Tseʾenah u-reʾenah – the Jewish Bible for Women: Between the Biblical Tradition and Folk Piety (with the Example of Bereshit)

Agata Rybińska

DOI: http://dx.doi.org/10.12775/LL.4-5.2019.006

Abstract


The aim of the article is to analyze the Jewish Bible for women (the first chapters of the book of Bereshit) and to argue for the egalitarian character of the text.
Written in Yiddish, the vernacular language of the Eastern Jews, the book was intended to be used by women and men, especially those who did not know Hebrew.
It is a compilation of biblical texts, rabbinical comments, and folk legends and explanations, aimed at shedding light on the religious issues and customs
in a simple way that can be understood by people not educated in the Mosaic law.

Keywords


Bereshit; the Bible; Tseʾenah u-reʾenah; Yitzhak ben Yakov Ashkenazi; women; Jewish customs; Jewish women

Full Text:

PDF (Polish)

References


Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (1975). Nowy przekład z języka hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego. Towarzystwo Biblijne w Polsce. Warszawa. Pozyskano z http://bibliepolskie.pl/zzteksty_wer.php?book=22&chapter=3&verse=11&tlid=8.

Biblia Tysiąclecia Online (2003). (Tłum. Księga Rodzaju – C. Jakubiec; Księga Przysłów – W. Borowski; Pieśń nad Pieśniami – P. Rostworowski). Poznań: Pallottinum. Pozyskano z http://biblia.deon.pl/menu.php?st_id=5.

BORDEN, M. (2018). „Die vaybershe Bibel”: The Myth and Mythopoetics of the”Women’s Bible” (komputeropis pracy magisterskiej, Department of Germanic Languages and Literatures University of Toronto). Pozyskano z https://www.academia.edu/36309918/Di_vaybershe_bibel_The_Myth_and_Mythopoetics_of_the_Womens_Bible_.

Księgi pięciu megilot. Chamesz megilot (1904). (tłum. I. Cylkow). Kraków: Wydawnictwo Austeria (reprint, 2007).

Shir Hashirim – song of Songs – Chapter 3. Pozyskano z https://www.chabad.org/library/bible_cdo/aid/16447 .

Tseʾenah u-reʾenah. Ḥamishah ḥumshei Torah. Im haftarot v-ḥamesh megilot v-targum l-megilot b-lashon ashkenaz. (1911) Vilne: Romm. Pozyskano z http://rosetta.nli.org.il/delivery/DeliveryManagerServlet?dps_pid=IE12358125&gathStatIcon=true.

Zeenah u-reenah. Frauenbibel (1930). Übersetzung und Auslegung des Pentateuch von Jacob Ben-Isaac aus Janow. Nach dem Jüd.-Dt. bearb. von Bertha Pappenheim. Frankfurt am Main: Kaufmann. Pozyskano z http://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/judaicaffm/content/titleinfo/8245333.

ADAMOWSKI, J., TYMOCHOWICZ, M. (2016). Sacrum w kulturze tradycyjnej i współczesnej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

BORZYMIŃSKA, Z. (2003a). Aszkenazy (Askenazy) Jaakow ben Icchak (Jakub ben Izaak) z Janowa. W: Z. Borzymińska, R. Żebrowski (red.), Polski słownik judaistyczny. Dzieje. Kultura. Religia. Ludzie, t. 1 (s. 120). Warszawa: Prószyński i S-ka.

BORZYMIŃSKA, Z. (2003b), Cenerene. W: Z. Borzymińska., R. Żebrowski (red.), Polski słownik judaistyczny. Dzieje. Kultura. Religia. Ludzie, t. 1 (s. 256–257). Warszawa: Prószyński i S-ka.

BORZYMIŃSKA, Z. (2003c), Filakteria. W: Z. Borzymińska, R. Żebrowski (red.), Polski słownik judaistyczny. Dzieje. Kultura. Religia. Ludzie, t. 1 (s. 425–426). Warszawa: Prószyński i S-ka.

DOKTÓR, J. (2003). Mesjasz. W: Z. Borzymińska, R. Żebrowski (red.), Polski słownik judaistyczny. Dzieje. Kultura. Religia. Ludzie, t. 2 (s. 141–143). Warszawa: Prószyński i S-ka.

