Współczesna recepcja antyku grecko-rzymskiego w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2018.044Słowa kluczowe
recepcja, antyk, literatura, kultura, AntygonaAbstrakt
Obecność kultury antycznej w życiu współczesnego człowieka od lat ulega drastycznej redukcji. Niemniej wydaje się, że badania nad starożytnością klasyczną oraz przede wszystkim jej wpływami na kulturę nowożytną rozwijają się dobrze. Celem artykułu, ze względu na charakter tego tomu, jest próba syntetycznego ujęcia współczesnych badań właśnie nad recepcją antyku grecko-rzymskiego w kulturze polskiej ze wskazaniem wybranej literatury przedmiotu oraz dominujących tendencji, wśród których obok wciąż rozwijających się badań literackich do głosu coraz częściej dochodzą te skoncentrowane na recepcji mitów, recepcji antyku w teatrze czy w kulturze popularnej. Przykładowym ujęciem, na podstawie którego chcemy wskazać funkcjonowanie motywu antycznego na różnych poziomach, jest historia obecności Antygony w polskim teatrze.
Bibliografia
Bibik, Barbara 2006. „Mowa pożegnalna Antygony. Próba porównania wybranych tłumaczeń czwartego epejsodion Antygony Sofoklesa na język polski”. Nowy Filomata 2: 89–100.
Bibik, Barbara 2009–2012. „Antygona – męczennica?”. Meander 64–67: 5–29.
Bibik, Barbara 2012. „O Profesorze Stefanie Srebrnym – tłumaczu i inscenizatorze słów kilka”. Rocznik Toruński 39: 207–221.
Bibik, Barbara 2015. „Profesor Stefan Srebrny jako tłumacz (na przykładzie Orestei Ajschylosa)”. W: Grażyna Golik-Szarawarska (red.). Wartości formalne antycznego dramatu i teatru greckiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Bibik, Barbara 2016a. „Didaskalia w Orestei Ajschylosa jako projekt inscenizacji tłumacza (na przykładzie Ofiarnic)”. Przekładaniec 31: 75–89.
Bibik, Barbara 2016b. „Didaskalia w Orestei Ajschylosa jako projekt inscenizacji tłumacza (na przykładzie Agamemnona)”. Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 26: 53–75.
Bibik, Barbara 2016c. „Przekłady starożytnych utworów dramatycznych – w zgodzie czy wbrew normom? Kilka refleksji o tradycji przekładoznawczej”. Między Oryginałem a Przekładem 22: 119–136.
Bibik, Barbara 2016d. „Zygmunt Węclewski Under the Influence of the XIXth Century’s Theatre and Literature”. Eos 104: 363–376.
Bibik, Barbara 2016e. Translatoris vestigia. Projekcje inscenizacyjne wybranych polskich tłumaczy Orestei Ajschylosa. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Bieńkowski, Tadeusz 1976. Antyk w literaturze i kulturze staropolskiej (1450–1750): główne problemy i kierunki recepcji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Bocheński, Jacek 2010. Antyk po antyku. Warszawa: Świat Książki.
Borowska, Małgorzata, Maria Kalinowska, Jerzy Speina, Katarzyna Tomaszuk (red.) 2014. Sparta w kulturze polskiej. Cz. 1: Model recepcji, spojrzenie europejskie, konteksty greckie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
Borowska, Małgorzata, Damian Kaja, Maria Kalinowska, Jerzy Speina (red.) 2015. Sparta w kulturze polskiej. Cz. 2: Przekroje, syntezy, konteksty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
Brożek, Mieczysław 1996. „O tłumaczu i tłumaczeniu myśli wybrane”. Meander 7–8: 397–399.
Brzuska, Barbara 1992. Filologia klasyczna w Szkole Głównej Warszawskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Budelman, Felix, Haubold, Johannes 2008. „Reception and Tradition”. W: Hardwick, Lorna, Christopher Stray (eds.) 2008. A Companion to Classical Receptions. Oxford: Blackwell Publishing.
Budzowska, Małgorzata 2018. Sceniczne metamorfozy mitu. Teatr polski XXI wieku w perspektywie kulturowej. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Budzowska, Małgorzata, Jadwiga Czerwińska (red.) 2014. Ancient Myths in the Making of Culture. Frankfurt am Main et al.: Peter Lang.
