Triplex cogitandi ratio cum methodo Jana Śniadeckiego – nowe źródło do dziejów logiki i epistemologii w szkolnictwie Komisji Edukacji Narodowej
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2024.007Słowa kluczowe
Jan Śniadecki, logic, epistemology, Enlightenment, Commission of National EducationAbstrakt
The objective of this paper is to present the intellectual context, partially philosophical, of a newly discovered source for the history of Polish logic and epistemology. The source is the manuscript of lectures on logic given in the so-called Nowodworski Schools, a secondary school associated with the Kraków Academy. The lecture was given in the school year 1777/1778 by Jan Śniadecki (1756–1830), a leading thinker of the Polish Enlightenment – mathematician, astronomer, philosopher and pedagogical activist, including a rector of the Vilnius University. A preliminary interpretation of the manuscript is also delivered, classifying it as an exemplification of philosophia recentiorum. That philosophical and scientific trend, typical of education in the second half of the 18th century, was programmatically eclectic. It assimilated threads of modern epistemology and modern science into the course of philosophy characteristic of modern Christian Aristotelianism (second scholasticism). The article also announces the first critical edition of the manuscript being prepared. It seems to be essential for understanding the first stage of Śniadecki’s work, as well as for understanding the specificity of the education system in the schools supervised by the Commission of National Education, established in 1773.
Bibliografia
Arnauld Antoine, Pierre Nicole. 1958. Logika, czyli sztuka myślenia, przeł. Seweryna Romahnowa, 39–41. Warszawa: PWN.
Bartnicka Kalina. 1980. Działalność edukacyjna Jana Śniadeckiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bristow William. „Enlightenment”. W: Stanford Encyclopedia of Philosophy. Dostęp 19.11.2023. http://plato.stanford.edu/entries/enlightenment/.
Chamcówna Mirosława. 1957. Uniwersytet Jagielloński w dobie Komisji Edukacji Narodowej, t. 1: Szkoła Główna Koronna w okresie wizyty i rektoratu H. Kołłątaja, 1777–1786. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Chamcówna Mirosława. 1963. Jan Śniadecki. Kraków: Uniwersytet Jagielloński – Warszawa: PWN.
Condillac Étienne B. de. 1952. Logika, czyli pierwsze zasady sztuki myślenia, dzieło elementarne […] na żądanie bywszej Komisji Edukacyjnej Narodowej dla szkół publicznych napisane i od niej aprobowane, a teraz z przydatkiem niektórych objaśnień i przypisów przez Jana Znoskę z francuskiego na polski język przełożone, red., wstęp Tadeusz Kotarbiński. Warszawa: PWN.
Czeppe Maria, Martyna Deszczyńska. 2016. „Śniadecki Jan Chrzciciel Władysław”. W: Polski słownik biograficzny, t. 51, 121–133. Warszawa–Kraków: Instytut Historii Nauki PAN.
Genovesi Antonio. 1771. Elementorum artis logico-criticae libri V. Varsaviae: Typis S. R. M. & Reipublicæ in Collegio Regio Scholarum Piarum.
Grębecka Wanda. 2000. „Dzieło Krzysztofa Kluka na tle rozwoju botaniki. Cz. 1: Współczesny punkt widzenia”. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 45(3–4): 161–172.
Grzelecki Wojciech. 1986. Szkoły-kolonie Uniwersytetu Krakowskiego 1588–1773. Problematyka kształcenia i wychowania. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Hajdukiewicz Leszek. 1963. „Podstawy ideowe i organizacyjne kolonii akademickich Uniwersytetu Krakowskiego (1588–1773/1775). Stan badań, problematyka, postulaty”. Przegląd Historyczno-Oświatowy 6(2): 137–198.
Instrukcje dla wizytatorów generalnych szkół Komisji Edukacji Narodowej 1774–1794. 1976. Oprac. Kalina Bartnicka, Irena Szybiak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Jadacki Jacek. 2021. „Twardowski jako historyk filozofii starożytnej”. W: Rozum i wola. Kazimierz Twardowski i jego wpływ na kształt kultury polskiej XX wieku, red. Jacek Jadacki, 531–562. Lublin: Wydawnictwo Academicon.