ELBAUM, J., TURNIANSKY, C. (2008). Tsene-rene (trans. D. Weissman). In: G. D. Hundert (ed.), The YIVO Encyclopedia od Jews in Eastern Europe. Ed.. (Vol. 2, pp. 1912 – 1913). New Haven – London: The Yale University Press. Pozyskano z http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Tsene-rene.

FIJAŁKOWSKI, P. (2003). Aszkenazyjczycy, W: Z. Borzymińska, R. Żebrowski (red.), Polski słownik judaistyczny. Dzieje. Kultura. Religia. Ludzie, t. 1 (s. 120–121). Warszawa: Prószyński i S-ka.

GINZBERG, L. (1997). Legendy żydowskie. Księga Rodzaju (przeł. J. Jarniewicz). Warszawa: Cyklady.

GRAVES, R., Patai, R. (2002). Mity hebrajskie. Księga Rodzaju (przeł. R. Gromadzka). Warszawa: Cyklady.

JAROS, W. (2016). Biblia kobieca jako przykład literatury moralizatorskiej. Przekład i analiza fragmentów „Księgi Rodzaju”. Kraków: praca licencjacka przygotowana w Katedrze Judaistyki UJ pod kierunkiem dr A. Jakimyszyn-Gadochy.

KANIA, I. (2005). Opowieści Zoharu. O kabale i Zoharze. Kraków: Homini S. C.

KRAJEWSKI, S. (2003). Tora. W: Z. Borzymińska., R. Żebrowski (red.). Polski słownik judaistyczny. Dzieje. Kultura. Religia. Ludzie, t. 2, (s. 720–721). Warszawa: Prószyński i S-ka.

Lewiatan. Pozyskano z https://pl.wikipedia.org/wiki/Lewiatan_(potw%C3%B3r).

LISEK, J. (2015). Biblijna Rachela i jej interpretacja w jidyszowej literaturze kobiet. W: A. Janicka, J. Ławski, B. Olech (red.), Żydzi wschodniej Polski, seria III, Kobieta żydowska (s. 89-99). Białystok: Alter Studio.

LISEK, J. (2018). Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.). Sejny: Pogranicze.

ŁUGOWSKA, J. (1993). W świecie ludowych opowiadań. Teksty, gatunki, intencje narracyjne. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

ŁUGOWSKA, J.(1981). Ludowa bajka magiczna jako tworzywo literatury. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

MIANECKI, A. (2010). Stworzenie świata w folklorze polskim XIX i początku XX wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

PARUSH, I. (2010). Tyle hałasu o kilka książeczek (przeł. Iwona Szymaniak). „Cwiszn”, 4, 96–98.

Quintus Tineius Rufus (consul 127). Pozyskano z https://en.wikipedia.org/wiki/Quintus_Tineius_Rufus_(consul_127).

SHMERUK, C. (2007). Historia literatury jidysz. Zarys. M. Adamczyk-Garbowska, E. Prokop-Janiec (red.). Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

SIMONIDES, D. (2011). „Mojego” folkloru już nie ma. Czy folklorystyka wyczerpała już swoje możliwości? Refleksje nestorki terenowych badań folklorystycznych w rozmowie z Janiną Hajduk-Nijakowską. W: J. Hajduk-Nijakowska, T. Smolińska (red.). Nowe konteksty badań folklorystycznych (s. 29–38). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

SULIMA, R. (1976). Folklor i literatura. Szkice o kulturze i literaturze współczesnej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

TURNIANSKY, C. (2006). Ze’enah U-Re’enah. In: The Comprehensive Historical Encyclopedia (Jewish Women’s Archive). Pozyskano z https://jwa.org/encyclopedia/article/zeenah-u-reenah.

ZINBERG, I. A. (1975). The History of Jewish Literature, v. 7. Old Yiddish literature from its origins to the Haskalah period (trans. Bernard Martin). Cincinnati–Ohio-New York: Cleveland: Press of Case Western Reserve University.

ZOWCZAK, M. (2000). Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej. Wrocław: Funna / Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.

ŻEBROWSKI, R. (2003). Talmud. W: Z. Borzymińska, R. Żebrowski (red.). Polski słownik judaistyczny. Dzieje. Kultura. Religia. Ludzie, t. 2 (s. 685–687). Warszawa: Prószyński i S-ka.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.

Partnerzy platformy czasopism