Człowiek w obliczu sytuacji granicznej
O doświadczeniach niewoli jenieckiej w życiu i twórczości Mieczysława Wallisa
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2024.006Słowa kluczowe
Mieczysław Wallis, captive camp,“the barbed-wiredisease”, aesthetics, aesthetic experiencesAbstrakt
The article presents the intellectual biography of Mieczysław Wallis in the light of his several years of experience as a prisoner of war. During World War II, the philosopher was sentenced to the German POW camp in Woldenberg, where he lived for several years. Wallis’ assessment of his stay in the POW camp is presented primarily in the text entitled The Psyche of a Prisoner of War, in which the philosopher describes the psychological threat– “barbed wire disease”, from which POWs often suffered. Importantly, Wallis himself did not succumb to the camp’s atmosphere of anxiety and did not mentally lose himself in danger of long-term captivity. His existential power was drawn primarily from the world of his own interior ‒turning to the sphere of values and experiences of an aesthetic nature. It was in the world of aesthetic experiences that Wallis found a refuge for human subjectivity, autonomy, freedom, and dignity. He was convinced that aesthetic experiences are a source of a special kind of joy that can balance suffering in human life.
Bibliografia
Bohatkiewicz Jan. 1971. Oflag II C Woldenberg. Warszawa: Książka i Wiedza.
Brandys Marian. 1955. Wyprawa do oflagu. Warszawa: PIW.
Dembek Wiesław. 2017. „Kim byli jeńcy?”. W: Wiesław Dembek, Oflag II C Woldenberg – to brzmi jak Tajemnica, 10–16. Dobiegniew: Stowarzyszenie Woldenberczyków; Urząd Miejski w Dobiegniewie.
Dziemidok Bohdan. 1980. Teoria przeżyć i wartości estetycznych w polskiej estetyce dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: PWN.
Fąfara Jadwiga. 1984. „Od Redakcji”. W: Oflag II C Woldenberg. Wspomnienia jeńców, red. Edmund Ginalski, Stefan Kotarski i in., 5-18. Warszawa: Książka i Wiedza.
Horecka Aleksandra. 2013. Obiekty semiotyczne w pracach Stanisława Ossowskiego, Tadeusza Witwickiego, Mieczysława Wallisa, Leopolda Blausteina, Izydory Dąmbskiej i Janiny Kotarbińskiej. Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Horecka Aleksandra. 2010. „Pojęcie znaku ikonicznego w dziełach wybranych przedstawicieli Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, Kazimierza Twardowskiego, Tadeusza Witwickiego, Stanisława Ossowskiego, Mieczysława Wallisa i Leopolda Blausteina”. Studia Semiotyczne 27: 307–352.
Konstańczak Stefan. 2017. Polska XIX i XX wieku w filozoficznym zwierciadle. Kraków: Scriptum.
Kuropieska Józef. 1985. Obozowe refleksje. Oflag II c. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Matuchniak-Krasuska Anna. 2017. „Literatura”. W: Oflag II C Woldenberg – to brzmi jak tajemnica, red. Wiesław Dembek, 52–60. Dobiegniew: Stowarzyszenie Woldenberczyków; Urząd Miejski w Dobiegniewie.
Nowakowska Wanda. 2001. „Profesor Mieczysław Wallis”. W: Wanda Nowakowska, Sylwetki łódzkich uczonych. Profesor Mieczysław Wallis, 7–18 (zeszyt 59). Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Olesik Józef. 1978. „Działalność oświatowo-naukowa w oflagu IIC”. Rocznik Lubuski 10: 19–46.
Olesik Józef. 1988. Oflag II C Woldenberg. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
Pazda Andrzej. 2017. „Plastyka”. W: Oflag II C Woldenberg – to brzmi jak tajemnica, red. Wiesław Dembek, 43–48. Dobiegniew: Stowarzyszenie Woldenberczyków; Urząd Miejski w Dobiegniewie.
Pękala Teresa. 1997. Estetyka otwarta Mieczysława Wallisa. Warszawa: Instytut Kultury.
Pękala Teresa. 2004. „Świat jako przedmiot estetyczny”. W: Mieczysław Wallis, Wybór pism estetycznych, IX–CXIV. Kraków: Universitas.
Rakoczy Tadeusz. 2009. „Z życia duchowego jeńców”. Przegląd Zachodni 4: 240–248.
Rosner Katarzyna. 1975. „Poglądy estetyczne Mieczysława Wallisa”. W: Studia z dziejów estetyki polskiej 1918–1939, red. Sław Krzemień-Ojak, Witold Kalinowski, 157–187. Warszawa: PWN.
Skoczyński Jan, Jan Woleński. 2010. Historia filozofii polskiej. Kraków: WAM.
Toczewski Andrzej. 2009. Oflag II C Woldenberg w Dobiegniewie. Dzieje obozowej konspiracji. Dobiegniew: Urząd Miasta Zielona Góra, Muzeum Ziemi Lubuskiej.