Janeczek Stanisław. 1993. „Przyrodoznawstwo w polskim szkolnictwie kościelnym okresu oświecenia”. Roczniki Filozoficzne 41(3): 87–109.
Janeczek Stanisław. 1994. Oświecenie chrześcijańskie. Z dziejów polskiej kultury filozoficznej. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Janeczek Stanisław. 1998. „Czym była oświeceniowa «philosophia recentiorum»?”. Kwartalnik Filozoficzny 26(1): 115–128.
Janeczek Stanisław. 2003. Logika czy epistemologia? Historycznofilozoficzne uwarunkowania nowożytnej koncepcji logiki. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Janeczek Stanisław. 2005. „Koncepcja dydaktyki logiki w ujęciu Jeana Alexisa Borrelly’ego”. W: Philosophia rationis magistra vitae, t. 2, red. Józef Bremer, Robert Janusz, 146–163. Kraków: Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
Janeczek Stanisław. 2005. „Teoria nauki w ujęciu J. le Ronda d’Alemberta. Między empiryzmem, racjonalizmem i intuicjonizmem”. W: Philosophia vitam alere. Prace dedykowane Profesorowi Romanowi Darowskiemu SJ, red. Stanisław Ziemiański, 199–212. Kraków: Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
Janeczek Stanisław. 2006. „Koncepcja dydaktyki logiki w ujęciu Jeana Alexisa Borrelly’ego na tle oświeceniowych reform szkolnych”. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 50–51: 111–125.
Janeczek Stanisław. 2006. „Od rozbudzonych nadziei po dewastację systemu oświaty. Przegląd projektów i reform edukacyjnych we Francji w XVIII wieku”. Społeczeństwo i Rodzina 2(7): 72–84; 8(3): 84–96
Janeczek Stanisław. 2007. „Między filozoficzną historią filozofii a historią kultury. Z rozważań nad metodą historii filozofii w Polsce”. Roczniki Filozoficzne 60(1): 89–108.
Janeczek Stanisław. 2008. Edukacja oświeceniowa a szkoła tradycyjna. Z dziejów kultury intelektualnej i filozoficznej. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Janeczek Stanisław. 2008. „Geneza nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego”. W: Oblicza filozofii XVII wieku, red. Stanisław Janeczek, 477–512. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Janeczek Stanisław. 2008. „Jeszcze raz o dydaktyce logiki w oświacie Komisji Edukacji Narodowej. Ujęcie É. B. de Condillaca a przepisy i praktyka szkolna”. W: W kierunku filozofii klasycznej – inspiracje i kontynuacje. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Edwardowi Nieznańskiemu, red. Jan Krokos, Kordula Świętorzecka, Roman Tomanek, 471–483. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Janeczek Stanisław. 2008. „Z dziejów dydaktyki logiki w szkołach KEN. Claude Buffier SJ”. Roczniki Filozoficzne 56(2): 83–99.
Janeczek Stanisław. 2008. „Z dziejów nowożytnej koncepcji logiki. Propagatorzy poglądów J. Locke’a”. Kwartalnik Filozoficzny 36(4): 95–110.
Janeczek Stanisław. 2008. „Źródła logiki Jana Śniadeckiego. Podręczniki P. Mako i K. Scherffera”. Ruch Filozoficzny 65(3): 485–498.
Janeczek Stanisław. 2009. „Z dziejów nowożytnej koncepcji logiki. J. le Rond d’Alembert”. W: W kręgu zagadnień filozofii XVII wieku, red. Honorata Jakuszko, Leszek Kopciuch, 103–112. Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
Janeczek Stanisław. 2009. „Źródła logiki Jana Śniadeckiego. Podręczniki F. Dalhama i I. Wattsa”. W: Gaudium in litteris. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Arcybiskupa Stanisława Wielgusa, red. Stanisław Janeczek, Wanda Bajor, Michał Maciołek, 613–621. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Janeczek Stanisław. 2010. „Komisja Edukacji Narodowej. Perspektywy badawcze w kręgu historii kultury intelektualnej”. Roczniki Kulturoznawcze 1: 115–134.
Janeczek Stanisław. 2010. „Koncepcja logiki w «Wielkiej Encyklopedii Francuskiej». Studium z historii recepcji”. Studia Philosophiae Christianae 2: 5–24.
