Trzy koncepcje zła w myśli filozoficznej oraz religijnej
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2018.059Słowa kluczowe
zło absolutne, zło radykalne, zło banalne, dobro, moralnośćAbstrakt
Artykuł prezentuje w sposób syntetyczny trzy sposoby rozumienia zagadnienia zła, wykształcone na przestrzeni dziejów w myśli filozoficznej oraz religijnej. Na początku dominowało postrzeganie zła jako czegoś absolutnego, następnie od czasów filozofii I. Kanta przewagę zyskuje myśl o złu ograniczonym do kontekstu moralnego – i ten typ zła w filozofii określamy mianem zła radykalnego. Z kolei H. Arendt, dokonując interpretacji filozofii F. Nietzschego w kontekście procesu A. Eichmanna, wprowadza koncepcję zła banalnego, które abstrahuje od kontekstu moralnego, umieszczając je w kontekście działań człowieka i jego egzystencji w przestrzeni społecznej i politycznej.
Bibliografia
Arendt Hannah. 1993. Korzenie totalitaryzmu, cz. I, tłum. Mariola Szawiel, Daniel Grinberg. Warszawa: Wydawnictwo Niezależna Oficyna Wydawnicza, Seria Kwartalnika Politycznego „Krytyka”.
Arendt Hannah. 1998. Eichmann w Jerozolimie: rzecz o banalności zła, tłum. Adam Szostkiewicz. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Arendt Hannah. 1999. O przemocy, tłum. Anna Łagodzka, Wojciech Madej. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Arendt Hannah. 2000. Kondycja ludzka, tłum. Anna Łagodzka. Warszawa: Wydawnictwo Alatheia.
Arendt Hannah. 2003. O rewolucji, tłum. Mieczysław Godyń. Warszawa: Czytelnik.
Arendt Hannah. 2007. Polityka jako obietnica, tłum. Wojciech Madej, Mieczysław Godyń. Warszawa: Pruszyński S-ka.
Arendt Hannah. 2008. Korzenie totalitaryzmu, cz. II, tłum. Mariola Szawiel. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
Augustyn. 1954. Dialogi i pisma filozoficzne, t. IV, O naturze dobra, tłum. Maria Maykowska. Warszawa: PAX.
Bardel Michał. 2006. „Metafizyczny skandal zła”, Znak 9 : 35–47.
Blum Jean. 2006. Katarzy. Od Grala do sekretu dobrej śmierci, tłum. Alicja Żuchelkowska. Poznań: Wydawnictwo Vesper.
Drwięga Marek. 2012. Człowiek między dobrem a złem. Studia z etyki współczesnej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Jaroszyński Piotr. 2000. „Meandry neoplatonizmu”, Człowiek w Kulturze. Pismo poświęcone filozofii i kulturze 13 : 97–107.
Jonas Hans. 1994. Religia gnozy, tłum. Marek Klimowicz. Kraków: Wydawnictwo Platan.
Kant Immanuel. 1957. Krytyka czystego rozumu, t. II, tłum. Roman Ingarden. Warszawa PWN.
Kant Immanuel. 1993. Religia w obrębie samego rozumu, tłum. Aleksander Bobko. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Kołakowski Leszek. 1984. Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań. Londyn: Aneks.
Krąpiec Mieczysław Albert. 1995. Dzieła. Dlaczego zło? Rozważania filozoficzne. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Kułaczkowski Jerzy. 2007–2008. „Grzech pierworodny i jego następstwa dla relacji pomiędzy mężczyzną a kobietą w świetle Księgi Rodzaju (Rdz 3)”, Studia Warmińskie XLIV–XLV : 17–34.
Leibniz Gottfried Wilhelm. 2001. Teodycea. O dobroci Boga wolności człowieka i pochodzeniu zła, przeł. Małgorzata Frankiewicz. Warszawa: PWN.
Mikołejko Zbigniew. 1998. Mity tradycjonalizmu integralnego. Julius Evola i kultura religijno-filozoficzna prawicy. Warszawa: IFiS PAN.
Misiak Rafał. 2009. „Geneza zła w filozofii Sorena Kierkegaarda”, Analiza i Egzystencja 10 : 33–54.
Nietzsche Friedrich. 2003. Wiedza radosna, tłum. Leopold Staff. Kraków: Zielona Sowa.
Nietzsche Friedrich. 2004. Pisma pozostałe, tłum. Bogdan Baran. Kraków: Inter Esse.
Nietzsche Friedrich. 2008. Tako rzecze Zaratustra, tłum. Wacław Berenet. Kraków: Hachette.
Nietzsche Friedrich. 2010. Zmierzch bożyszcz, czyli jak filozofuje się młotem, tłum. Stanisław Wyrzykowski. Łódź–Wrocław: Nietzsche Seminarium.
Nietzsche Friedrich. 2010. Poza dobrem i złem, tłum. Stanisław Wyrzykowski. Łódź–Wrocław: Nietzsche Seminarium.
Paź Bogusław. 2011. „Ontologia versus metafizyka? Geneza, rozwój i różne postaci nowożytnej teorii bytu”, Filo-Sofija 15 : 817–847.
Pietryga Anna. 2003. „Opozycja homo-animal a manicheizm”, Acta Universitatis Wratislaviensis 15 : 27–32.
Plotyn. 1951. Enneady, tłum. Adam Krokiewicz. Warszawa: PWN.
Rambowicz Piotr. 2006. „Leibniz kontra tsunami”, Znak 9 : 62–79.
Rousseau Harvé. 1988. Bóg zła, tłum. Anna Kotalska. Warszawa: Czytelnik.
Runciman Steven. 1996. Manicheizm średniowieczny, tłum. Jerzy Prokopiuk, Bartłomiej Zborski. Gdańsk: Marabut.
Skrzypek-Faluszczak Jadwiga. 2010. Ocalenie od zła w filozofii Platona. Kraków: WAM.
Tyburski Włodzimierz, Andrzej Wachowiak, Ryszard Wiśniewski. 1997. Historia filozofii i etyki. Toruń: TNOiK Dom Organizatora.
Wiśniewski Ryszard. 1999. „O przedmiocie i metodach filozofii zła”. W Studia dziejów filozofii zła, red. Ryszard Wiśniewski. 5–13. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Wróbel Szymon. 2011. „Nihiliści polityczni”, Przegląd Polityczny 107 : 22–28.
Żelazny Mirosław. 1993. Idea wolności w filozofii Kanta. Toruń: Comer.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 24106
Liczba cytowań: 0
