Zwrot erotyczny w fenomenologii francuskiej?

Abstrakt

Jednym ze sposobów na opisanie przemian w ramach ruchu fenomenologicznego jest anonsowanie kolejnych „zwrotów”. Najbardziej znany to ogłoszony w 1991 roku przez Dominique’a Janicauda „zwrot teologiczny w fenomenologii francuskiej”, ale mówi się także o zwrocie estetycznym, kognitywistycznym i innych. W artykule chcemy zbadać, czy w fenomenologii francuskiej wystąpił zwrot erotyczny, a to za sprawą ważnego miejsca, jakie zajmują u poszczególnych autorów badania cielesności, miłości, erotyki i seksualności. Najpierw ukazujemy fenomenologię francuską jako miejsce żywiołowych przemian, ekscesów i zwrotów. Następnie przyglądamy się samej strukturze zwrotu, odnosząc się do Heideggerowskiego die Kehre jako paradygmatu zwrotu. Jest to zasadne, gdyż fenomenologia francuska o wiele bardziej wyrasta z myśli Heideggera niż Husserla. Interpretacja terminu „zwrot” nie jest jednoznaczna i można mówić o jej czterech wersjach, które razem wzięte układają się w strukturę chiazmu. Po odniesieniu jej do badań erotycznych u fenomenologów francuskich należy stwierdzić, że „zwrot erotyczny” w fenomenologii francuskiej jednocześnie jest i go nie ma, czyli ma charakter paradoksu. Nie występuje on, jeśli rozumieć go jako punkt krytyczny i nowy początek, względnie jako definitywne przekroczenie metafizyki. Natomiast możemy go odnotować jako powrót do zapomnianych fenomenów, jak cielesność, intersubiektywność, relacja erotyczna. Dodatkowo u Jeana-Luca Mariona mamy do czynienia z próbą sformułowania nowej filozofii i teologii, opartych na fenomenie erotycznym, co pokazuje zwrot jako krok naprzód.