Janeczek Stanisław. 2011. „Z dziejów nowożytnej dyskusji nad metodą analizy i syntezy. Étienne B. de Condillac i jego krytycy”. W: Veritatem in caritate. Księga jubileuszowa z okazji 70. urodzin Księdza Biskupa Profesora Jana Śrutwy, red. Wacław Depo, Marian Leszczyński, Tadeusz Guz, Paweł Marzec, 493–506. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Janeczek Stanisław. 2011–2012. „Dydaktyka logiki w szkołach KEN a koncepcja logiki w «Wielkiej Encyklopedii Francuskiej»”. Rocznik Historii Filozofii Polskiej 4–5: 105–134.
Janeczek Stanisław. 2012. „Prepozytywizm filozofii Jean le Rond d’Alemberta?”. Zeszyty Naukowe KUL 55/2(218): 3–24.
Janeczek Stanisław. 2013. „Filozofia w «Wielkiej Encyklopedii Francuskiej»”. W: Z badań nad filozofią XVII wieku, jej źródłami i kontynuacjami, red. Honorata Jakuszko, 157–170. Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
Janeczek Stanisław. 2015. „Integralność poznania ludzkiego w ujęciu Błażeja Pascala. Z dziejów filozofii zdrowego rozsądku”. Studia Philosophiae Christianae 51(4): 5–73.
Janeczek Stanisław. 2015. „Rola oświecenia chrześcijańskiego w kulturze wieku XVIII”. Kultura i Wartości 15: 9–48.
Janeczek Stanisław. 2016. „Komisja Edukacji Narodowej a «Encyklopedia, albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł»”, cz. 1: „Wymiar wychowawczy”. Zeszyty Naukowe KUL 59/1(233): 17–39.
Janeczek Stanisław. 2016. „Komisja Edukacji Narodowej a «Encyklopedia, albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł»”, cz. 2: „Wymiar dydaktyczny”. Zeszyty Naukowe KUL 59/2(234): 3–22.
Janeczek Stanisław. 2016. „Komisja Edukacji Narodowej a «Wielka Encyklopedia Francuska». Z dziejów kultury filozoficznej”. W: Znaczenie filozofii Oświecenia w kulturze europejskiej. Człowiek wśród ludzi, red. Adam Grzeliński, Barbara Grabowska, Jolanta Żelazna, 187–196. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Janeczek Stanisław. 2017. „Kołłątajowska reforma Akademii Krakowskiej na tle przemian szkolnictwa wyższego w wieku XVIII”. Wiek Oświecenia 33: 39–85.
Janeczek Stanisław. 2017. „Kontekst filozoficzny dydaktyki przyrodoznawstwa w szkołach Komisji Edukacji Narodowej”. Ruch Filozoficzny 73(1): 29–52.
Janeczek Stanisław. 2017. „«Lumière naturelle» jako «bon sens» w ujęciu Kartezjusza. Między racjonalizmem a intuicjonizmem”. W: Myśli o języku, nauce i wartościach. Seria druga. Profesorowi Jackowi Jadackiemu w 70. rocznicę urodzin, red. Anna Brożek, Alicja Chybińska, Mariusz Grygianiec, Marcin Tkaczyk, 395–408. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Janeczek Stanisław. 2018. Komisja Edukacji Narodowej. Studia i szkice z dziejów polskiej kultury intelektualnej, red. Anna Starościc. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Janeczek Stanisław. 2018. „«Longue durée» w dziejach filozofii oświecenia”. W: Idea i światopogląd. Z badań nad historią filozofii polskiej i jej okolicami. Tom dedykowany Profesorowi Stanisławowi Pierogowi, red. Tomasz Herbich, Wawrzyniec Rymkiewicz, Andrzej Wawrzynowicz, 1–21. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.
Janeczek Stanisław. 2023. „Między logiką a epistemologią. Z dziejów oświeceniowej kultury logicznej”. W: Zrozumieć postrzeganie i pojmowanie człowieka oraz świata. Prace dedykowane Józefowi Bremerowi SJ z okazji 70-lecia urodzin, red. Adam Jonkisz, Jacek Poznański, Jolanta Koszteyn, 165–179. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Jobert Ambroise. 1979. Komisja Edukacji Narodowej w Polsce (1773–1794). Jej dzieło wychowania obywatelskiego, przeł. Mirosława Chamcówna. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Jodkowski Kazimierz. 2013. „Nienaukowy fundament nauki”. Granice nauki. Lectiones & Acroases Philosophicae 6(1): 59–108.
