Hannah Arendt a ekonomia polityczna Jean-Jaquesa Rousseau
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2022.010Słowa kluczowe
ekonomia polityczna, wola powszechna, prawo moralne, prawo naturyAbstrakt
Tekst jest krytyczną analizą zarzutów wysuwanych przez Hannah Arendt przeciwko Rousseau. Pokazuje, w jaki sposób Rousseau’owska koncepcja ekonomii politycznej wpisuje się w rozumienie społeczeństwa Arendt. Rousseau z tej perspektywy okazuje się jego ideologiem, i to z dobrodziejstwem inwentarza, a mianowicie przekonaniem, że nie ludzie, ale społeczeństwa zamieszkują Ziemię. Arendt nie dostrzegła zmienionej perspektywy postrzegania polityki u Rousseau. W przeciwieństwie do starożytnych Greków, Rousseau nie traktuje człowieka jako istoty politycznej z definicji, ale naturalną, toteż polityka wymaga dla niego legitymizacji zewnętrznej ze strony moralności oraz elementarnych potrzeb biologicznych. Natura dostarcza tak polityce jak i moralności wzorca prawa. Wola powszechna okazuje się rodzajem społecznego substytutu w warunkach nieobecności praw natury.
Bibliografia
Arendt Hannah. 1996. Wola, przeł. Robert Piłat. Warszawa: Czytelnik.
Arendt Hannah. 2003. O rewolucji, przeł. Mieczysław Godyń. Warszawa: Czytelnik.
Arendt Hannah. 2010. Kondycja ludzka, przeł. Anna Łagodzka. Warszawa: Aletheia.
Arendt Hannah. 2011. Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, przeł. Mieczysław Godyń, Wojciech Madej. Warszawa: Aletheia.
Arendt Hannah. 2012. Wykłady o politycznej filozofii Kanta, przeł. Rafał Kluczyński, Marcin Moskalewicz. Warszawa: Biblioteka Kwartalnika KRONOS.
Arendt Hannah. 2015. „Kilka myśli w związku z Lessingiem. O człowieczeństwie w mrocznych czasach”. W: Ludzie w mrocznych czasach, przeł. Mieczysław Godyń, Andrzej Kopacki, Henryk Krzeczkowski, Agnieszka Pokrojska, Ewa Rzewna, Anna Wołkowicz. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Baczko Bronisław. 2009. Rousseau: samotność i wspolnota. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Baudrillard Jean. 2006. Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, przeł. Sławomir Królak. Warszawa: Sic!.
Baudrillard Jean. 2009. Przejrzystość zła, przeł. Sławomir Królak. Warszawa: Sic!.
Canovan Margaret. 1983. „Arendt, Rousseau, and Human Plurality in Politics”. The Journal of Politics 45 (2): 286–302.
Diderot Denis. 1982. „Moralność a prawo naturalne”. W: Marian Skrzypek, Diderot. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Grygieńć Janusz. 2012. Wola powszechna w filozofii politycznej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Hegel Georg Wilhelm Friedrich. 1924. Vorlesungen uber die Philosophie der Geschichte. Leipzig: Reclam.
Kant Immanuel. 1784. „Idee zu einer allgemeinen Geschichte in weltbürgerlicher Absicht”. Berlinische Monatsschrift (November 1784): 385–411.
Kant Immanuel. 2004. Krytyka praktycznego rozumu, przeł. Jerzy Gałecki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Levine Andrew. 1993. The General Will. Rousseau, Marx, Communism. New York: Cambridge University Press.
Man Paul de. 2004. Alegorie czytania. Język figuralny u Rousseau, Nietzschego, Rilkego i Prousta, przeł. Artur Przybysławski. Kraków: Universitas.
Muthu Sankar. 2015. „On the General Will of Humanity: Global Connections in Rousseau’s Political Thought”. W: The General Will. The Evolution of a Concept, red. James Williams Farr, David Lay. New York: Cambridge University Press.
Riley Patrick. 1988. General Will Before Rousseau: The Transformation of the Divine into the Civic. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Riley Patrick. 2015. „Kant on General Will”. W: The General Will. The Evolution of a Concept, red. James Williams Farr, David Lay. New York: Cambridge University Press.
Rogoziecki Robert. 2021. „Wstęp do badań nad estetyzacją polityki. O Kondycji ludzkiej według Hannah Arendt”. Miscellanea Anthropologica et Sociologica 21 (4): 99–119.
Rousseau Jean-Jacques. 1956. Trzy rozprawy z filozofii społecznej, przeł. Henryk Elzenberg. Warszawa: PWN.
Rousseau Jean-Jacques. 2010. Umowa społeczna, przeł. Antoni Peretiatkowicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sartori Giovanni. 1994. Teoria demokracji, przeł. Piotr Amsterdamski, Daniel Grinberg. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Shklar Judith. 1969. Men and Citizens. A Study of Rousseau’s Social Thought. New York: Cambridge University Press.
Shklar Judith N. 2001. „Rousseau’s Images of Authority (Especially in La Nouvelle Heloise)”. W: The Cambridge Companion to Rousseau, red. Patrick Riley. New York: Cambridge University Press.
Starobinski Jean. 2000. Jean-Jacques Rousseau. Przejrzystość i przeszkoda, przeł. Janusz Wojcieszak. Warszawa: KR.
Strauss Leo. 1996. Prawo naturalne w świetle historii, przeł. Tomasz Górski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Talmon Jakob L. 1961. The Origins of Totalitarian Democracy. London: Mercury Books.
Żyro Tomasz. 2008. Wola polityczna. Siedem prob z filozofii praktycznej. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 419
Liczba cytowań: 0