Źródła dla komentarza tekstowego Nowego Testamentu w tłumaczeniu Jakuba Wujka z roku 1593. Studium Dz 2, 14–36

Abstrakt

Celem artykułu jest wskazanie źródeł dla komentarza tekstowego Nowego Testamentu w tłumaczeniu Jakuba Wujka z 1593 r. Zagadnienie zostanie przedstawione na przykładzie Dz 2, 14–36. Jezuita w pracy translatorskiej posłużył się angielskim Nowym Testamentem z Rheims z 1582 r. i łacińskim komentarzem Roberta Bellarmina pt. Disputationes Christianae Fidei. Kwestia źródeł dla Nowego Testamentu w tłumaczeniu Wujka była do tej pory niemal zupełnie niezbadana albo rozpoznana błędnie. Tymczasem zestawienie komentarza Wujkowego z komentarzami z dzieła Bellarmina i Nowym Testamentem z Rheims doprowadziło do zaskakujących rezultatów: Jakub Wujek, jeden z najwybitniejszych tłumaczy biblijnych XVI w., najprawdopodobniej znał język angielski, a jego komentarz tekstowy do Nowego Testamentu z 1593 r. stanowi kompilację tekstów dwóch wyżej wymienionych dzieł. To oznacza, że jako komentator Wujek był w ogromnym stopniu odtwórczy i zależny od źródeł, i nie korzystał bezpośrednio z dzieł Ojców Kościoła, ale cytował ich fragmenty z gotowych już kompendiów.

The purpose of the study is to indicate the sources for a textual commentary to the New Testament in Jakub Wujek’s translation of 1593. The problem is presented on the example of the Acts 2:14–36. The Jesuit in his translatory work used the English Rheims New Testament of 1582, and Robert Bellarmine’s Latin commentary entitled Disputationes Christianae Fidei. The question of sources for the New Testament in Jakub Wujek’s translation has been almost completely unexplored or explored incorrectly. A comparative analysis of Wujek’s commentary with that of Bellarmine’s and of the Rheims New Testament has led to surprising conclusions: that Jakub Wujek, one of the most outstanding Bible translators in the sixteenth century, probably knew English, and his textual commentary to the New Testament of 1593 is a compilation of the two abovementioned texts. This means that as a Bible commentator Wujek was imitative and dependent on secondary sources, as he did not use texts by Church Fathers, but relied on quotations from their writings he found in other compendia.