Kamykowski Ludwik. 1930. Ze studiów nad Janem Śniadeckim. Lublin 1930 (nadbitka z własną paginacją, pierwodruk w: Pamiętnik Lubelski 1 (1927/1930): 496–575).
Kinach-Brzozowska Krystyna. 1981. „Jana Śniadeckiego koncepcja metafizyki nauk. W 150. rocznicę śmierci”. Studia Filozoficzne 6: 123–138.
Kinach-Brzozowska Krystyna. 1996. „Oświeceniowa koncepcja «nowej nauki» w Polsce a refleksje Jana Śniadeckiego na temat roli, przedmiotu, metod i klasyfikacji nauk”. Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Filozofia: 125–135.
Kołłątaj Hugo. 1967. „Opis stanu Akademii Krakowskiej 1776”. W: Hugo Kołłątaj, Raporty o wizycie i reformie Akademii Krakowskiej, oprac. Mirosława Chamcówna, 84–85. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kołłątaj Hugo. 2001. „Porządek studiów dla Wydziału Filozoficznego”, przeł. Agnieszka Mączyńska-Dilis, oprac. Marian Skrzypek. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 46: 47–58.
Komisja Edukacji Narodowej i jej szkoły w Koronie 1773–1794. 1901–1915. T. 1–9, 23–29, 35–39, wyd. Teodor Wierzbowski. Warszawa: Kasa im. J. Mianowskiego.
Komisji Edukacji Narodowej Model Szkoły i Obywatela. 2018. T. 1–13, red. Kalina Bartnicka. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki PAN, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Krzysztof Kluk, przyrodnik i pisarz rolniczy. 1976. Red. Józef Babicz, Wanda Grębecka, Stefan Inglot. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kupś Tomasz. 2013. „Pierwsi krytycy i obrońcy pism Jana Śniadeckiego o filozofii Kanta”. Studia z Historii Filozofii 4(4): 53–55.
Kupś Tomasz. 2015. „Między Oświeceniem a scholastyką. Wybrane problemy recepcji filozofii Kanta w polskiej filozofii na początku XIX wieku i perspektywy nowych badań”. Kultura i Wartości 15: 127–143.
Kupś Tomasz. 2018. „Uwagi do działalności naukowej Johanna Heinricha Abichta w Wilnie w świetle nowych źródeł”. Ruch Filozoficzny 73(4): 65–78.
Kupś Tomasz. 2023. Johann Heinrich Abicht – filozof wileński. Działalność naukowa i dydaktyczna (1804–1816). Badania i źródła, red. Tomasz Kupś, Joanna Usakiewicz, Dalius Viliūnas, 45–53. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kwiatkowski Tadeusz. 1973. „Logika w programie szkół Komisji Edukacji Narodowej”. W: Ze studiów nad Komisją Edukacji Narodowej i szkolnictwem na Lubelszczyźnie. Rozprawy i artykuły, red. Jan Dobrzański, 167–223. Lublin: Instytut Wydawniczy Daimonion.
Lekka-Kowalik Agnieszka. 2012. „Filozoficzny kontekst nauki”. Roczniki Filozoficzne 60(4): 261–281.
Listy z prowincji. Korespondencja wizytatorów generalnych, rektorów i nauczycieli ze Szkołą Główną Koronną 1779–1794. 1998. Oprac. Kamilla Mrozowska. Warszawa: Wydawnictwa Instytutu Historii Nauki PAN.
„Logique”. 1765. W: Encyclopédie ou dictionnaire universel raisonné des sciences, des arts et des métiers, par une societe de gens de lettres. Mis en ordre et publié par... [Denis] Diderot et quant à la partie mathématique par... ... [Jean le Rond] D’Alembert, t. 9, 637–641. Paris: Briasson.