Budzowska, Małgorzata, Burc I. Dinçel, Jadwiga Czerwińska, Katarzyna Chiżyńska (red.) 2017. The Metamorphoses of Ancient Myths. Frankfurt am Main et al.: Peter Lang.
Chojecki, Dariusz 2000. Antyk w zbiorach muzeów Górnego Śląska. Racibórz: Muzeum w Raciborzu.
Domański, Jerzy 2009. Philologica, Litteraria, Humaniora. Studia i szkice z dziejów recepcji dziedzictwa antycznego. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Dominas, Konrad 2017. Internet jako nowa przestrzeń recepcji literatury antycznej. Poznań: Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Guzowska, Marta 2012. Ofiara Polikseny. Warszawa: Wydawnictwo Foksal.
Guzowska, Marta 2013. Głowa Niobe. Warszawa: Wydawnictwo Foksal.
Hardwick, Lorna 2003. Reception Studies. Greece and Rome New Surveys in the Classics. Oxford: Oxford University Press.
Hardwick, Lorna, Christopher Stray (eds.) 2008. A Companion to Classical Receptions. Oxford: Blackwell Publishing.
Hardwick, Lorna, Stephen Harrison (eds.) 2013. Classics in the Modern World. A “Democratic Turn”?. Oxford: Oxford University Press.
Herbert, Zbigniew 2000. Labirynt nad morzem. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.
Hermann, Marek 2014. O łacinie tylko dobrze. De lingua Latina nil nisi bene. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Heydel, Magda 2009. „Zwrot kulturowy w badaniach nad przekładem”. Teksty Drugie 6: 21–33.
Highet, Gilbert 1949. The Classical Tradition. Greek and Roman Influences on Western Literature. Oxford: Oxford University Press.
Jastrzębowska, Elżbieta 1993. Antyk w Zamku Królewskim w Warszawie: słownik antycznych postaci historycznych i mitologicznych, symboli, alegorii, ornamentów i detali architektonicznych. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie.
Kallendorf, Craig (ed.) 2007. A Companion to Classical Tradition. Oxford: Blackwell Publishing.
Kasdepke, Grzegorz 2009. Mity dla dzieci. Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Kasdepke, Grzegorz 2011. Zeus & spółka. Mity dla dzieci. Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Katullus 2013. Poezje wszystkie. Tłum. Grzegorz Franczak, Aleksandra Klęczar. Kraków: Homini.
Kosiński, Dariusz 2004. Sceny z życia dramatu. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Kosiński, Dariusz 2010. „Polska w żałobie. Między obrzędem a ceremonią”. Teatr 7–8: 27–34.
Krajewski, Marek 2009. Głowa Minotaura. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Krajewski, Marek 2010. Erynie. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Krajewski, Marek 2011. Liczby Charona. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Krajewski, Marek 2012. Rzeki Hadesu. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Kubiak, Zygmunt 1969. Wędrówki po stuleciach. Kraków: Znak.
Kubiak, Zygmunt 1998. Brewiarz Europejczyka. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Kubiak, Zygmunt 2000. Uśmiech Kore. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Kubiak, Zygmunt 2001a. Nowy brewiarz Europejczyka. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Kubiak, Zygmunt 2001b. Półmrok ludzkiego świata. Kraków: Znak.
Lorentz, Stanisław (red.) 1989. Antyk w kulturze Oświecenia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Lowe, Dunstan, Kim Shahabudin (eds.) 2009. Classics for All. Reworking Antiquity in Mass Culture. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
Łanowski, Jerzy 1997. „Przekłady dramatu antycznego. Z doświadczeń tłumacza”. W: Jerzy Axer, Zbigniew Osiński (red.). Siew Dionizosa. Inspiracje Grecji antycznej w teatrze i dramacie XX wieku w Europie Środkowej i Wschodniej. Warszawa: OBTA i DiG.
Makowiecki, Andrzej Z. (red.) 2000. Literatura i czasopiśmiennictwo polskie 1864–1918 wobec tradycji antycznej. Warszawa: OBTA UW.
