Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Rada Naukowa
    • Recenzenci
    • Polityka recenzowania
    • Polityka Open Access
    • Bazy indeksowe i abstraktowe
    • Polityka nieodpłatnego publikowania
    • Polityka archiwizacyjna
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo

Willa miejska Gustawa Plehwe przy ul. Mickiewicza 81 w Toruniu.
  • Strona domowa
  • /
  • Willa miejska Gustawa Plehwe przy ul. Mickiewicza 81 w Toruniu.
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 49 (2018) /
  4. Artykuły

Willa miejska Gustawa Plehwe przy ul. Mickiewicza 81 w Toruniu.

Autor

  • Joanna Kucharzewska Wydział Sztuk Pięknych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0002-4560-5658

DOI:

https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2018.005

Słowa kluczowe

Toruń, Przedmieście Bydgoskie, Gustaw Plehwe, willa miejska, neorenesans

Abstrakt

Willa miejska przy ul. Mickiewicza 81 znajduje się na Przedmieściu Bydgoskim w Toruniu. Została wybudowana w latach 1890–1891 przez Gustawa Plehwe, jako siedziba jego rodziny oraz firmy Ziegelei und Thonwaaren-Fabrik. Zmiany budowlane zachodzące na działce od lat siedemdziesiątych do dziewięćdziesiątych XIX wieku obrazują typowy proces reorganizacji przestrzennej przedmieścia, wynikający ze zmian przepisów budowlanych oraz złagodzenia rejonowych ograniczeń budowlanych. Historia zabudowy działki pokazuje stopniowy proces przekształceń typologiczno-architektonicznych. W latach siedemdziesiątych XIX wieku na działce znajdował się skromny dom czynszowy na planie prostokąta z dwoma ryzalitami, przekryty dwuspadowym dachem, przeznaczony pierwotnie dla trzech rodzin. Pod koniec lat osiemdziesiątych powzięto pierwsze – niezrealizowane – próby przekształceń. W 1887 roku powstał projekt neorenesansowej kamienicy czynszowej z dwiema oficynami bocznymi i oficyną tylną. Projekt mimo uzyskanego pozwolenia na budowę nie został wykonany. W 1889 roku powstał drugi, skromniejszy rysunek kamienicy z jedną oficyną boczną i parterowym budynkiem gospodarczym. Również i ta realizacja nie doszła do skutku. W 1890 roku, kiedy działka stała się własnością przedsiębiorcy budowlanego Gustawa Plehwe, doszło do wyburzenia poprzedniej zabudowy i budowy reprezentacyjnej willi miejskiej w stylu neorenesansowym. Zaplanowanie dwóch funkcji – domu prywatnego i siedziby firmy – determinowało sposób dekoracji oraz układ wnętrza. Bogaty i finezyjny detal na elewacjach (wschodniej i północnej) pokazywał możliwości wykonawcze firmy, był jej reklamą i zachętą dla potencjalnych inwestorów. Z kolei przestronne wnętrza rozłożone wokół centralnego hallu i skomunikowane amfiladowo zapewniały komfortowe użytkowanie. Firma Gustawa Plehwe zajmowała się sprzedażą asortymentu budowlanego (cegły klinkierowe, glazurowane, kominowe, ceramiczne kształtki, dachówki), była licencjonowanym dostawcą cementu firmy Monier Gesellschaft. Zajmowała się także wykonawstwem, specjalizując się w sztukateriach oraz konstrukcjach betonowych. Firma pokazywała swoje produkty i prezentowała osiągnięcia na wystawach przemysłowych – np. w 1895 roku w Królewcu, gdzie zdobyła srebrny medal, a w następnym roku na Zachodniopruskiej Wystawie Przemysłowej w Grudziądzu, podczas której została uhonorowana złotym medalem. Rodzina Gustawa Plehwe zamieszkiwała neorenesansową willę przy ul. Mickiewicza 81 do początku XX wieku. Budynek do 1945 roku pełnił funkcje mieszkalne. Po wojnie budynek zaadaptowano na szkołę – najpierw mieściło się tu Gimnazjum i Liceum Spółdzielcze, później Technikum Ekonomiczne nr 2 do czasu jego przeniesienia na ul. Grunwaldzką (w połowie lat sześćdziesiątych XX w.). W 1996 roku obiekt przy ul. Mickiewicza 81 zakupiła redakcja Dziennika Toruńskiego „Nowości”, gdzie funkcjonowała do 2004 roku. Obecnie w budynku przywrócono funkcje mieszkalne.

Bibliografia

Arszyński, Marian. Zakrzewski, Tadeusz, Toruń. Miasto i ludzie na dawnej fotografii (do 1939 roku), red. Marian Biskup, Toruń: TNT, 1998.