Wallis Mieczysław. 1968. „O rozumieniu dążeń artystycznych w dziełach sztuki (1935)”. W: Mieczysław Wallis, Przeżycie i wartość: pisma z estetyki nauki o sztuce 1931–1949, 59–79. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wallis Mieczysław. 1968. „O rozumieniu pierwiastków przedstawiających w dziełach sztuki (1934)”. W: Mieczysław Wallis, Przeżycie i wartość: pisma z estetyki nauki o sztuce 1931–1949, 80–105. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wallis Mieczysław. 1968. „O świecie przedmiotów estetycznych (1931)”. W: Mieczysław Wallis, Przeżycie i wartość: pisma z estetyki nauki o sztuce 1931–1949, 244260. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wallis Mieczysław. 1968. „Prawdziwość i ważność zdań estetycznych (1937)”. W: Mieczysław Wallis, Przeżycie i wartość: pisma z estetyki nauki o sztuce 1931–1949, 54–58. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wallis Mieczysław. 1968. Przeżycie i wartość: pisma z estetyki nauki o sztuce 1931–1949. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wallis Mieczysław. 1968. „Sztuka z punktu widzenia semantycznego – nowa metoda estetyki”. W: Mieczysław Wallis, Przeżycie i wartość: pisma z estetyki nauki o sztuce 1931–1949, 182–184. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wallis Mieczysław. 1968. „Wstęp”. W: Mieczysław Wallis, Przeżycie i wartość: pisma z estetyki nauki o sztuce 1931–1949, 7–30. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wallis Mieczysław. 1983. Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne. Warszawa: PIW.
Woleński Jan. 2011. Logic and Philosophy in the Lvov-Warsaw School. Dordrecht–Boston–London: Springer.
Zegzuła-Nowak Joanna. 2021. „Wokół zagadnienia tożsamości narodowej. Mieczysława Wallisa rozrachunki z polskością”. Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 30(3): 75–94, DOI: 10.24425/pfns.2021.138101.
Materiały archiwalne:
Zbiory Specjalne: Materiały Archiwalne Mieczysława Wallisa Archiwum Połączonych Bibliotek WF UW, IFiS PAN i PTF w Warszawie:
Wallis Mieczysław. Rps 4. Papiery i dokumenty osobiste Mieczysława Wallisa, 1–162.
Wallis Mieczysław. Rps 8. Do siebie samego (tekst napisany w Oflagu w Woldenbergu w 1944 r.), 1–3; Dzienniczki: Diariusz – od 4 lutego 1945 do 3 września 1970 roku – z zapisami różnych wydarzeń, w tym: opisy wycieczek i podróży, udziały w konferencjach, a także refleksje związane z życiem codziennym, 1–186.
Wallis Mieczysław. Rps 10. Wspomnienia. T. 1: Chronologia, 1–73.
Wallis Mieczysław. Rps 19. Wiersze. T. 1, 1–107.
Wallis Mieczysław. Rps 19. Wspomnienia. T. 3: Skróty. Rozmyślania filozoficzne. Adnotacja M. Wallisa: Większość tych myśli pochodzi z lat 1942–1944, 159–184.
Wallis Mieczysław. Rps 20. Mieczysław Wallis o jeńcach oflagu w Woldenbergu: Psychika jeńca wojennego, 7–16.
Wallis Mieczysław. Rps 20. Drzeworyt w obozie II. C: 1–6 [druk w: Życie Literackie (Poznań) 10 (1946): 10–11].
Wallis Mieczysław. Rps 21. Prace Mieczysława Wallisa napisane w niewoli w Oflagu II C w Woldenbergu w latach 1942–1944. T. 1: Szkice o współczesnych filozofach polskich: Stanisław Brzozowski i Kazimierz Twardowski, 1–4; Jan Łukasiewicz, 4–7; Władysław Witwicki, 7–11.
Wallis Mieczysław. Rps 21. Prace Mieczysława Wallisa napisane w niewoli w Oflagu II C w Woldenbergu w latach 1942–1944. T. 2: Dialog o religii, 30–65.
Wallis Mieczysław. Rps 21. Prace Mieczysława Wallisa napisane w niewoli w Oflagu II C w Woldenbergu w latach 1942–1944. T. 3: Sztuka z punktu widzenia semantycznego. (Zarysy i fragmenty), 66–82.
Wallis Mieczysław. Rps 21. Prace Mieczysława Wallisa napisane w niewoli w Oflagu II C w Woldenbergu w latach 1942–1944. T. 4: Uwagi o nauce, 83–138.
Materiały internetowe:
„Historia obozu Oflag II C Woldenberg”. Dostęp 24.06.2023. http://woldenberczycy.pl/wp-content/uploads/2014/12/Historia-Obozu-Oflag-II-C-Woldenberg.pdf.
„Konwencja o traktowaniu jeńców wojennych podpisana w Genewie dnia 27 lipca 1929 r. Ratyfikowana przez Polskę w 1932 r. (Dziennik Ustaw RP 1932 nr 103, poz. 866)”. Dostęp 15.07.2023. https://www.prawo.pl/akty/dz-u-1932-103
,16861171.html.
„Muzeum Woldenberczyków w Dobiegniewie”. Dostęp 20.08.2023. http://muzeum.
dobiegniew.pl/.
„Pracownia Badań nad Oflagiem IIC Woldenberg – Dobiegniew”. Dostęp 18.06.2023. https://ajp.edu.pl/pracownie-acbe/438-pracownia-badan-nad-oflagiem-iic-wolden- berg-dobiegniew.html.
„Spuścizna archiwalna Mieczysława Wallisa”. Dostęp 10.08.2023. http://www.archi wum.wfis.uw.edu.pl/archiwum/archiwum-mieczyslawa-wallisa/.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 227
Liczba cytowań: 0