Marciniak, Katarzyna 2010. Mitologia grecka i rzymska. Warszawa–Bielsko-Biała: Wydawnictwo Szkolne PWN.
Marciniak, Katarzyna 2013. „Tradycja antyczna w XXI wieku – cui bono?”. W: Katarzyna Marciniak (red.). Antyk i my w Ośrodku Badań nad Tradycją Antyczną. Warszawa: Wydział „Artes Liberales” UW.
Marciniak, Katarzyna 2016a. Moja pierwsza mitologia. Księga I. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Marciniak, Katarzyna 2016b. Moja pierwsza mitologia. Księga II. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Marciniak, Katarzyna, Elżbieta Olechowska, Joanna Kłos, Michał Kucharski (eds.) 2013. Polish Literature for Children & Young Adults Inspired by Classical Antiquity. Warszawa: OBTA.
Marciniak, Katarzyna (ed.) 2016. Our Mythical Childhood… The Classics and Literature for Children and Young Adults. Leiden–Boston: Brill.
Mikołajczak, Aleksander 1994. Antyk w poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Poznań: Polinfo.
Mikołajczak, Aleksander, Konrad Dominas, Rafał Dymczyk (red.) 2015. Antyk w zwierciadle literatury i kultury popularnej. Poznań: Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych.
Morstin, Ludwik Hieronim 1945. „Teatr antyczny a my”. Teatr 1: b.s.
Nerczuk, Zbigniew 2016. „O specyfice pracy tłumacza antycznej literatury filozoficznej”. Studia Antyczne i Mediewistyczne 14: 13–19.
Osterwa, Juliusz 2007. Antygona, Hamlet, Tobiasz dla Teatru Społecznego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Parandowski, Jan 1934. Dysk olimpijski. Warszawa: Gebethner i Wolf.
Pianko, Gabriela 1965. Antyk we współczesnym teatrze polskim: w dwudziestolecie powstania Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Podbielski, Henryk (red.) 2005. Literatura Grecji starożytnej. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Pollak, Seweryn (red.) 1975. Przekład artystyczny. O sztuce tłumaczenia, księga druga. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Potem. „Antygona”. https://www.youtube.com/watch?v=G3blUY1-Eb8 [03.07.2018].
Rusinek, Michał (red.) 1955. O sztuce tłumaczenia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rusnak, Radosław 2009. Seneca noster, część I – studium o dawnych przekładach Seneki Młodszego. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Sandauer, Artur 1977. „Źle o poprzednikach”. W: Edward Balcerzan (red.). Pisarze polscy o sztuce przekładu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Sarnowska-Temeriusz, Elżbieta, Alina Brodzka (red.) 1992. Topika antyczna w literaturze polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sinko, Tadeusz 1909. Hellenizm Juliusza Słowackiego. Kraków: Akademia Umiejętności.
Sinko, Tadeusz 1912a. „Jedno ze źródeł Irydiona”. Pamiętnik Literacki 11: 145–152.
Sinko, Tadeusz 1912b. „Łacińskie prace Krasińskiego”. Pamiętnik Literacki 11: 138–142.
Sinko, Tadeusz 1912c. „Rzym pogański w Irydionie”. Pamiętnik Literacki 11: 10–56.
Sinko, Tadeusz 1916. Antyk Wyspiańskiego. Kraków: Akademia Umiejętności.
Sinko, Tadeusz 1918. Genealogia kilku typów i figur A. Fredry. Kraków: Akademia Umiejętności.
Sinko, Tadeusz 1923a. Echa klasyczne w literaturze polskiej. Dwanaście studiów i szkiców. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
Sinko, Tadeusz 1923b. O tradycjach klasycznych Adama Mickiewicza: rozpraw pięcioro. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
Sinko, Tadeusz 1924. „Powinowactwo klasyczności i romantyczności”. Przegląd Współczesny 9: 397–410.
Sinko, Tadeusz 1931–1951. Literatura grecka. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Sinko, Tadeusz 1933a. „Klasyczny laur Norwida”. Przegląd Powszechny 198–199: 288–305.
