Hannah Arendt a ekonomia polityczna Jean-Jaquesa Rousseau

Abstrakt

Tekst jest krytyczną analizą zarzutów wysuwanych przez Hannah Arendt przeciwko Rousseau. Pokazuje, w jaki sposób Rousseau’owska koncepcja ekonomii politycznej wpisuje się w rozumienie społeczeństwa Arendt. Rousseau z tej perspektywy okazuje się jego ideologiem, i to z dobrodziejstwem inwentarza, a mianowicie przekonaniem, że nie ludzie, ale społeczeństwa zamieszkują Ziemię. Arendt nie dostrzegła zmienionej perspektywy postrzegania polityki u Rousseau. W przeciwieństwie do starożytnych Greków, Rousseau nie traktuje człowieka jako istoty politycznej z definicji, ale naturalną, toteż polityka wymaga dla niego legitymizacji zewnętrznej ze strony moralności oraz elementarnych potrzeb biologicznych. Natura dostarcza tak polityce jak i moralności wzorca prawa. Wola powszechna okazuje się rodzajem społecznego substytutu w warunkach nieobecności praw natury.