Dziennik i listy Daniela Mikołaja Chodowieckiego (1726–1801), polsko-niemieckiego grafika, rytownika i malarza. Egodokumenty jako przykład wyrażania tożsamości narodowej

Abstrakt

W artykule omówiono twórczość autobiograficzną Daniela Chodowieckiego (1726–1801), jednego z najpopularniejszych europejskich artystów grafików drugiej połowy XVIII wieku. Urodzony w wielokulturowym Gdańsku, większość dorosłego życia spędził w Berlinie za czasów panowania Fryderyka II Wielkiego. Tam też pełnił funkcję dyrektora Akademii Sztuk, która działała wówczas jako organizacja zrzeszająca artystów i wspierająca rozwój sztuk pięknych. W pamięci potomnych utrwalił się jako bystry obserwator otaczającego świata, osoba o nieocenionym talencie ilustratorskim.

Artykuł jest próbą analizy biografii Chodowieckiego na podstawie zapisków w jego dzienniku z podroży do Gdańska w roku 1773 oraz wybranej korespondencji z rodziną i przyjaciółmi z lat 1736–1786. Został w nim szczegółowo omówiony życiorys artysty, począwszy od rozważań na temat jego francusko-polsko-niemieckiego pochodzenia, międzynarodowej kariery, skończywszy na informacjach na temat jego imponującej działalności artystycznej. Istotną cześć przyczynku stanowi również analiza zapisków samego dziennika oraz kilku wybranych, towarzyszących mu rysunków, pod kątem postrzegania przez artystę nie tylko siebie samego, ale też innych. Chodowiecki ze zdumiewającą dokładnością uwiecznił w swoich pracach gdańskie środowisko mieszczańskie i patrycjuszowskie, bardzo zróżnicowane w tym czasie etnicznie i kulturowo. Jego prace stanowią ciekawy obraz osiemnastowiecznej gdańskiej rzeczywistości. Odzwierciedlają ówczesne różnice w poglądach politycznych, czy zwyczajach. W artykule omówione zostały wybrane listy artysty, analizowane pod kątem języka, jakiego używał Chodowiecki w korespondencji prywatnej oraz w kontaktach związanych z interesami wydawniczymi.

Analiza dziennika oraz korespondencji Daniela Chodowieckiego pozwala na pewne przypuszczenia co do poczucia tożsamości narodowej artysty. Prusy były bliskie jego sercu. W tym kraju spędził większość swojego życia, założył rodzinę oraz odniósł niezwykły sukces. Nie zapomniał jednak o tym, skąd pochodził i gdzie przyszło mu się wychowywać, co znalazło wyraz w wielu pracach poświęconych tematyce polskiej.