Melancholia jako intelektualny oręż: Wymiary problematyki melancholii w ujęciu Panajotisa Kondylisa
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2023.013Słowa kluczowe
Panajotis Kondylis, melancholia, polemika, antropologia, władza, antropologia filozoficzna, krytyka kultury, intencjonalnośćAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza pojęć: melancholia i polemika i ich wzajemnej relacji. Głównym źródłem refleksji jest artykuł Panajotisa Kondylisa Melancholia a polemika (polski przekład ukazał się na łamach czasopisma „Studia z Historii Filozofii” w 2017 roku) opublikowany pierwotnie w języku niemieckim w 1997 roku w tomie zbiorowym Entzauberte Zeit. Der melancholische Geist der Moderne. Autor analizuje wymienione pojęcia na płaszczyźnie indywidualno-psychologicznej, antropologicznej, jak i kulturowej, zauważając, że dla Kondylisa polemiczność jest podstawową cechą myślenia. Autor zwraca także uwagę na rozróżnienie trzech płaszczyzn relacji między melancholią a polemiką. Pierwsza z nich dotyczy relacji bytu i świata w całości, druga ma charakter antropologiczny, a trzecia dotyka procesów historycznych i kulturowych. W kolejnej części autor artykułu odnosi się do intencjonalności melancholii i przedstawia typy idealne melancholików. Przenosząc prezentowane zagadnienie na obszar polityczny, autor wykazuje, że polemiczność jako cecha antropologiczna człowieka prowadzi nolens volens do modyfikacji treści (czy stawianych politycznie celów), która z kolei wzmacnia melancholię, gdyż nie można było osiągnąć tego, do czego się dążyło. Dlatego też autor przyznaje słuszność Kondylisowi, kiedy ten kwestionuje podział na epoki historyczne o wydźwięku pesymistycznym czy optymistycznym, ponieważ opisywane relacje występują zawsze.
Bibliografia
Aristoteles. 1962. Problemata Physica (= Werke in deutscher Übersetzung, Bd. 19), übers. v. Hellmut Flashar. Berlin: Akademie Verlag.
Horst Falk. 2019. „Von der Selbsterhaltung zum Machtstreben in »Macht und Entscheidung«“. In: Panajotis Kondylis und die Metamorphosen der Gesellschaft. Ohne Macht lässt sich nichts machen, Hrsg. Falk Horst, 93–106. Berlin: Duncker & Humboldt.
Klibansky Raymond, Erwin Panofsky, Fritz Saxl. 1992. Saturn und Melancholie. Studien zur Geschichte der Naturphilosophie und Medizin, der Religion und der Kunst. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Knoll Joachim H., Anna-Dorothea Ludewig, Julius H. Schoeps (Hrsg.). 2013. Der Dandy. Ein kulturhistorisches Phänomen im 19. und 20. Jahrhundert, Bd. 10. Berlin: Europäisch-jüdische Studien.
Kondylis Panajotis. 1997. „Melancholie und Polemik“. In: Entzauberte Zeit. Der melancholische Geist der Moderne, Hrsg. Ludger Heidbrink, 281–200. Wien: Carl Hanser Verlag München.
Kondylis Panajotis. 2006. „Macht und Entscheidung. Die Herausbildung der Weltbilder und die Wertfrage“. In: Panajotis Kondylis, Machtfragen. Ausgewählte Beiträge zu Politik und Gesellschaft, 21–128. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Kondylis Panajotis. 2012. „Die Geschichte lauert. Sozialontologie, Macht und die Zukunft des Griechentums. Panajotis Kondylis interviewt von Spyros Koutroulis“. Deutsche Zeitschrift für Philosophie 60: 397–418.
Lepenies Wolf. 1998. Melancholie und Gesellschaft. Mit einer neuen Einleitung: Das Ende der Utopie und die Wiederkehr der Melancholie. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Schings Hans-Jürgen. 1997. Melancholie und Aufklärung. Melancholiker und ihre Kritiker in Erfahrungsseelenkunde und Literatur des 18. Jahrhunderts. Stuttgart: Metzler.
Schmidt Jochen. 1985. Geschichte des Genie-Gedankens in der deutschen Literatur, Philosophie und Politik 1750–1945, Bd. 2. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 94
Liczba cytowań: 0
