„Absolutyzm” versus „polonizm” Bismarck, panslawizm a powstanie styczniowe
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2013.012Słowa kluczowe
Otto von Bismarck, myśl polityczna, powstanie styczniowe, panslawizm, samodzierżawie, Polacy, Rosjanie, political thought, January Uprising, Pan-Slavism, autocracy, Poles, RussiansAbstrakt
„Absolutism” versus „Polonism”
Bismarck, Pan-slavism and January Uprising
The aim of this article is to analyze attitude of the Prussian Prime-Minister – considered as the
Architect of German Unification – Otto von Bismarck – towards the phenomenon of social rebellion,
which in Polish history became known as the January Uprising. The intention of the Author is not
to focus on issues related with wide-ranging diplomatic action of the prospective “Iron Chancellor”,
which was crowned with Alsvenlabena Convention. Bismarck was in the limelight not like as well-
-known „real politician”, but as a political thinker whom he also was. Author analyzes a highly specific
conceptual nomenclature of Bismarck, and his attitude towards the Poles, Russians, Pan-Slavism and
autocracy. Introduction to the subject is an overview of the evaluations of the insurrection, which
was permanently established in Polish intellectual environments, including its traditional divisions
between the right wing and the left wing.
Bibliografia
Marks i Engels o Polsce, Warszawa 1971, s. 309.
Alvensleben U. von, Alvensleben, Gustaw von, [w:] Neue Deutsche Biographie, Berlin 1953, t. 1, s. 233.
Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, Wrocław 2005 [19691], s. 253–254, 279.
Bismarck O., Gedanken und Erinnerungen, Stuttgart–Berlin 1922, t. 1, s. 125-127, 128, 254, 249-251, 158-159, 350-352, 354, 366, 358-359.
Bocheński A., Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie, wydanie trzecie, Warszawa 1988, s. 17-18, 20, 23, 260.
Bußman W., Bunsen, Christian Karl Josias Freiherr von, [w:] Neue Deutsche Biographie, Berlin 1957, t. 3, s. 17–18.
Dmowski R., Niemcy, Rosja i kwestia polska, Częstochowa 1938, s. 3.
Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, Warszawa 1988, t. 1, s. 131.
Eich U., Nesselrode, Robert Graf von, [w:] Neue Deutsche Biographie (NDB; 1953–2020(?), t. 1– 28(?)), Berlin 1999, t. 19, s. 74–75.
Elschenbroich A., Haxthausen, August Franz Ludwig Maria Freiherr von, [w:] Neue Deutsche Biographie, Berlin 1969, t. 8, s. 140–142.
Feldman J., Bismarck a Polska, Kraków 1947, s. 368.
Gall L., Bismarck. Der weisse Revolutinär, Berlin 1995, s. 520.
Garlicki A, Józef Piłsudski 1867–1935, Kraków 2012, s. 220.
Giller A., Aleksander hr. Wielopolski margrabia Gonzaga Myszkowski, Lwów 1878.
Haxthausen A. F. v., Studien über die innern Zustände, das Volksleben und insbesondere die ländlichen Einrichtungen Russlands, Hannover 1847.
Herkeľ J., Elementa uiversalis linguae slavica. Buda 1826.
Jeismann K-E., Trzeciakowski L., Kwestia polska w polityce mocarstw europejskich w XIX wieku: konwencja Alvenslebena z 8 lutego 1863 r., Warszawa 1998, s. 40.
Jerusalimskij A.S., Bismarck. Diplomatie und Militarismus, wydanie drugie, Berlin 1983 [1970], s. 39, 51.
Kieniewicz S., Powstanie Styczniowe, Warszawa 1983, s. 367.
Konieczny F., Polskie Logos a Ethos. Roztrząsania o znaczeniu i celu Polski, „Antyk. Marek Dybowski”, t. 1–2 w jednym tomie, Komorów, s. 341
Kopczyński M., Między konserwatyzmem a nacjonalizmem. Myśl polityczna Ottona von Bismarcka (1815–1898), Toruń 2012, s. 80–84, 161, 190, 396–426.
Korniłow A., Курс истории России XIX века, Moskva 1912, s. 75–76.
Kozłowski J., Administracja Wielkopolski pod pruskim zaborem 1793–1918, Poznań 2000.
Krockow Ch. Gr. v., Bismarck. Biografia, Warszawa 1998, s. 214, 28, 76, 86, 92, 182.
Liaszenko L.M., Царь-Освободитель. Жизнь и деяния Александра II, Moskva 1994.