Bałus, Wojciech. „Renesans w wieku XIX i XX: fascynacja i sprzeciw”. W Recepcja renesansu w wieku XIX i XX. Materiały z sesji SHS, 11–33. Łódź: SHS, Muzeum Kinematografii, 2003.

Bałus, Wojciech. „Zjawisko historyzmu w architekturze wieku XIX. Próba opisu”. Dzieła i Interpretacje 3 (1995): 69–80.

Berger, Manfred. Atlas Wohn- und Bürgerhäuser 1846–1902. Berlin: Phoenix, 1986.

Biskup, Krzysztof. „Rejony ograniczeń budowlanych twierdzy gdańskiej w wiekach XIX i XX”. W Gdańsk. Pomnik historii. Cz. 1, red. Artur Kostarczyk, 115–121. Gdańsk: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, 1998.

Börsch-Supan, Eva. Berliner Baukunst nach Schinkel 1840–1870. München: Prestel, 1977.

Brodowska-Kowalska, Marta. „Struktura zawodowa przedmieść Bydgoskiego i Rybaki w Toruniu w latach 1866–1900”. Rocznik Toruński 42 (2015): 25–56.

Brodziński, Kazimierz. „Kurs estetyki, cz. II”. W Pisma Kazimierza Brodzińskiego. [T.] 6, 201-202. Poznań: Gebethner i Wolff, 1873.

Brönner, Wolfgang. Die bürgerliche Villa in Deutschland 1830–1890. Worm: Wernersche Verlagsgesellschaft, 1994.

Ciesielska, Karola. „Mellien Gottlieb”. W Toruński słownik biograficzny. T. 1, red. Krzysztof Mikulski, 172–174. Toruń: UMK, 1998.

Dolgner, Dieter. „Die nationale Variante der Neurenaissance in der deutschen Architektur des 19 Jahrhunderts”. Wissenschaftliche Zeitschrift der Hochschule für Architektur und Bauwesen Weimar 20 (1973): 155-166.

Domińczak, Michał, i Artur Zaguła. Typologia łódzkiej kamienicy. Łódź: Urząd Miasta Łodzi, 2016.

Dyl, Katarzyna. „Socjotopografia Torunia przed I wojną światową na tle rozwoju gospodarczego i ludnościowego miasta w XIX i na początku XX wieku”. Rocznik Toruński 28 (2001): 95–121.

Espérandieu, Henri-Jacques. „Le Sentiment et l`architecture. De la forme et de la coloration des édifices”. Revue générale de l’architecture et des travaux publics 29 (1872): 12-18.

Gazeta Toruńska 5 II 1880.

Gazeta Toruńska 24 X 1893.

Geul, Albert. Die Anlage der Wohngebäude. Stuttgart: Weise, 1868 (wyd. 1).

Giętkowski, Mirosław, Zbigniew Karpus, i Waldemar Rezmer. Twierdza Toruń. Toruń: Duet, 2004.

Hermann, Adolph. Neuer führer durch Thorn. Thorn: Dombrowski, 1877.

Jaroszewski, Tadeusz Stefan. „Kostium francuski architektury polskiej 2 poł. XIX w.” W Od klasycyzmu do nowoczesności, red. Tadeusz Stefan Jaroszewski. Warszawa: PWN, 1995.

Krakowski, Piotr. „Fasada dziewiętnastowieczna”. Zaszyty Naukowe UJ. Prace z Historii Sztuki 16 (1981): 55–95.

Krakowski, Piotr. „Z zagadnień architektury XIX wieku. Historyzm i eklektyzm”. W Sztuka 2 poł. XIX wieku. Materiały sesji SHS, 23–36. Warszawa: PWN, 1973.

Kucharzewska, Joanna. Architektura i urbanistyka Torunia w latach 1871–1920. Warszawa: Neriton, 2004.

Kucharzewska, Joanna. Historia rodziny Weese – fabrykantów toruńskich pierników i jej inwestycje budowlane w Toruniu. Toruń: UMK, 2017.

Kucharzewska, Joanna. „Wybrane inwestycje budowlane Franza Zährera w Toruniu”. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo 45 (2014): 155–184.

Licht, Hugo. Die Architektur Berlins. Sammlung hervorragender Bauten der letzten zehn Jahre. Berlin: Wasmuth, 1877.

Pagel, Franziska. Ende & Böckmann. Ein Berliner Architekturbüro im 19 Jahrhundert. Berlin: Mann, 2019.

[Rakowicz, Franciszek]. „Nieco o sprawach miejskich w Toruniu”. Gazeta Toruńska 28 I 1871.

