Moralna lekcja z dwóch odmiennych miejsc pamięci
DOI:
https://doi.org/10.21784/ZC.2022.003Słowa kluczowe
Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Narodowe Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie, moralna lekcja, prawa człowieka, HolokaustAbstrakt
elem artykułu jest charakterystyka polskiej i amerykańskiej polityki pamięci w kontekście zbrodni nazistów, w tym największej z nich Holokaustu. To w tych krajach w wyniku polityk pamięci uformowane zostały dwa największe na świecie, obok izraelskiego Yad Vashem, ośrodki muzealne upamiętniające ofiary nazistów: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau i Narodowe Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie. Historia ich powstawania jest różnorodna, tak jak różne są to obiekty. Zarówno jednak ośrodek Auschwitz, jak i amerykańskie Muzeum Holokaustu są muzeami historycznymi i pełnią funkcję edukacyjną, ucząc o przynależności do grupy i narodu, danej cywilizacji. Zawierają one w sobie wiele lekcji, które uznać można za lekcje moralne.
Bibliografia
Alexander J. C., On the Social Construction of Moral Universals, The ‘Holocaust’ from War Crime to Trauma Drama, “European Journal of Social Theory”, vol. 5(1), 2002.
Alexander, J. C., Culture trauma, morality and solidarity: The social construction of ‘Holocaust’ and other mass murders, “Thesis Eleven”, vol. 132(1), 2016.
Ayer, E. H., The United States Holocaust Memorial Museum. America keeps the memory alive, Macmillan Publishing Company, New York 1994.
Bartuś A., Jak reagować na zło? Wizyta w Auschwitz a kształtowanie postaw, [in:] P. Trojański (ed.), Edukacja o Auschwitz i Holokauście w autentycznych miejscach pamięci. Stan obecny i perspektywy na przyszłość, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2019.
Cebulski T., Auschwitz po Auschwitz. Historia, Polityka i Pamięć wokół Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau 1980–2010, Wydawnictwo LIBRON, Kraków 2016.
Chojnicka K., Olszewski H., Historia doktryn politycznych i prawnych. Podręcznik akademicki, Ars boni et aequi, Poznań 2004.
Choriew W., Ingerencja ZSRR w życie kulturalne Polski (1944–1953), “Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”, no. 6, 2000.
Confucius, Dialogi konfucjańskie, translated by K. Czyżewska-Madajewicz, M. J. Künstler, Z. Tłumski, Ossolineum, Wrocław 1976.
Cyceron, O powinnościach, translated by W. Kornatowski, Pisma filozoficzne, vol. 2, PWN, Warszawa 1960.
Cywiński P., Epitafium, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2012.
Dubel L., Koncepcja totalitaryzmu w ujęciu Aleksandra Hertza, “Studia Iuridica Lublinensia”, vol. 25, no. 3, 2016.
Fallace, T. D., The emergence of Holocaust Education in American Schools, Palgrave Macmillan, New York 2008.
Huener J., Auschwitz, Poland, and the politics of commemoration, 1945–1979, Ohio University Press, Ohio 2003
Kołakowski L., O prawie naturalnym, “Ius et Lex”, no. 1, 2002.
Krantz T., Krajobrazy pamięci – podmioty kultury – obiekty turystyczne – przestrzenie edukacji. O współczesnych znaczeniach muzeów w poobozowych miejscach pamięci, [in:] T. Krantz (ed.), Muzea w poobozowych miejscach pamięci. Tożsamość, znaczenie, funkcje, Państwowe Muzeum na Majdanku, Lublin 2017.
Kubiszyn M., Niepamięć - Postpamięć – Współpamięć. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2019.
Kucia M., Auschwitz jako fakt społeczny, UNiVERSITAS, Kraków 2005.
Kucia M., Stec K., Edukacja o Auschwitz i Holokauście w perspektywie badań społecznych, [in:] P. Trojański (ed.), Edukacja o Auschwitz i Holokauście w autentycznych miejscach pamięci. Stan obecny i perspektywy na przyszłość, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2019.
Kuźmicz K., Jednostka a totalitaryzm. Czy filozofowie przyczynili się do narodzin systemów totalitarnych?, [in:] I. S. Grat (ed.), Człowiek przeciwko człowiekowi. Filozofia, polityka i prawo a systemy totalitarne, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2008.
Lewis C., Koniec człowieczeństwa, translated by M. Sobolewska, Espirit, Kraków 2013.
Linenthal E., Preserving memory. The Struggle to Create America’s Holocaust Museum, Columbia University Press, New York 2001.
Ogólnik nr 5/47, Apel do b. więźniów politycznych w sprawie Muzeum w Oświęcimiu, Zespół Materiałów, tom 56, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, 1947.
Platon, Fedon, translated by W. Witwicki, Fundacja Nowoczesna Polska, Kęty 1999.
Pomian K., Historia. Nauka wobec pamięci, UMCS, Lublin 2006.
Projekt ramowy Muzeum w Oświecimiu dr Heina, Zespół Materiałów, tom 56, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, 1946–1947.
