Sztuka dyplomacji. Giedroyc i Tyrmand spierają się o Życie towarzyskie i uczuciowe

Abstract

Twórczość literacka Leopolda Tyrmanda doczekała się wielu omówień. Jednak dotychczasowe analizy miały najczęściej charakter literaturoznawczy, badano także biografię. Prace filologiczne nie były podejmowane. Trudno byłoby tu winić uczonych, gdyż długo brakowało odpowiednich materiałów źródłowych. Badanie procesu twórczego, analizowanie kolejnych etapów formowania się tekstu czy problemy związane z wariantywnością dotąd praktycznie nie istniały. W tym kontekście ciekawa jest współpraca Tyrmanda z Jerzym Giedroyciem. Na łamach paryskiej „Kultury” publikował on utwory wielu polskich pisarzy. W przypadku dzieł Tyrmanda Redaktor „oczyszczał” je z wszelkiego rodzaju fraz, które uważał za niewłaściwe, zbędne lub niepoprawne politycznie. W taki sposób Życie towarzyskie i uczuciowe zostało skrócone o trzydzieści procent. Dzięki listom wiemy, że wiele ingerencji rozmijało się z autorską intencją.

Leopold Tyrmand’s works have been extensively analyzed, usually from the perspective of literary studies or with a focus on biography. However, no philological analysis has been made so far due to the lack of source materials. The process of creation, the stages of forming the text, or the problems connected with various versions have not been examined yet. In this respect, it is interesting to look into the collaboration between Tyrmand and Jerzy Giedroyc, who published the works of Polish writers in Paris-based “Kultura.” Giedroyc “cleared” Tyrmand’s texts of any phrases he considered indecent, redundant, or politically incorrect. In this way, Życie towarzyskie i uczuciowe (The Social and Emotional Life) was shortened by thirty percent; as we know from the letters, many of the revisions did not follow the author’s intention.