David Hume i Adam Smith o sympatii

Abstrakt

Artykuł zawiera porównanie dwóch koncepcji sympatii, autorstwa Davida Hume’a i Adama Smitha. Chociaż w obu systemach filozoficznych pojęcie topełni centralną rolę, jej znaczenie jest nieco inne. Drobiazgowe analizy teoriopoznawcze Hume’a pozwalają  na wyodrębnienie w jego filozofii trzech płaszczyzn opisu: zdroworozsądkowy, mechanicystyczny i fenomenalistyczny, przy czym sympatia pełni na każdej z nich nieco odmienną rolę. Smith dostrzegł centralne znaczenie tego pojęcia w Hume’owskiej koncepcji umysłu i uczuć, a także zaadoptował je w swej teorii uczuć moralnych, ale brak u niego subtelnych analiz „mechaniki” ludzkiego myślenia. Brak ten jednak można traktować zarówno jako zaniedbanie, jednak z drugiej strony – paradoksalnie – pozwala on dostrzec doktrynerski charakter koncepcji Hume’a wynikający z przyjęcia fizykalistycznego modelu eksplikacji ludzkiej afektywności.