Lubieniecka Janina. 1960. Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Majorek Czesław. 1975. Książki szkolne Komisji Edukacji Narodowej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Majorek Czesław. 1980. „Problemy badań nad programami nauczania doby Komisji Edukacji Narodowej”. Rozprawy z Dziejów Oświaty 22: 57–67.
McKenna Antony. 1986. „La Composition de la Logica de Port-Royal”. Revue philosophique de la France et de l’Etranger 176(2): 183–206.
Meissner Andrzej, Marzena Pękowska, Ryszard Ślęczka. 2018. Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794. Szkoły w Wydziale Małopolskim [seria: Komisji Edukacji Narodowej Model Szkoły i Obywatela, t. 6, red. Kalina Bartnicka]. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki PAN, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Mizia Tadeusz. 1979. Szkoły średnie Komisji Edukacji Narodowej na terenie Korony. Warszawa: Wydawnictwa UW.
Molski Marceli. 1960. „«O pierwszym polskim podręczniku logiki: z rozważań nad filozofią Oświecenia», Olgierd Narbutt, Łódź 1958”. Collectanea Theologica 31(1– 4): 151–154.
Mrozowska Kamilla. 1985. Funkcjonowanie systemu szkolnego Komisji Edukacji Narodowej na terenie Korony w latach 1783–1793. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Mrozowska Kamilla. 1988. „Pierwsza w Koronie. Szkoły Nowodworskie w latach 1777–1795”. Rozprawy z Dziejów Oświaty 31: 37–77.
Narbutt Kazimierz. 1769. Logika, czyli rozważania i rozsądzania rzeczy nauka, według której każdy ma we wszystkim prawdy dochodzić i strzedz się fałszu. Wilno: w Drukarni J. K. Mci y Rzeczypospolitey u XX. Piarow.
Narbutt Olgierd. 1958. O pierwszym polskim podręczniku logiki. Z rozważań nad filozofią Oświecenia. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Nowicki Michał. 2015. Akademia Lubrańskiego: organizacja szkoły i działalność wychowawcza. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Pieróg Stanisław. 2020. Pokusa ideologii. Studia i szkice o filozofii polskiej epoki romantyzmu. Warszawa: Biblioteka Kwartalnika Kronos.
Pisma i projekty pedagogiczne doby Komisji Edukacji Narodowej. 1973. Wstęp i oprac. Kamilla Mrozowska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Protokoły posiedzeń KEN 1773–1785. 1973. Oprac. Mieczysława Mitera-Dobrowolska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Protokoły posiedzeń KEN 1786–1794. 1969. Oprac. Tadeusz Mizia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Raporty generalnych wizytatorów szkół Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Księstwie Litewskim, 1782–1792. 1974. Red. Kalina Bartnicka, Irena Szybiak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Raporty Szkoły Głównej Koronnej o generalnych wizytach szkół Komisji Edukacji Narodowej 1787–1793. 1981. Wybór i wstęp Kamilla Mrozowska, Anna Zielińska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku, cz. 3: Polemiki z Janem Śniadeckim. 2016. Red. Tomasz Kupś. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Ruta Zygmunt. 1968. „Nauczyciele kolonii akademickich Uniwersytetu Krakowskiego w XVIII wieku”. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny 32, Prace Historyczne 4: 95–167.
Ryś Jan. 2018. Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794. Akademia Krakowska. Szkoła Główna Koronna [seria: Komisji Edukacji Narodowej Model Szkoły i Obywatela, t. 4, cz. 1, red. Kalina Bartnicka]. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki PAN, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Skórski Aleksander. 1892. Jan Śniadecki na polu pedagogicznym. Lwów: Związkowa Drukarnia.
Skrzypek Marian. 2001. „Kołłątajowska reforma Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Krakowskiego”. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 46: 27–46.
Straszewski Maurycy. 1875. Jan Śniadecki. Jego stanowisko w dziejach oświaty i filozofii w Polsce. Kraków: Akademia Umiejętności.
Śmierzchalski Zdzisław. 1998. Fizyka doświadczalna jako dziedzina filozofii w okresie oświecenia w Polsce na przykładzie dzieł Józefa Rogalińskiego (1728–1802). Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego.
