Rozum jako narzędzie wykluczenia. Feministyczna krytyka Johna Locke’a
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2020.032Słowa kluczowe
Locke, rozum, feminizm, wykluczenieAbstrakt
Według Johna Locke’a rozum tworzy człowieka i decyduje o jego moralnej autonomii i wolności. Każdy człowiek jest potencjalnie rozumny, ale w praktyce do osiągnięcia odpowiedniego poziomu rozumu potrzeba czasu i wysiłku. Ze względu na te warunki nie każdy może tego dokonać. Wśród niewystarczająco rozumnych znajdują się także kobiety i mogą być z tego powodu pozbawione praw publicznych lub uznane za wieczne dzieci. Ten punkt widzenia był krytykowany od czasów Oświecenia (Mary Wollstoncraft). Feministki ostrzegały wtedy (i nadal to czynią) przed uciskiem kobiet będącym skutkiem oświeceniowej koncepcji rozumu i rozumności. Jednak niektóre z nich uważały, że koncepcja ta ma wystarczający potencjał emancypacyjny, aby dokonać zmiany. Bardziej radykalne kwestionowały binarne rozróżnienie między tym, co racjonalne, a tym, co nieracjonalne.
Bibliografia
Bator Joanna. 2001. Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza. Filozoficzne dylematy feministek „drugiej fali”. Gdańsk: słowo/obraz/terytoria.
Berlin Isaiah. 1994. „Dwie koncepcje wolności”, przeł. Daniel Grinberg, 183–239. W: Berlin Isaiah. Cztery eseje o wolności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Braidotti Rosi. 2009. Podmioty nomadyczne. Ucieleśnienie i różnica seksualne w feminizmie współczesnym, przeł. Aleksandra Derra. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe i Profesjonalne.
Gloy Karen. 1997. „Rozum, a to, co Inne wobec rozumu”, przeł. Izabela Sellmer. W: Rozumność i racjonalność, red. Tadeusz Buksiński, 203–214. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Hyży Ewa. 2003. Kobieta, ciało, tożsamość. Teorie podmiotu w filozofii feministycznej końca XX wieku. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych.
Irigaray Luce. 2010. Ta płeć (jedną) płcią niebędąca, przeł. Sławomir Królak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Locke John. 1992. Dwa traktaty o rządzie, przeł. Zbigniew Rau. Warszawa: PWN.
Locke John. 1959. Myśli o wychowaniu, przeł. Marian Heitzman. Wrocław–Kraków: Ossolineum.
Locke John. 1955. Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. Bolesław J. Gawecki. Warszawa: PWN.
Locke John. 1768. „The Reasonableness of Christianity as delivered in the Scriptures”. W: Locke John, The Works of John Locke. London.
Michna Natalia Anna. 2018. Kobiety i kultura. O doświadczeniu w filozofii feministycznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ogonowski Zbigniew. 1972. Locke. Warszawa: Książka i Wiedza.
Prokhovnik Roia. 1999. Rational woman. A feminist critique of dichotomy. London–New York: Routledge.
Tood Janet. 2000. Mary Wollstonecraft a revolutionary life. New York: Columbia University Press.
Środa Magdalena. 2003. Indywidualizm i jego krytycy. Warszawa: Fundacja ALETHEIA.
Warren Mary Anne. 2019. Status moralny. Obowiązki wobec osób i innych istot żywych, przeł. Sergiusz Tokariew. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wollstonecraft Mary. 2011. Wołanie o prawa kobiety, przeł. Ewa Bodal i in. Warszawa: Wydawnictwo Mamania.
Wollstonecraft Mary. 1906. Original Stories. London: Henry Frowde.
Wollstonecraft Mary. 1994. Thoughts on the Education of Daughters. Oxford: Woodstock Books.
Wróbel Szymon. 2002. Władza i rozum. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1277
Liczba cytowań: 0