Historyczne uwarunkowania rozwoju logicznego empiryzmu i ahistoryczność jego dotychczasowej krytyki
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2015.021Słowa kluczowe
empiryzm, filozofia analityczna, fizykalizm, Koło Wiedeńskie, logiczny empiryzm, logicyzm, metafizyka, scjentyzm, redukcjonizmAbstrakt
W artykule przeanalizowano historyczne okoliczności narodzin i rozwoju logicznego empiryzmu. Jego główne założenia przedstawiono na tle stanowisk krytycznych, wobec tego nurtu. Podstawowym wnioskiem, jaki można wyciągnąć z przedstawionej a artykule analizy jest teza, że nurt ten nie powinien być rozpatrywany, jako tradycyjnie pojmowana szkoła filozoficzna. Ujmowanie go w ten sposób było podstawową przyczyną ahistoryczności jego dotychczasowej krytyki. Bliższe prawdzie jest stwierdzenie, że logiczny empiryzm, ukształtowany w określonych realiach historycznych, jest specyficzną postawą naukową czy też zbiorem postulatów metodologicznych, ukształtowanych w obliczu kryzysu głównych dziedzin życia publicznego lat 20 i 30 XX wieku.
Bibliografia
Buczyńska-Garewicz H., Koło Wiedeńskie, Toruń 1993.
Carnap R., Język fizykalny jako uniwersalny język nauki, przeł. L. Kopciuch, [w:] Spór o zdania protokolarne. „Erkenntnis” i „Analysis” 1932– –1940, wybór i oprac. A. Koterski, Warszawa 2000.
Carnap R., Logiczna struktura świata, przeł. P. Kawalec, Warszawa 2011.
Carnap R., Przezwyciężenie metafizyki przez logiczną analizę języka, przekład anonimowy, [w:] Empiryzm współczesny, wybór i oprac. B. Stanosz, Warszawa 1991.
Carnap R., Wprowadzenie do filozofii nauki, przeł. A. Koterski, Warszawa 2000.
Feyerabend P. K., Jak być dobrym empirystą?, przeł. K. Zamiara, Warszawa 1979.
Feyerabend P. K., Przeciw metodzie, przeł. K. Zamiara, Wrocław 2001.
Frege G., Fragmenty z Die Grundladen der Arithmetik, przeł. B. Wolniewicz, [w:] Frege G., Pisma semantyczne, Warszawa 1977.
Frege G., Myśl. Studium logiczne, przeł. B. Wolniewicz, [w:] Frege G., Pisma semantyczne, Warszawa 1977.
Einstein A., O elektrodynamice ciał w ruchu, przeł. P. Amsterdamski, [w:] A. Einstein, 5 prac, które zmieniły oblicze fizyki, Warszawa 2005.
Heller M., Metafizyka po pozytywizmie, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce”, t. 22, 1998.
Hume D., Badania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. D. Misztal, T. Sieczkowski, Kraków 2006.
Ingarden R., Z badań nad filozofią współczesną, Warszawa 1963.
Kołakowski L., Filozofia pozytywistyczna. Od Hume’a do Koła Wiedeńskiego, wyd. 2, Warszawa 2003.
Koterski A., Geneza i cel naukowej koncepcji świata, [w:] Naukowa koncepcja świata. Koło Wiedeńskie, pod red. A. Koterskiego, Gdańsk 2010.
Koterski A., Weryfikacjonistyczne kryteria demarkacji w filozofii nauki Koła Wiedeńskiego, Lublin 2001.
Kuhn T. S., Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa 1985.
Kuhn T. S., Struktura rewolucji naukowych, przeł. H. Ostromęcka, Warszawa 2001.
Laudan L., Zgon problemu demarkacji, przeł. A. Koterski, [w:] Z badań nad nauką, prawdą i poznaniem, pod red. Z. Muszyńskiego, Lublin 1998.
Lenin W., Materializm a empiriokrytycyzm. Krytyczne uwagi o pewnej reakcyjnej filozofii przekład z 5 wyd. rosyjskiego, [w:] W. Lenin, Dzieła wszystkie, t. 18, wyd. 2, Warszawa 1984.
Marcuse H., Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego, przeł. S. Konopacki, Warszawa 1991.
Mehlberg H., O niesprawdzalnych założeniach nauki, [w:] Logiczna teoria nauki. Wybór artykułów, pod red. T. Pawłowskiego, Warszawa 1966. Misiek J., Dziedzictwo logicznego empiryzmu a problem podstaw matematyki, [w:] Dziedzictwo logicznego empiryzmu, pod red. M. Czarnockiej, Warszawa 1995.
Murawski R., Główne koncepcje i kierunki filozofii matematyki XX wieku, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” 33, 2003.
Naukowa koncepcja świata. Koło Wiedeńskie, pod red. H. Hahna, O. Neuratha, R. Carnapa, przeł. A. Koterski, [w:] Naukowa koncepcja świata. Koło Wiedeńskie, pod red. A. Koterskiego, Gdańsk 2010.
Neurath O., Zdania protokolarne, przeł. A. Koterski, [w:] Spór o zdania protokolarne. „Erkenntnis” i „Analysis” 1932–1940, wybór i oprac. A. Koterski, Warszawa 2000.
Neurath O., Unifikacja nauki jako zadanie, przeł. A. Koterski, [w:] Naukowa koncepcja świata. Koło Wiedeńskie, pod red. A. Koterskiego, Gdańsk 2010.
Nagel E., Newman J. R., Twierdzenie Gödla, przeł. B. Stanosz, Warszawa 1966.
Newton I., Matematyczne zasady filozofii przyrody, przeł. J. Wawrzycki, Kraków 2011.
Planck M., Pozytywizm a realny świat zewnętrzny, przeł. R. i S. Kernerowie, [w:] Planck M., Jedność fizycznego obrazu świata. Wybór pism filozoficznych, Warszawa 1970.
Popper K. R., Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa 1999.
Popper K. R., Logika odkrycia naukowego, przeł. U. Niklas, Warszawa 2002.
Popper K. R., Nieustanne poszukiwania Autobiografia intelektualna, przeł. A. Chmielewski, Kraków 1997.
Popper K. R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1: Urok Platona, przeł. A. Chmielewski, Warszawa 1993.
Sady W., Spór o racjonalność naukową. Od Poincarego do Laudana, Wrocław 2000.
Schlick M., Punkt zwrotny w filozofii, przeł. A. Marek, [w:] Empiryzm współczesny, wybór i oprac. B. Stanosz, Warszawa 1991.
Wittgenstein L., Tractatus Logico-Philosophicus, przeł. B. Wolniewicz, wyd. 3, Warszawa 2000.
Woleński J., Epistemologia, t. 1: Zarys historyczny i problemy metateoretyczne, Kraków 2000.
Życiński J., W poszukiwaniu ideału nauki, [w:] Wszechświat – maszyna czy myśl? Filozofia mechanicyzmu: powstanie – rozwój – upadek, pod red. M. Hellera, J. Życińskiego, Kraków 1988.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1182
Liczba cytowań: 0