Śniadecki Jan. 1775. Propositiones controversae ex Philosophia. Defendentur in Collegio Majori Universitatis Cracoviensis Anno Domini 1775, die 31 mensis Martii. Obiectis satisfaciente V. D. Ioanne Sniadecki AA.LL et Philosophiae Secundae Laureae Candidato.
Śniadecki Jan. 1777. Triplex cogitandi ratio cum methodo ab erroribus vindicata, logico-criticis regulis instructa, exemplis lectissimis adumbrata amoeniorum iuxta litterarum, atque civilis societatis usibus accommodata, quam M. Joannes Baptista Vladislaus Śniadecki Philosophiae Doctor, matheseos atque in scholis palatinis Cracoviensibus logicae Professor iuvenibus suis tenendam Anno Aerae Vulgaris MDCCLXXVII proposuit. Biblioteka Narodowa Ukrainy im. W. Wernadskiego.
Śniadecki Jan. 1932. Korespondencja Jana Śniadeckiego. Listy z Krakowa, t. 1: 1780–1787, oprac. Ludwik Kamykowski. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Śniadecki Jan. 1951. Żywot literacki Hugona Kołłątaja, z opisaniem stanu Akademii Krakowskiej, w jakim się znajdowała przed rokiem 1780, oprac. Henryk Barycz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Śniadecki Jan. 1958. Pisma filozoficzne, t. 2, red. Danuta Petsch, 427–432. Warszawa: PWN.
Śniadecki Jan. 1961. Pisma pedagogiczne, wyd. Jan Hulewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Tatarkiewicz Władysław. 1971. „Metalogika XVII wieku i logika XVIII wieku”. W: Władysław Tatarkiewicz, Droga do filozofii, 115–122. Warszawa: PWN.
Tatarkiewicz Władysław. 1986. „Okresy filozofii europejskiej”. W: Władysław Tatarkiewicz, O filozofii i sztuce, 56–65. Warszawa: PWN.
Ustawodawstwo szkolne. 1925. Wyd. Józef Lewicki. Kraków: M. Arct.
Więsław Witold. 2007. Matematyka polska epoki Oświecenia. Warszawa: Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna.
Wołoszyński Ryszard W. 1973. „Popisy uczniów w szkołach Komisji Edukacji Narodowej jako wyraz przyswajania nowych treści naukowych”. W: Nowożytna myśl naukowa w szkołach Komisji Edukacji Narodowej, red. Irena Stasiewicz-Jasiukowa, 159–202. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wołoszyński Ryszard W. 2000. Między tradycją a reformą. Nauczyciele w Polsce XVIII wieku. Piotrków Trybunalski: Wydawnictwo Filii Kieleckiej WSP.
„Wyłożenie nauk dla szkół nowodworskich krakowskich podług przepisu Prześwietnej Komisji nad Edukacją narodową w tabeli (na szkoły wojewódzkie) ułożonego”. 1888. W: Książka pamiątkowa ku uczczeniu trzechsetletniej rocznicy założenia Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, oprac. Jan Leniek, 81–93. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zabieglik Stefan. 2001. „Od antykantyzmu do «szkoły szkockiej». Przyczynek do filozofii Jana Śniadeckiego”. W: Wokół archeologii słów i ich funkcjonowania. Księga jubileuszowa ofiarowana Prof. Andrzejowi Bańkowskiemu, red. Stanisław Podobiński, Maria Lesz-Duk, 593–628.
Częstochowa: Wydawnictwo WSP.
Zabieglik Stefan. 2005. „Jan Śniadecki i filozofia szkocka”. W: Rozprawy filozoficzne: księga pamiątkowa w darze profesorowi Józefowi Pawlakowi, red. Włodzimierz Tyburski, Ryszard Wiśniewski, 197–218. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Ziemski Piotr. 2011–2012. „Jan Śniadecki. Prepozytywizm – antynegatywizm”. Rocznik Historii Filozofii Polskiej 4–5: 269–286.
Żołądź-Strzelczyk Dorota, Michał Nowicki, Justyna Gulczyńska, Krzysztof Ratajczyk. 2018. Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794. Szkoły w wydziale wielkopolskim [seria: Komisji Edukacji Narodowej Model Szkoły i Obywatela, t. 4, red. Kalina Bartnicka]. Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 170
Liczba cytowań: 0