Formalne wskazanie jako zasada metodyczna w myśleniu hermeneutycznym Martina Heideggera

Abstract

Od początku swojego filozofowania aż do Sein und Zeit (1927) posługuje się Heidegger „formalnym wskazaniem” jako instrumentem logiczno-metodycznym. Formalne wskazanie nie zostało przez niego nigdzie gruntownie i systematyczne opracowane. W Heideggera hermeneutyce faktyczności chodzi o szczególny rodzaj pojęć, nazywanych pojęciami formalno-wskazującymi, które odnoszą się do „każdorazowości” życia. Formalnie wskazujące pojęcie „Dasein” wskazuje każdorazowo na aktualne i dziejowe ludzkie Dasein. Otto Pöggeler mówi o formalno-wskazującej hermeneutyce Heideggera, która rozciąga się aż do myślenia bycia samego. W odróżnieniu od pojęć naukowych wszystkie pojęcia filozoficzne są dla Heideggera pojęciami formalno-wskazującymi. Formalno wskazujące pojęcie nie wypowiada się wprost, o tym, na co się kieruje, tylko daje na to wskazówkę. Pojęcia formalno wskazujące zawierają w sobie roszczenie do egzystencjalnej przemiany w Dasein. Tak więc hermeneutyka formalno-wskazująca zawiera trzy elementy: rozumienie, wyjaśnienie i zastosowanie.