Kant a problem faktycznego istnienia „Ja myślę”. Próba analizy transcendentalno-egologicznej

Abstrakt

Celem artykułu jest objaśnienie kwestii faktycznego istnienia świadomości transcendentalnej w filozofii Kanta. Świadomość transcendentalna, którą Kant nazywa transcendentalną jednością apercepcji, wyraża się w przedstawieniu „Ja myślę”, które „musi móc towarzyszyć wszystkim moim przedstawieniom” (B 131–132). Według Kanta, zdanie „Ja myślę” zawiera zdanie „Ja istnieję” i oznacza „coś, co naprawdę istnieje” (B 422–423). Autor omawia kwestię istnienia „Ja myślę” dla dwóch interpretacji: transcendentalno-logicznej i transcendentalno-egologicznej. Interpretacja transcendentalno-logiczna uznaje istnienie „Ja myślę” za konsekwencję aktu myślenia, tak że fraza „coś, co naprawdę istnieje” znaczy „coś, co istnieje w czynie”. W przeciwieństwie do interpretacji logicznej, w świetle interpretacji egologicznej „Ja myślę” może być rozumiane jako stwierdzenie faktu istnienia mojej świadomości. „Ja myślę” okazuje się zatem pierwotnym faktem „Ja jestem”, który jako najwyższy punkt filozofii przekracza granicę poznania i jest faktem irracjonalnym. Według autora interpretacja transcendentalno-egologiczna jest bardziej przekonująca i inspirująca, ponieważ objaśnia egzystencjalne znaczenie zdania „Ja myślę” i pokazuje, że transcendentalna jedność apercepcji nie jest Ja logicznym, lecz moją faktycznie doświadczającą świadomością. W tym kontekście autor próbuje wykazać analogię między Kantem i Husserlem co do pierwotnego faktu „Ja jestem”.