Sinko, Tadeusz 1933b. Hellada i Roma w Polsce: przegląd utworów na tematy klasyczne w literaturze polskiej ostatniego stulecia. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych.
Sinko, Tadeusz 1939. Od filantropii do humanizmu i humanitaryzmu. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych.
Sinko, Tadeusz 1947. „Posąg Europy i jego losy”. Meander 8: 431–444.
Sinko, Tadeusz 1954. Literatura grecka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sinko, Tadeusz 1957. Mickiewicz i antyk. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sinko, Tadeusz 1988. Antyk w literaturze polskiej. Prace komparatystyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Skwara, Ewa 1996. „Plaut w polskich przekładach”. Eos 84: 335–343.
Skwara, Ewa 2004. „Skąd się biorą didaskalia w przekładach dramatów antycznych? Exemplum: Asinaria Plauta w tłumaczeniu Ewy Skwary”. Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 16: 67–76.
Skwara, Ewa 2008. „Spektakl zaklęty w tekście. Wizja antycznego przedstawienia Captivi Plauta”. W: Justyna Olko (red.). Obrzęd, teatr, ceremoniał w dawnych kulturach. Warszawa: Wydawnictwo DiG, Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales” UW.
Skwara, Ewa 2009. „Eros z patyną. Kilka przykładów z antycznej komedii w sprawie historii przekładu erotyki”. Przekładaniec 21: 55–62.
Skwara, Ewa 2012. „Kłopotliwi mistrzowie, czyli o rymotwórcach tłumaczących literaturę antyczną”. Przekładaniec 26: 150–164.
Sofokles 1916. Tragedye. Tłum. Kazimierz Morawski. Kraków: Akademia Umiejętności.
Sofokles 1956. Król Edyp. Edyp w Kolonie. Antygona. Tłum. Ludwik Hieronim Morstin. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Srebrny, Stefan 1984. Teatr grecki i polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Stabryła, Stanisław 1980. Antyk we współczesnej literaturze polskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Stabryła, Stanisław 1983. Hellada i Roma w Polsce Ludowej. Recepcja antyku w literaturze polskiej w latach 1945–1975. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Stabryła, Stanisław 1995. Klątwa Pelopidów. Kraków: Oficyna Literacka.
Stabryła, Stanisław 1996. Hellada i Roma: recepcja antyku w literaturze polskiej w latach 1976–1990. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Stabryła, Stanisław 2016. Zarys kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Bellona.
Stabryła, Stanisław (red.) 1992. Mit, człowiek, literatura. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stańczak, Wojciech 1986. Antyk we współczesnej poezji polskiej: 1956–1980. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Starnawski, Jerzy 2010. Antyk wciąż żywy. Łódź: Wydawnictwo „Primum Verbum”.
Starnawski, Jerzy, Maria Wichowa, Andrzej Obrębski 1992. Antyk w Polsce, cz. 1. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Starnawski, Jerzy, Jan Okoń 1998. Antyk w Polsce, cz. 2. Studia. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Steiner, George 1996. Antigones. How the Antigone Legend has Endured in Western Literature, Art, and Thought. New Haven–London: Yale University Press.
Szamałek, Jakub 2011. Kiedy Atena odwraca wzrok. Warszawa: Wydawnictwo Muza.
Tibullus 2015. Elegie miłosne. Tłum. Aleksandra Arndt. Kraków: Homini.
Wajda, Andrzej (reż.) 2007. Katyń. [Film]. Warszawa; https://vod.pl/filmy/katyn-online/fcw5wgb [4.07.2018].
Wichowa, Maria 2008. Staropolskie przekłady Metamorfoz Owidiusza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wikarjak, Jan 1977. „Polskie przekłady Eneidy”. Symbolae Philologorum Posnaniensium 3: 91–173.
Winkler, Martin M. (ed.) 1991. Classics and Cinema. Lewisburg: Bucknell University Press.
Wyspiański, Stanisław 1959. Dzieła zebrane. T. 5. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zabierowski, Stefan 1978. „Polskie Antygony”. Rocznik Komisji Historycznoliterackiej 15: 163–181.
Zieliński, Tadeusz 1970. Po co Homer? Świat antyczny i my. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 2370
Liczba cytowań: 0
