Druki elbląskie w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. Analiza formalna

Autori

  • Irena Urbaniak Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu

DOI:

https://doi.org/10.12775/FT.2013.002

Parole chiave

Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu, Elbląg, Toruń, stare druki

Abstract

Artykuł zawiera analizę formalną druków elbląskich z okresu XVI – XVIII wieku, które są obecnie w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. Szeroko omówiono w nim drukarstwo elbląskie tego okresu oraz przybliżono postacie właścicieli poszczególnych oficyn. W artykule omówiono także języki, w jakich druki te były tłoczone oraz ich zakres chronologiczny.
Pierwszym typografem elbląskim był Wolfgang Dietmar, którego działalność w Elblągu trwała stosunkowo krótko, bo około 6 lat (1558 – 1564). Rozwój drukarstwa elbląskiego przypada dopiero na początek XVII wieku. Zapoczątkował go Wendelin I Bodenhausen, który przybył do Elbląga w okresie największego rozkwitu miasta. Oficyna była w rękach rodziny Bodenhausenów przez ponad 40 lat. Kolejnymi właścicielami drukarni została rodzina Korellów, a po śmierci Achacego II Korella, który zmarł bezpotomnie, została sprzedana spokrewnionej z Korellami kupieckiej rodzinie Preussów. W ich rękach była ponad 50 lat. Kolejni znaczący drukarze elbląscy to Johann Gottlieb Nohrmann i Fryderyk Traugott Hartmann.
W omawianym okresie druki w Elblągu tłoczone były w trzech językach: polskim, niemieckim i po łacinie. Najwięcej jednak spośród analizowanych w artykule druków było wydanych po łacinie.
Ustalono, że do 1772 roku z elbląskich oficyn wyszło 1679 druków, a w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej jest ich zaledwie 77.

Riferimenti bibliografici

Drukarze dawnej Polski od XV-XVIII wieku. Pomorze, t. 4, oprac. A. Kawecka-Gryczowa i K. Korotajowa, Wrocław 1962.

Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 1982.

Greczycho K., Oficyny elbląskie i ich druki w czasach Rzeczypospolitej, [w:] Starodruki elbląskie: wybór druków elbląskich z lat 1558-1772, scenariusz wystawy, oprac. katalogu K. Greczycho, W. Długokęcki, Elbląg 1987.

Kawecka – Gryczowa A., Dietmar Wolfgang, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa – Łódź 1972.

Kawecka – Gryczowa A., Korel (Corell) Achacy, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 14, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968.

Kawecka-Gryczowa A., Dietmar Wolfgang, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa – Łódź 1972.

Korotajowa K., Bodenhausen 1. Wendel starszy, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa – Łódź 1972.

Korotajowa K., Bodenhausen Wendel młodszy, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, Gdańsk 1992.

Korotajowa K., Bodenhausen Wendel starszy, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, Gdańsk 1992.

Korotajowa K., Korel Achacy, [w:], Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994.

Korotajowa K., Korel, Corell 1. Achacy st., [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa – Łódź 1972.

Sekulski J., Bibliografia druków elbląskich 1558-1772, Warszawa 1988.

Sekulski J., Bibliografia druków elbląskich 1558-1772, Warszawa 1988.

Sekulski J., Korell Achacy I, [w:] Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga. Szkice biograficzne, red. M. Biskup, Wrocław 1987.

Sekulski J., Korell Achacy II, [w:] Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga. Szkice biograficzne, red. M. Biskup, Wrocław 1987.

Sekulski J., Książka w Elblągu do roku 1772, Gdańsk 1990.

Sekulski J., Preuss Chrystian Kasper, [w:] Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga. Szkice biograficzne, red. M. Biskup, Wrocław 1987.

Sekulski J., Preuss Samuel Gottlieb, [w:] Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga. Szkice biograficzne, red. M. Biskup, Wrocław 1987.

Sekulski J., Preuss Samuel, [w:] Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga. Szkice biograficzne, red. M. Biskup, Wrocław 1987.

Seyler J. D., Elbinga Litterata, h.e. Elbingensium sive nominis…, Elbing 1742.

Seyler J. D., Musa Elbingensis iubilans sive actus eucharisticus in memoriam secularem…, Elbing 1740.

Sokolski J., Leksykon literatury polskiej dla uczniów i nauczycieli. Literatura staropolska, Wrocław 1999.

Szwejkowska H., Książka drukowana XV – XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław 1983.

Folia Toruniensia

Downloads

Pubblicato

2013-12-20

Come citare

Urbaniak, I. (2013). Druki elbląskie w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. Analiza formalna. Folia Toruniensia, 13, 9–27. https://doi.org/10.12775/FT.2013.002

Fascicolo

V. 13 (2013)

Sezione

Articles

Licenza

Authors sign the license agreement, where authors have copyright but license exclusive rights in their article to the publisher. In this case authors have a range of rights, including:

  • The right to share or reuse their article in the same ways permitted to third parties under the Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 (CC BY-ND 4.0) license. Following it, the author can "copy and redistribute the material in any medium or format for any purpose, even commercially. The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms."
  • Authors retain patent, trademark and other intellectual property rights (including research data).
  • Authors receive proper attribution and credit for the published work.
 

Stats

Number of views and downloads: 369
Number of citations: 0