Muzeum Miejskie (Städtisches Museum) w Toruniu w latach 1896-1921

Autor

  • Kamila Kłudkiewicz Instytut Historii Sztuki Archiwum Audiowizualne Wydziału Nauk o Sztuce Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu https://orcid.org/0000-0002-5915-4560

DOI:

https://doi.org/10.12775/RT.2020.003

Słowa kluczowe

Arthur Semrau, Muzeum Miejskie (Städtisches Museum) w Toruniu, muzea niemieckie na przełomie XIX i XX wieku, muzealnictwo na przełomie XIX i XX wieku

Abstrakt

W 1861 r. otwarto w Toruniu niemieckie muzeum - Muzeum Miejskie (Städtisches Museum). Prezentowano w nim zbiory toruńskiej Gminy Miejskiej i miejscowego Kopernikowskiego Stowarzyszenia Nauki i Sztuki (Copernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst). W 1896 r. pierwszym oficjalnym kustoszem muzeum został Arthur Semrau (1862-1940), nauczyciel w toruńskim gimnazjum. Muzeum zawdzięczało mu reorganizację swojej działalności,  rozbudowę kolekcji oraz jej naukowe opracowanie. Semrau kontaktował się z innymi muzealnikami z Niemiec, a jego działania dowodzą znajomości zmian w berlińskim muzealnictwie na przełomie XIX i XX wieku. W tekście omówiono przede wszystkim rozwój kolekcji odlewów gipsowych oraz przebudowę zbiorów kulturalno-historycznych w Toruniu. Rozwój muzeum pod wodzą Semrau’a pokazano w kontekście toczonych w Niemczech dyskusji nad zbiorami publicznymi oraz przemian na tym polu dokonywanych przede wszystkim w Berlinie.

Biogram autora

Kamila Kłudkiewicz - Instytut Historii Sztuki Archiwum Audiowizualne Wydziału Nauk o Sztuce Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Kłudkiewicz Kamila - doktor nauk humanistycznych, absolwentka prawa i historii sztuki na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Autorka monografii „Wybór i konieczność. Kolekcje polskiej arystokracji w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku” (2016); naukowego opracowania materiałów źródłowych „Libri veritatis Atanazego Raczyńskiego/von Athanasius Raczyński. Suplement/Supplement” (2019) oraz licznych artykułów w czasopismach naukowych. Jej zainteresowania badawcze dotyczą historii kolekcjonerstwa, muzealnictwa, archiwów wizualnych, kultury materialnej w XIX i na początku XX wieku. Od 2015 r. adiunkt w Instytucie Historii Sztuki UAM, od 2020 r. adiunkt w Archiwum Audiowizualnym Wydziału Nauk o Sztuce UAM.

Bibliografia

Anders I., Die Oberlausitzer Gedenkhalle mit Kaiser-Friedrich-Museum in Görlitz 1902 bis 1932. Teil 1, „Görlitzer Magazin“, 1992, Nr. 6, S. 1-36

Bauer J., Gipsabgüsse zwischen Museum, Kunst und Wissenschaft. Wiener Abguss-Sammlungen im späten 19. Jh., [in:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, Hrsg. Ch. Schreiter, Berlin 2012, S. 273-290

lat Muzeum Okręgowego w Toruniu 1861-2011. Katalog, Hrsg. A. Ziemlewska, Toruń 2011

Bernhardt K., Inwentaryzacja zabytków sztuki między nauką i polityką: Prusy Zachodnie i Wolne Miasto Gdańsk, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2010, Bd.72, Nr. 3, S. 263-291

Biskup M., Artur Semrau (1862-1940), historyk, archiwista, muzeolog, [in:] Wybitni ludzie dawnego Torunia, Hrsg. M. Biskup, Warszawa 1982, S. 251–256

Cordier N., Deutsche Landesmuseen. Entwicklungsgeschichtliche Betrachtung eines Museumstypus, Inauguraldissertation zur Erlangung der Doktorwürde der Philosophischen Fakultät Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Bonn, Bonn 2002, http://hss.ulb.uni-bonn.de/2003/0281/0281.pdf (Abberufen am 27.02.2020)

