I wojna i (nie)pokój. Motyw traumy i powojennej odnowy w literaturze francuskiej, angielskiej i kanadyjskiej przełomu XX i XXI wieku

Anna Branach-Kallas

DOI: http://dx.doi.org/10.12775/LC.2018.035

Abstrakt


Artykuł stanowi analizę postaci weterana w literaturze francuskiej, angielskiej i kanadyjskiej przełomu XX oraz XXI wieku. Autorka kreśli portret żołnierza I wojny jako figury abiektu, nie-osoby, zawieszonej w przestrzeni liminalnej. Następnie analizuje relację między nieprzepracowaną traumą, działającą destrukcyjnie na podmiot, a przepracowaniem urazu, które pozwala weteranowi odbudować swoje życie. Interpretuje powieści, które wpisują się w „kulturę rany”, koncentrując się na urazie doznanym przez żołnierza I wojny, uniemożliwiającym mu powrót do normalnego życia. Oprócz poetyki traumy, uczulającej czytelnika na tragedię doznaną przez tysiące mężczyzn w trakcie konfliktu, autorka ukazuje również, w jaki sposób przepracowanie traumy może prowadzić do zaangażowania społecznego. Obok urazu istotny w analizowanej prozie jest więc również wątek wytrwałości i odnowy. Niepokój, którego źródłem jest wojna, pobudza bohaterów do działania na rzecz pokoju.

Słowa kluczowe


I wojna światowa; weteran; trauma; niepokój; syndrom ocalonego; zwrot etyczny; odnowa; pokój; abiekt; wytrwałość

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Barker, Pat 1991. Regeneration. London: Viking.

Barker, Pat 1998. Odrodzenie. Tłumaczenie Ewa Krasińska. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Bennett, Jill and Rosanne Kennedy 2003. „Introduction”. W: Jill Bennett, Rosanne Kennedy (red.). World Memory: Personal Trajectories in Global Times. New York: Palgrave.

Biernoff, Suzannah 2010. „Flesh Poems: Henry Tonks and the Art of Surgery”. Visual Culture in Britain 11 (1): 25–47. http://dx.doi.org/10.1080/14714780903509979 [10.03.2015].

Bourke, Joanna 1999. Dismembering the Male: Men’s Bodies, Britain and the Great War. London: Reaktion Books.

Branach-Kallas, Anna 2014. Uraz przetrwania. Trauma i polemika z mitem pierwszej wojny światowej w powieści kanadyjskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Branach-Kallas, Anna 2016. „Wielka Wojna, psychiatria i nerwice frontowe w trylogii Pat Barker Odrodzenie”. W: Anna Jamrozek-Sowa, Zenon Ożóg, Anna Wal (red.). I wojna światowa w literaturze i innych tekstach kultury. Reinterpretacje i dopełnienia. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Branach-Kallas, Anna 2017. „Zmienne obrazy traumy wojennej w anglojęzycznej literaturze o pierwszej wojnie światowej”. W: Michał Stachura (red.). Psychologia boju na przestrzeni dziejów. Człowiek w doświadczeniu granicznym. Kraków: Iagellonica.

Caruth, Cathy 1995. „An Interview with Robert Jay Lifton”. W: Cathy Caruth (red.). Trauma: Explorations in Memory. Baltimore–London: The Johns Hopkins University Press.

Caruth, Cathy 1996. Unclaimed Experience: Trauma, Narrative and History. Baltimore–London: The Johns Hopkins University Press.

Caruth, Cathy 2015. „Traumatyczne przebudzenia (Freud, Lacan i etyka pamięci)”. Tłumaczenie Katarzyna Bojarska. W: Tomasz Łysak (red.). Antologia studiów nad traumą. Kraków: Universitas.

Cohen, Deborah 2001. The War Come Home: Disabled Veterans in Britain and Germany, 1914–1939. Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press.

Delaporte, Sophie 1996. Les gueules cassées. Les blessés de la face de la Grande Guerre. Paris: Éditions Noêsis.

Dugain, Marc 1998. La Chambre des officiers. Paris: Éditions Jean-Claude Lattès.

Dunmore, Helen 2014. The Lie. London: Windmill Books.

Edric, Robert 1998. In Desolate Heaven. London: Anchor.

