Moralna powinność, autonomia i poważanie. Kantowska koncepcja „libertas indifferentiae” między Wolffem i Crusiusem (Przełożył Mirosław Żelazny)
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2011.005Słowa kluczowe
Immanuel Kant, libertas indifferentiae, prawo moralne, wybór, obowiązekAbstrakt
Główne pytanie stawiane w artykule brzmi: czy Kantowska koncepcja wyboru pomiędzy tym, co jest moralnie dobre a tym, co złe pojawiła się już w 1785 roku (tzn. w jego Ugruntowaniu metafizyki moralności)? Odpowiedź jest pozytywna. Porównanie z koncepcjami Crusiusa i Wolffa jest kluczowe dla wyjaśnienia złożoności stanowiska Kanta dotyczącego libertas indifferentiae. Jeśli nasze postępowanie jest rozsądne albo ma racjonalny cel, możemy zawsze nakierować swoje działanie na określone perspektywy. Kiedy postępujemy moralnie, korygujemy swoje zachowanie zgodnie z dyrektywami prawa moralnego, tymczasem gdy działamy niemoralnie, nie możemy poprawić swojego postępowania poprzez odwołanie się do dyrektywy wyznaczonej przez nasz czysty rozum praktyczny, ale choć nie możemy działać rozsądnie, to przecież działamy racjonalnie i celowo. Kantowska zasada alternatywnej możliwości ludzkiego zachowania zakłada, że posiadamy dwa rodzaje uzasadnienia naszego zachowania, które odnoszą się do dwóch różnych nadrzędnych celów naszej woli i działania. Stąd nasz szacunek dla prawa moralnego nie chroni nas przed uchylaniem się od obowiązku.
Bibliografia
Achenwall G., Pütter J. St., Elementa iuris naturae /Anfangsgründe des Naturrechts, przeł. J. Schröder, Frankfurt nad Menem–Lipsk 1995.
Crusius Ch. A., Anweisung vernünftig zu leben, Darinnen nach Erklärung der Natur des menschlichen Willens die natürlichen Pflichten und allgemeinen Klugheitslehren im richtigen Zusammenhange vorgetragen werden, Lipsk 1744.
Kant I., Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, Kęty 2001.
Kant I., Metafizyka moralności, przeł. W. Galewicz, [w:] tenże, Dzieła zebrane, tom V: Religia w obrębie samego rozumu. Spór fakultetów. Metafizyka moralności, przeł. A. Bobka, W. Galewicz, M. Żelazny, Toruń 2011.
Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, przeł. M. Wartenberg, Kęty 2001.
Klemme H. F., Internalismo motivazionale. Profilo di un punto di vista kantiano, [w:] „Verifiche”, Padova 2004.
Klemme H. F., Praktische Gründe und moralische Motivation. Eine deontologische Perspektive, [w:] H. F. Klemme, M. Kühn, D. Schönecker (red.), Moralische Motivation. Kant und die Alternativen, Hamburg 2006.
Moore G. E., Grundprobleme der Ethik, Monachium 1975.
Tugendhat E., Der Begriff der Willensfreiheit, [w:] tenże, Philosophische Aufsätze, Frankfurt am Main 1992.
Wolff Ch., Vernünfftige Gedancken von Gott, Der Welt und der Seele des Menschen, Auch allen Dingen überhaupt, Halle 1751.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1462
Liczba cytowań: 0