Presentation of the Report of the President’s commission on the Holocaust to The President of the United States by Elie Wiesel, Chairman, The Rose Garden, The White House, Washington. D.C. September 27, 1979, based on the data provided by Jeffrey Carter, Management Officer & Institutional Archivist of the USHMM.
Protokół z posiedzenia Komisji Historycznej , odbytego w dniu 7 grudnia 1948 roku o godz. 18-stej w lokalu przy ul. Grockiej 52 pokój 63, Zespół Materiałów, tom 56, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, 1948.
Próba prawnej kwalifikacji działalności Clauberga, Zespół Referatów, tom 4, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, 1956.
Remarks of Elie Wiesel, Chairman, the U.S. Holocaust Memorial Council at the museum transfer ceremony, U. S. Capitol, April 13, 1983, based on the data provided by Jeffrey Carter, Management Officer & Institutional Archivist of the USHMM.
Remarks by Dr. Michael Berenbaum. The United States Holocaust Memorial Museum Presentation to a Joint Meeting of the Museum Development Committee and the Content Committee January 20, 1988, The National Gallery, United States Holocaust Memorial Museum Institutional Archives, no. 1997-016.1, 1988.
Report to the President. President’s Commission on the Holocaust, United States Holocaust Memorial Museum Institutional Archives, no. 2001.165, 1979.
Robinson D., Nietzsche and Postmodernism, Totem Books USA, New York 1999.
Siwek A., Zrozumieć totalitaryzm, “Pamięć i Sprawiedliwość”, no. 12/1 (21), 2013.
Smoleń K., Oświęcim 1940-45, Przewodnik po muzeum, Wydawnictwo Państwowego Muzeum w Oświęcimiu, Oświęcim 1974.
Smoleń K., Notatki do konferencji prasowej. Oświęcim – zarys historyczny, Zespół Referatów, tom 5, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz, 1960.
Sodaro A., Exhibiting Atrocity: Memorial Museums and the Politics of Past Violence, Rutgers University Press, New Brunswick, New Jersey 2018.
Sprawozdanie z X-letniej działalności Muzeum w Oświęcimiu-Brzezince, Sprawozdanie Kazimierza Smolenia, 10.10.1956, Zespół Referatów, tom 4, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, 1956.
Sprawozdanie z działalności Muzeum za 1994, 1995, Zespół Materiałów, tom 120c, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, 1994-1995.
Sprawozdania z działalności Muzeum za lata 1999, 2000, 2001, 2003, Zespół Materiałów, tom 120d, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, 1999-2003.
Spritzer D., Auschwitz Might Get Name Change, “Jewish Journal”, 27.04.2006.
Stępnik A., Czy muzea martyrologiczne są miejscami historii?, [in:] T. Krantz (ed.), Muzea w poobozowych miejscach pamięci. Tożsamość, znaczenie, funkcje, Państwowe Muzeum na Majdanku, Lublin 2017.
Szucha R., Zagłada Żydów w edukacji szkolnej lat 1945-2000 na przykładzie analizy programów i podręczników szkolnych do nauczania historii, [in:] P. Trojański (ed.), Auschwitz i Holokaust. Dylematy i wyzwania polskiej edukacji, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2008.
The Declaration of Independence, July 4, 1776, https://uscode.house.gov/download/annualhistoricalarchives/pdf/OrganicLaws2006/decind.pdf (access 20.05.2022).
The Universal Declaration of Human Rights, United Nation, https://www.un.org/en/about-us/universal-declaration-of-human-rights (access 20.05.2022).
To Bear Witness, to Remember, and to Learn, A Confidential Report on Museum Planning prepared for the United States Holocaust Manorial Council February 28, 1984, United States Holocaust Memorial Museum Institutional Archives, no. 1997–014, 1984.
Trojański P., Wstęp, Wprowadzenie i Opracowanie, [in:] P. Trojański (ed.), Auschwitz w okowach polityki. Międzynarodowy Komitet Oświęcimski. Wybór Dokumentów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków 2019.
Ustawa z dnia 2 lipca 1947 r. o upamiętnieniu męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów w Oświęcimiu (Dz.U. z 1947 r. Nr 52, poz. 265).
Ustawa z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz.U. z 1999 r. Nr 41 poz. 412).
Wierzbicka A., Semantics: Primes and Universals, Oxford University Press, New York 1996.
Wolff-Powęska A., Zwycięzcy i zwyciężeni. II wojna światowa w pamięci zbiorowej narodów, “Przegląd Zachodni”, no. 2, 2005.
Young J. E., The Texture of memory, Yale University Press, New Haven, London 1993.
Zabielski J., Prawo naturalne jako hermeneutyczna podstawa etyki uniwersalnej, “Rocznik Teologii Katolickiej”, no. XIV/1, 2015.
Zarządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie nadania statutu Państwowemu Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu (Dz. U. z 2013 r., poz. 8).
Ziębińska-Witek A., Historia w muzeach. Studium ekspozycji Holokaustu, UMCS, Lublin 2011.
The work is based on the author’s visit to the United States Holocaust Memorial Museum funded with a grant from the Faculty of International and Political Studies of the Jagiellonian University for research activities.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 269
Liczba cytowań: 0