Sas-Zubrzycki, Jan. „Założenia. Szereg spostrzeżeń i uwag z dziedziny architektury”. Przegląd Techniczny 45 (1908).

Schlie, Friedrich. Die Kunst- und Geschichts-Denkmäler des Grossherzogthums Mecklenburg-Schwerin. T. 2 Die Amtsgerichtsbezirke Wismar, Grevesmühlen, Rehna, Gadebusch und Schwerin. Schwerin: Bärensprungschen Hofbuchdr, 1898; Schwerin: Forgotten Books, 1992 (reprint).

Semper, Gottfried. Kleine Schriften. Berlin–Stuttgart: W. Spemann, 1884.

Skuratowicz, Jan. „’Wersale północy’, czyli o rezydencjach europejskich 2 poł. XIX w.” W Tradycja i innowacja. Materiały z sesji SHS, 241-259. Warszawa: PWN, 1981.

Spandowski, Szymon. „Na marginesie jubileuszu Nowości”. Nowości 16 X 2017.

Spandowski, Szymon. „Nowości w tym roku kończą 50 lat”. Nowości 8 X 2017.

Tołłoczko, Zdzisława. „Kostium francuski w architekturze XIX wieku i jego recepcja na ziemiach Polski na przykładzie pałaców w Świerklańcu i Kronenberga w Warszawie”. Wiadomości Konserwatorskie 48 (2016): 106–118.

Wajda, Kazimierz. „Pod ponownym pruskim panowaniem (1815–1920)”. W Toruń dawny i dzisiejszy. Zarys dziejów, red. Marian Biskup, 329–416. Warszawa–Poznań–Toruń: PWN, 1983.

Wierzchosławski, Szczepan. „Toruń w początkach 1871 roku. Obraz miasta w świetle ówczesnej Gazety Toruńskiej”. Rocznik Toruński 25 (1998): 29–41.

Zeitschrift für Bauwesen 40 (1890): 175–178.

Zgórniak, Marek. „Wokół neorenesansu w architekturze XIX wieku”. Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Historii Sztuki 18 (1987): 1-143.

Zgórniak, Marek. Wokół neorenesansu w architekturze XIX wieku. Kraków: Marek Zgórniak, 2013.

Dokumentacje i opracowania konserwatorskie niepublikowane:

Bulderberg, Irena. „Dokumentacja prac konserwatorskich prowadzonych na elewacji północnej i wschodniej kamienicy przy ul. Mickiewicza 81 w Toruniu”. Dokumentacja konserwatorska, Toruń 1996, Archiwum MKZ w Toruniu.

Kucharzewska, Joanna. „Analiza historycznej kompozycji przestrzennej Przedmieścia Bydgoskiego i Rybaków od średniowiecza do 1914 roku”. Dokumentacja konserwatorska, Toruń 2009, Archiwum WUKZ w Toruniu.

Kucharzewska, Joanna. „Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego – Budynek mieszkalny przy ul. Mickiewicza 81 w Toruniu”. Dokumentacja konserwatorska, Toruń 2018, Archiwum WUKZ w Toruniu.

Kucharzewska, Joanna. „Kwerenda archiwalna dotycząca budynków przy ul. Mostowej 30 i Podmurnej 29 w Toruniu”. Dokumentacja konserwatorska, Toruń 2018, Archiwum MKZ w Toruniu.

Kucharzewska, Joanna, i Piotr Dąbrowski. „Program prac konserwatorskich dla budynku przy ul. Sienkiewicza 33 w Toruniu (dawne kasyno wojskowe)”. Dokumentacja konserwatorska, Toruń 2017, Archiwum MKZ w Toruniu.

Zaręba, Anna. „Program prac konserwatorskich kamienicy przy ul. Mickiewicza 81 w Toruniu”. Dokumentacja konserwatorska, Toruń 2017, Archiwum MKZ w Toruniu.

Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2019-11-25

Jak cytować

1.
KUCHARZEWSKA, Joanna. Willa miejska Gustawa Plehwe przy ul. Mickiewicza 81 w Toruniu. Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo [online]. 25 listopad 2019, T. 49, s. 137–172. [udostępniono 3.7.2025]. DOI 10.12775/AUNC_ZiK.2018.005.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 49 (2018)

Dział

Artykuły

Licencja

CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.

  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
  • Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie. 
  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony

PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1281
Liczba cytowań: 0

ISSN/eISSN

ISSN PRINT 0208-533X
E-ISSN 2392-1250

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Toruń, Przedmieście Bydgoskie, Gustaw Plehwe, willa miejska, neorenesans
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa