Proces aktotwórczy w Urzędzie Wojewódzkim w Tarnowie na przykładzie Wydziału do Spraw Wyznań (1975–1989)
DOI:
https://doi.org/10.12775/AKZ.2019.007Słowa kluczowe
Wydział do Spraw Wyznań, Urząd Wojewódzki w Tarnowie, Polska Ludowa, procesy aktotwórcze, obieg dokumentacji, czynności kancelaryjne, przepisy kancelaryjne,Abstrakt
Proces aktotwórczy jest integralną częścią szerzej rozumianych procesów archiwotwórczych, stanowiąc, obok procesu archiwizacji, jeden z etapów tych procesów. Badanie kancelarii, polegające na rekonstrukcji procesów archiwotwórczych, odgrywa istotną rolę w poznaniu zakresu kompetencji twórcy zespołu, jego funkcji i rzeczywistego charakteru działalności. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie procesów aktotwórczych, w wyniku których doszło do powstania akt Wydziału do Spraw Wyznań (WdSW) funkcjonującego w strukturze Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie. W artykule zarysowano zakres formalnych kompetencji WdSW i jego działalność w zakresie realizacji polityki wyznaniowej na terenie województwa tarnowskiego. W oparciu o analizę bogatej pozostałości aktowej wydziału przedstawiono organizację pracy kancelaryjnej, obieg dokumentacji jawnej, proces tworzenia dokumentów i formowania jednostek kancelaryjnych. Niniejszy artykuł kończy się omówieniem zasad przekazywania akt spraw ostatecznie zakończonych do archiwum zakładowego. Omawiane zagadnienia zostały przedstawione na tle analizy obowiązujących przepisów kancelaryjnych i praktycznej działalności referentów wydziału. W artykule zwrócono uwagę na brak dbałości w prawidłowym wykonywaniu czynności kancelaryjnych przez referentów wydziału, a w niektórych przypadkach na niestosowanie się przez nich do przepisów kancelaryjnych, co negatywnie wpłynęło na proces powstawania i narastania dokumentacji WdSW . Podstawę źródłową artykułu w pierwszej kolejności stanowią archiwalia wytworzone i zgromadzone w toku funkcjonowania WdSW Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie. Wykorzystano również wszelkie dostępne akty prawne, zwłaszcza zarządzenia i decyzje Wojewody Tarnowskiego, normatywy kancelaryjne i archiwalne oraz archiwalia wytworzone przez inne wydziały tarnowskiego urzędu wojewódzkiego, mające znaczenie dla omawianej problematyki.
Bibliografia
Bagieński, Włodzimierz. Procesy archiwotwórcze akt miejskich na Mazowszu na przykładzie Piaseczna w latach 1815–1950. Warszawa: DiG, 1999.
Barszcz, Anna. Prezydium Rady Ministrów i Urząd Rady Ministrów jako wytwórcy państwowego zasobu archiwalnego (1945–1996). Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2014.
Bielaszka-Podgórny, Barbara. „Wartość badawcza archiwaliów Wydziału do spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie jako źródła do dziejów aparatu wyznaniowego PRL”. Pamięć i Sprawiedliwość, nr 33 (2019): 438–57.
Bielaszka-Podgórny, Barbara. „Organizacja i zakres kompetencji Wydziału do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie w świetle archiwaliów zespołu «Urząd Wojewódzki w Tarnowie»”. W Urząd do spraw Wyznań: struktury, działalność, ludzie, zredagował Rafał Łatka, 1 [w druku].
Bunkowska, Paulina, Marlena Jabłońska, i Halina Robótka. Współczesna dokumentacja typowa. Biblioteka Zarządcy Dokumentacji 5. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014.
Chmielewski, Zdzisław. Procesy aktotwórcze w polskich urzędach miejskich 1918–1939. Szczecin; Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1983.
Degen, Robert. „Zarządzanie dokumentacją w polskich badaniach”. W Zarządzanie dokumentacją. Badania i dydaktyka, zredagowali przez Robert Degen i Marlena Jabłońska, 37–58. Biblioteka Zarządcy Dokumentacji 7. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016.
Szpor, Grażyna, red. Dokumentacja elektroniczna w podmiotach publicznych: zagadnienia podstawowe. Stan prawny na 1 lipca 2013 r. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2013.
Duranti, Luciana, i Patricia C. Franks, red. Encyclopedia of archival science. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield, 2015.
„Instrukcja kancelaryjna dla urzędów terenowych organów administracji państwowej.” Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, 1975.
„Instrukcja kancelaryjna dla urzędów terenowych organów administracji państwowej”. Urząd Rady Ministrów, 1987.
„Jednolity rzeczowy wykaz akt dla terenowych organów administracji państwowej”. Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, 1975.
Karpiński, Tomasz. „Procesy akto- i archiwotwórcze w sądownictwie wojskowym w latach 1945–2010 na przykładzie sądów poznańskich.” Rozprawa doktorska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2013. http://hdl.handle.net/10593/8779
Krystek, Henryk. „Organizacja pracy kancelaryjnej.” W Kancelaria i archiwum zakładowe: podręcznik, zredagował Zbigniew Pustuła, 63–89. Warszawa: Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, 2006
Leśkiewicz, Rafał. Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu (1946–1955): organizacja, funkcjonowanie, procesy archiwotwórcze. Monografie / Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 58. Poznań: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2009.
Misztal, Henryk, i Artur Mezglewski. „Zarys kompetencji, styl działania i cele Urzędu ds. Wyznań.” W Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej: materiały z II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26–28 października 2004), zredagowali Artur Mezglewski, Piotr Stanisz i Marta Ordon, 33–70. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2005.
Perłakowska, Ewa. „Ewolucja zarządzania dokumentacją w podmiotach publicznych.” W Dokumentacja elektroniczna w podmiotach publicznych, zredagowane przez Grażyna Szpor, 23–29. Warszawa: Wolters Kluwer, 2013.
Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości. Formularze – Blankiety korespondencyjne firmowe. PN-76/P-55315. Warszawa, ustanowiona 07.07.1976; wycofana 16.01.2006.
Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości. Numeryczne zapisywanie dat i czasu dnia. PN-N-01204:1982. Warszawa, ustanowiona 26.01.1982; wycofana 08.10.1990.
Pudłowski, Leszek. „Archiwistyka a zarządzanie dokumentacją: rola modeli cyklu życia i continuum dokumentacji w postrzeganiu wzajemnych związków.” W Zatrzymać przeszłość, dogonić przyszłość: pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Wrocław 5–7 września 2012 r., zredagowali Waldemar Chorążyczewski i Krzysztof Stryjkowski, 51–78. Warszawa: Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, 2013.
Pudłowski, Leszek. „Model cyklu życia dokumentacji.” Archeion 115 (2014): 177–225.
Radtke, Irena. „Kancelaria współczesna.” Archeion 100 (1999): 28–49.
Radtke, Irena. „Narastanie zespołów akt w zakładach pracy w świetle obowiązujących przepisów kancelaryjnych.” Archeion 48 (1968): 7–23.
Radtke, Irena. „Organizacja pracy kancelaryjnej.” W Archiwistyka praktyczna dla archiwistów zakładowych, zredagował Czesław Kłys, 26–83. Poznań: Zakład Doskonalenia Zawodowego, 1986.
Robótka, Halina. Kancelaria urzędów administracji państwowej II Rzeczypospolitej: procesy aktotwórcze. Toruń: Wydawnictwo UMK, 1993.
Robótka, Halina. Opracowanie i opis archiwaliów: podręcznik akademicki. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010.
Robótka, Halina. Współczesna biurowość: zagadnienia ogólne. Biblioteka Zarządcy Dokumentacji 1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010.
„Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie zasad organizacji urzędów terenowych organów administracji państwowej.” Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, nr 17, poz. 93 (1975).
„Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1975 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.” Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, nr 26, poz. 136 (1975).
Ryszewski, Bohdan. Problemy i metody badawcze archiwistyki. Rozprawy / Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1985.
Ryszewski, Bohdan. „Rozwój form kancelaryjnych w Polsce XIX i XX w.” W Nauki pomocnicze historii na XI Powszechnym Zjeździe Historyków Polskich w Toruniu, zredagował Andrzej Tomczak, 74–89. Warszawa; Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976.
„Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.” Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, nr 16, poz. 91 (1975).
Urząd Wojewódzki w Tarnowie. Archiwum Zakładowe Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie Delegatura w Tarnowie.
Urząd Wojewódzki w Tarnowie [1945] 1975–1998. Archiwum Narodowe w Krakowie Oddział w Tarnowie.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 860
Liczba cytowań: 0