Limanowski B., Historya powstania narodu polskiego w 1863 i 1864, t. 1–2, Lwów 1882.
Limanowski B., Rozwój przekonań demokratycznych w narodzie polskim, Kraków 1906, [w:] Socjalizm jako konieczny objaw dziejowego rozwoju. Wybór pism, Warszawa 1989, s. 680–681.
Lisicki H., Aleksander Wielopolski, 1803–1877, t. 1–4, Kraków 1878–1879.
Łuźny R., Fiodor Tiutczew. Zarys monografii, [w:] Fiodor Tiutczew, Wybór wierszy, (oprac. R. Luźny), Warszawa 1978, s. XVI.
Marx K., Engels F., La Russie, (przedmowa R. Dangeville), Paris 1974, s. 42.
Metropolita Joan (Snyczow), Самодержавие Духа. Очерки русского самосознания, Sankt-Pietierburg 1994, [1996].
Nowak A., Między carem a rewolucją. Studium politycznej wyobraźni i postaw Wielkiej Emigracji wobec Rosji 1831–1849, Warszawa 1993, s. 271.
Nowakowski T., Die Radziwills. Die Geschichte einer großen europäischen Familie, München 1975.
Pałatnikow W., Горчаков. (Пьедестал. Время и служение канцлера Горчакова), Moskva 2004.
Pauli Bunsen R., Josias Freiherr Ch. K., [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, Leipzig 1876, t. 3, s. 541–552.
Piątkowski L., Rosyjska myśl społeczno-polityczna wobec kwestii narodowej w Europie w latach sześćdziesiątych XIX wieku, Lublin 1985, s. 109, 122, 131.
Piłsudski J., Wbór pism, (wstęp W. Suleja, K. Polechoński, wybór W. Suleja), Wrocław– Warszawa–Kraków 1999, s. 69-70, 238.
Poten von P., Alvensleben, Gustav von, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie (ADB, t. 1–56, 1875–1912 Leipzig), Leipzig 1900, t. 45, s. 758.
Radziński E., Aleksander II. Ostatni Wielki Car, Warszawa 2005.
Reifferscheid A., Haxthausen, August Freiherr von, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, Leipzig 1880, t. 11, s. 119–121.
Romaniuk M., Bolesław Limanowski (1835–1935), na stronie: http://lewicowo.pl/bolesław-limanowski-1838-1935, [dostęp dn. 29 VII 2013 r.].
Romer E., Rocznik na 1862 r., zapis z dnia 20 III (1 IV n. s.) 1862 r.
Schulze B. (wyd.), Russland und Europa zu Beginn der Regierung Alexander II. Einzige vom Verfasser genehmigte und durchgesehene Übersetzung der im Jahre 1924 in Prag erschienenen russischen Ausgabe, R. Lamm, Leipzig 1936.
Seemann W., Gesellschaft im Aufbruch. Deutschland 1849–1871, Frankfurt am Main 1990, s. 259.
Stefaniuk T., Danilewski. Panslawizm i wielość cywilizacji, Lublin 2006.
Stürmer M. (wyd), Bismarck und die preussisch-deutsche Politik 1871–1890, München 1973, s. 147.
Szpoper D., Pomiędzy caratem a snem o Rzeczypospolitej. Myśl polityczna i działalność konserwatystów polskich w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w latach 1855–1862, Gdańsk 2003, s. 516, 542, 547.
Śliwiński A., Powstanie styczniowe, Warszawa 2013, s. 193.
Tiutczew I.F., Славянам (Привет вам задушевный, братья...), [w:] I. F. Tiutczew, Полное собрание стихотворений, „Советский писатель”, Leningrad 1987, s. 233–234.
Trzeciakowski L., Otto von Bismarck, Wrocław 2009, s. 85, 276.
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 sierpnia 2012 r. ustanawiająca rok 2013 Rokiem Powstania Styczniowego.
Walicki A., W kręgu konserwatywnej utopii. Struktury i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa 1964, s. 399, 408.
Załuski Z., Siedem polskich grzechów głównych, Warszawa 1962, s. 15, 161.
Zamostianow A., Граф С. С. Уваров – Министр Народного Просвещения, http://anguium.narod.ru/200_4.html, [dostęp dn. 14 VII 2013 r.].
Żor A., Ropucha. Studium odrzucenia, Toruń 2007, s. 472.
Русские писатели. 1800–1917. Биографический словарь, t. 1–4 (Moskva 1989–1999); Советская энциклопедия, Moskva 1992, t. 2, s. 506–513.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 526
Liczba cytowań: 0