Erikson, Kai 1995. „Notes on Trauma and Community”. W: Cathy Caruth (red.). Trauma: Explorations in Memory. Baltimore–London: The Johns Hopkins University Press.

Figley, Charles R. i William P. Nash (red.) 2010. Stres bojowy. Teorie, badania, profilaktyka i terapia. Red. wydania polskiego Stanisław Ilnicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Wojskowy Instytut Medyczny.

Findley, Timothy 1986. The Wars. Toronto: Penguin Books.

Gehrhardt, Marjorie 2015. The Men with Broken Faces: “Gueules Cassées” of the First World War. Bern: Peter Lang.

Giesen, Bernhard 2004. „The Trauma of Perpetrators: The Holocaust as the Traumatic Reference of German National Identity”. W: Jeffrey C. Alexander, Roy Eyerman, Bernhard Giesen, Neil J. Smelser, Piotr Sztompka. Cultural Trauma and Collective Identity. Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press.

Gordon, Neta 2014. Catching the Torch: Contemporary Canadian Literary Responses to World War I. Waterloo: Wilfrid Laurier University Press.

Hartman, Geoffrey H. 2015. „Wiedza traumatyczna i badania literackie”. Tłumaczenie Jan Burzyński. W: Tomasz Łysak (red.). Antologia studiów nad traumą. Kraków: Universitas.

Hodgins, Jack 1999. Broken Ground. Toronto: McClelland and Stewart.

Hynes, Samuel 1990. A War Imagined: The First World War and English Culture. London: The Bodley Head.

LaCapra, Dominick 2015. „Trauma, nieobecność, utrata”. Tłumaczenie Katarzyna Bojarska. W: Tomasz Łysak (red.). Antologia studiów nad traumą. Kraków: Universitas.

Leed, Eric J. 1979. No Man’s Land: Combat and Identity in World War I. Cambridge: Cambridge University Press.

Lemaitre, Pierre 2013. Au-revoir là-haut. Paris: Éditions Albin Michel.

Lemaitre, Pierre 2014. Do zobaczenia w zaświatach. Tłumaczenie Joanna Polachowska, Oskar Hedemann. Warszawa: Wydawnictwo Albatros Andrzej Kuryłowicz, S.C.

Lifton, Robert J. 1996. The Broken Connection: On Death and the Continuity of Life. Washington–London: American Psychiatric Press, Inc.

Luckhurst, Roger 2008. The Trauma Question. London–New York: Routledge.

Meyer, Jessica 2011. Men of War: Masculinity and the First World War in Britain. New York: Palgrave Macmillan.

Offenstadt, Nicolas 2010. 14–18 Aujourd’hui: La Grande Guerre dans la France contemporaine. Paris: Odile Jacob.

Onega, Susanna and Jean-Michel Ganteau 2014. „Introduction: Performing the Void: Liminality and the Ethics of Form in Contemporary Trauma Narratives”. W: Susanna Onega, Jean-Michel Ganteau (red.). Contemporary Trauma Narratives: Liminality and the Ethics of Form. New York–London: Routledge.

Orwid, Maria 2009. Trauma. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Pourcher, Yves 2004. Le Rêveur d’étoiles. Paris: De Borée.

Prost, Antoine 1992. In The Wake of War: “Les Anciens Combattants” and French Society 1914–1939. Tłumaczenie Helen McPhail. Oxford: Berg Publishers.

Scarry, Elaine 1985. The Body in Pain: The Making and Unmaking of the World. New York–Oxford: Oxford University Press.

Seltzer, Mark 2015. „Kultura rany”. Tłumaczenie Agnieszka Rejniak-Majewska. W: Tomasz Łysak (red.). Antologia studiów nad traumą. Kraków: Universitas.

Shay, Jonathan 2002. Odysseus in America: Combat Trauma and the Trials of Homecoming. New York–London–Toronto–Sydney: Scribner.

Todman, Dan 2005. The Great War: Myth and Memory. London–New York: Hambledon.

Urquhart, Jane 1997. The Underpainter. Toronto: Penguin Books.

Young, Louisa 2014. The Heroes’ Welcome. London: The Borough Press.

Young, Louisa 2015. Wciąż czekam. Tłumaczenie Anna Kłosiewicz. Warszawa: Prószyński i S-ka.




Bookmark and Share

Partnerzy platformy czasopism