Deneke B., Die Museen und die Entwicklung der Kulturgeschichte, [in:] Das kunst- und kulturgeschichtliche Museum im 19. Jh.. Vorträge des Symposions im Germanischen Nationalmuseum, Nürnberg, Hrsg. B. Deneke, R. Kahsnitz, München 1977, S. 118-132

Dreesbach A., Gezähmte Wilde: die Zurschaustellung „exotischer“ Menschen in Deutschland, 1870-1940, Campus 2005

Dzieje Towarzystwa Naukowego w Toruniu 1875-1975, Bd. I, Hrsg. M. Biskup, Toruń 1977

Essenwein A. von, Ueber die Anlage kleiner Museen, „Anzeiger für Kunde der Deutschen Vorzeit. Neue Folge“, 1867, Nr. 4, S. 127

Flik J., Herdzin B., Poczet Królów Polskich w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu, Toruń 2000

de Font-Réaulx D., The history of the Musée de sculpture compare as founded by Eugène –Emmanuel Viollet-le-Duc: a nationalist creation, [in:] Museale Spezialisierung und Nationalisierung ab 1830. Das Neue Museum in Berlin im Internationalen Kontext, Hrsg. E. Bergvelt, D. J. Meijers, L. Tibbe, E. van Wezel, Berlin 2011, S. 227-239

Hartung O., Kleine Deutsche Museumsgeschichte. Von der Aufklärung bis zum frühen 20. Jh., Böhlau 2010

Hoffmann M. J., Emil Hollack – nauczyciel, historyk i badacz pradziejów ziemi mrągowskiej. W 80. rocznicę śmierci, „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, 2004/2005, Nr. 6-7, S. 17-27

Hoffmann M. J., Wawrzykowska B., Trzy listy Emila Hollacka do Artura Semraua. Przyczynek do dziejów archeologii Prus Wschodnich i Zachodnich, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Toruniu”, 2005, Nr. XIII/XIV, S. 139-167

Hojka Z. J., 70 lat Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, „Muzealnictwo”, 1994, Nr. 36, S. 23-25

Jahresbericht des Copernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst, abgestattet in der öffentlichen Sitzung des Vereins: 1877, Nr. 23; 1884, Nr. 24; 1885, Nr. 31; 1891/92, Nr. 38; 1894/95, Nr. 41; 1896, Nr. 42; 1896/97, Nr. 43

Joachimedes A., Die Museumsreformbewegung in Deutschland und die Entstehung des modernen Museums 1880-1940, Dresden 2001

Kłudkiewicz K., Muzeum im. Mielżyńskich versus Kaiser Friedrich Museum w Poznaniu. Współistnienie polskiego i niemieckiego muzeum sztuki na przełomie XIX i XX wieku, [in:] Muzeum a pamięć – forma, produkcja, miejsce, Hrsg. T. F. de Rosset, A. Tołysz, E. Bednarz Doiczmanowa, Warszawa 2018, S. 99-112

Knoll K., Von der „künstlerisch vollendeten“ Aufstellung zum wissenschaftlich-didaktischen Abgussmuseum. Die Entwicklung der Dresdener Abguss-Sammlung im 19. Jh., [in:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, Hrsg. Ch. Schreiter, Berlin 2012, S. 301-318

Kowalska H., Straty wojenne Muzeum Miejskiego (Stadtmuseum) w Gdańsku, Seria Nowa, t. 1. Malarstwo, Gdańsk 2017

Krumbiegiel G., Krumbiegiel B., Z historii Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku, [in:] Bursztyn. Poglądy, opinie. Materiały z seminariów Amberif 1994-2004, Hrsg. B. Kosmowska-Ceranowicz, W. Gierłowski, Gdańsk 2005, S. 198-201

Księga Pamiątkowa 150-lecia Muzeum Okręgowego w Toruniu 1861-2011, Toruń 2011

Lauffer O., Das historische Museum, sein Wesen und Wirken und sein Unterschied von den Kunst- und Kunstgewerbe Museen, „Museumskunde. Zeitschrift für Verwaltung und Technik Öffentlicher und Privater Sammlungen“, III/1 (1907), S. 1-14, III/2 (1907), S. 78-99, III/3 (1907), S. 170-186; III/4 (1907), S. 222-245

Łukaszewicz P., Śląskie Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności/ Schlesisches Museum für Kunsgewerbe und Altertümer, [in:] Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu/Kunstmussen im alten Breslau, Hrsg. P. Łukaszewicz, Wrocław 1998, S. 97-124

Murawska A., Skarby monet z Wielkopolski w świetle zasobu archiwalnego Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Poznaniu dotyczącego lat 1894-1918, „Studia Lednickie ”, 2014, Nr.13, S. 77-93

Nauka, sztuka, edukacja. 140 lat działalności Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Hrsg. A. Mierzejewska, M. Niedzielska, Toruń 2015

Niedzielska M., Dzieje toruńskiego towarzystwa Coppernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst (1853-1945), „Rocznik Toruński”, 1983, Nr. 16, S. 113-152

Niedzielska M., Pomnik Kopernika w Toruniu. Historia jego powstania, „Rocznik Toruński”, 2006, Nr. 33, S. 81-117

Niedzielska M., Semrau Arthur, [in:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Hrsg. S. Gierszewski, Bd. IV, Gdańsk 1997, S. 196-197

Platz-Horster G., „… der eigentliche Mittelpunkt aller Sammlungen…“. Die Gipssammlung im Neuen Museum 1855-1916, [in:] Museale Spezialisierung und Nationalisierung ab 1830. Das Neue Museum in Berlin im internationalen Kontext, Hrsg. E. Bergvelt, D. J. Meijers, L. Tibbe, E. van Wezel, Berlin 2011, S. 191-205

Schreiter Ch., Gipsabgüsse und antike Skulpturen. „Aufstellung“ und „Ausstellung“ seit der Renaissance, [in:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, Hrsg. Ch. Schreiter, Berlin 2012, S. 9-36

Semrau A., Führer durch das Städtische Museum, Thorn 1917

Spenkuch H., Paetau R., Zuständigkeiten, Tätigkeitsgebieten und Organisationsstruktur. Die Jahre von 1866 bis 1914, [in:] Acta Borussica. Neue Folge. 2. Reihe: Preußen als Kulturstaat. Abteilung I Das preußische Kultusministerium als Staatsbehörde und gesellschaftliche Agentur (1817-1934). Band 1.1. Die Behörde und ihr höheres Personal. Darstellung, Hrsg. W. Neugebauer, Berlin 2009

Spies G., Die kunst- und kulturgeschichtlichen Lokal- und Regionalmuseen. Zeiten, auslosende Faktoren, Initiatoren der Gründungen, [in:] Das kunst- und kulturgeschichtliche Museum im 19. Jh.. Vorträge des Symposions im Germanischen Nationalmuseum, Nürnberg, Hrsg. B. Deneke, R. Kahsnitz, München 1977, S. 77-81

Städtisches Museum zu Thorn. Führer durch die Münzsammlung, Berlin 1907

Stockhausen T. von, Gemäldegalerie Berlin. Die Geschichte ihrer Erwebungspolitik 1830-1904, Berlin 2000

Stulecie otwarcia Muzeum im. Cesarza Fryderyka w Poznaniu, Hrsg. W. Suchocki, T. J. Żuchowski, (Ausstellungskatalog im Nationalmuseum in Posen 5. Oktober – 7. November 2004), Poznań 2004

Trusted M., Reproduction as Spectalce, Education and Inspiration. The Cast Courts at the Victoria and Albert Museum: Past, Present and Future, [in:] Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, Hrsg. Ch. Schreiter, Berlin 2012, S. 355-373

Uebrick R., Thorn. Illustrierter Führer, Danzig 1903

Wawrzykowska B., Zarys historii muzealnych zbiorów archeologicznych w Toruniu, [in:] Archeologia Toruńska. Historia i teraźniejszość, Hrsg. B. Wawrzykowska, Toruń 2002, S. 34-38

Rocznik Toruński

Pobrania

Opublikowane

2020-12-21

Jak cytować

1.
KŁUDKIEWICZ, Kamila. Muzeum Miejskie (Städtisches Museum) w Toruniu w latach 1896-1921. Rocznik Toruński [online]. 21 grudzień 2020, nr 47, s. 99–137. [udostępniono 3.7.2025]. DOI 10.12775/RT.2020.003.

Numer

Nr 47 (2020): Rocznik Toruński

Dział

Artykuły

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 746
Liczba cytowań: 0