Finanse samorządowe w konstytucjach wybranych państw europejskich na tle regulacji „modelowych”
Słowa kluczowe
Konstytucje, finanse samorządowe, Europa, samorząd lokalny, gminyAbstrakt
Obecnie rola samorządu terytorialnego jest niezwykle istotna. Funkcjonowanie samorządu jest nierozerwalnie związane z jego wydatkami i finansowaniem. Zazwyczaj regulacje w zakresie finansów samorządowych znajdują się w ustawie zwykłej. Często jednak takie regulacje wynikają również z przepisów konstytucyjnych. Niniejszy artykuł ma na celu analizę konstytucji wybranych państw europejskich pod kątem istnienia regulacji prawno-finansowych dotyczących jednostek samorządu terytorialnego. Analiza rozpoczyna się od przedstawienia modelowych regulacji dla państw europejskich, za które można uznać Europejską Kartę Samorządu Lokalnego oraz Europejską Kartę Samorządu Regionalnego. Następnie prowadzi do zestawienia konstytucji wybranych państw europejskich, które można przyporządkować do trzech grup. Pierwsza z nich odnosi się do ustaw zasadniczych regulujących kwestie prawne i finansowe dotyczące samorządu terytorialnego w sposób symboliczny lub milczący. Druga grupa obejmuje konstytucje wybranych państw europejskich, które w sposób ogólny regulują finanse samorządowe. Trzecia grupa z kolei odnosi się do konstytucji zawierających szczegółową regulację samorządu terytorialnego z perspektywy jego finansów.
Bibliografia
BORODO A., Samorząd terytorialny. System prawnofinansowy [Local government. Legal and financial system], Warsaw 2006.
CELAREK K., Finansowanie samorządu Lokalnego w Polsce w świetle standardów Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego [Financing Local Self-Government in Poland in the light of the standards of the European Charter of Local Self-Government], Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego in Zielona Góra 2017, No. 7.
CIECHANOWSKA J., Local Government in the Republic of Estonia [in:] Bariery, wyzwania i perspektywy przekształceń samorządu terytorialnego w Polsce [Barriers, Challenges and Prospects for Local Government Transformation in Poland], WSGE, Józefów 2016.
CZACHOR R., Samorząd lokalny na Cyprze: geneza, ustrój, efektywność i kierunki reform [Local government in Cyprus: genesis, system, efficiency and directions of reform], Communities. Interdisciplinary Studies 2018, no. 2.
DOROSZ-KRUCZYŃSKI J., Rządowe fundusze celowe a samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w latach 2018-2021 [Government special-purpose funds and self-reliance of local government units in 2018-2021], Samorząd Terytorialny 2022, no. 11.
ETEL L., Granice władztwa podatkowego jednostek samorządądu terytorialnego w świetle art. 168 Konstytucji RP [Limits of tax authority of local government units in the light of Article 168 of the Constitution of the Republic of Poland] [in:] Konstytucyjne uwarunkowania tworzenia i stosowania prawa finansowego i podatkowego [Constitutional determinants of the creation and application of financial and tax law], (eds.) Lewkowicz P.J., Stankiewicz J., Białystok 2010.
FORYŚ G., Dania [Denmark], Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica 2010, no. 4.
FUKS T., Europejska Karta Samorządu Terytorialnego a polskie ustawodawstwo samorządowe [European Charter of Local Self-Government and Polish local government legislation], State and Law 2001, no. 5.
GIEJŁASZEWSKA G., Prawne uwarunkowania decentralizacji zadań publicznych w Polsce [Legal determinants of decentralisation of public tasks in Poland], Przegląd Prawa Publicznego 2018, no. 2.
HELNARSKA K., Ewolucja samorządu terytorialnego w państwach członkowskich Unii Europejskiej [The evolution of local government in the Member States of the European Union], Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
IZDEBSKI H., Konstytucyjny model samorządu terytorialnego [Constitutional model of local self-government], Państwo i Prawo 2022, no. 10.
JACKIEWICZ A., Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w państwie federalnym na przykładzie Republiki Austrii w wymiarze konstytucyjnoprawnym, [Autonomy of local government units in a federal state on the example of the Republic of Austria in the constitutional-legal dimension], Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2019, no. 2.
KIERES L., Europejska Karta Samorządu Lokalnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [The European Charter of Local Self-Government in the jurisprudence of the Constitutional Court], Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2015, no. 3.
KORBNERGER-SOKOŁOWSKA E., Aktualne problemy realizacji zasady adekwatności w jednostkach samorządu terytorialnego w Polsce [Current problems of implementation of the adequacy principle in local government units in Poland] [in:] Nauka prawa finansowego po I dekadzie XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Apoloniuszowi Kosteckiemu [Science of financial law after the first decade of the 21st century. A memorial book dedicated to Professor Apoloniusz Kostecki], I. Czaja-Hliniak (ed.), Kraków 2012.
KORNBERGER-SOKOŁOWSKA E., Decentralizacja finansów publicznych a samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego [Decentralisation of public finances and financial independence of local government units], Warsaw 2001.
KOSTECKI A., Harmonizacja regulacji prawnych w zakresie finansowania samorząd lokalnych i regionalnego z wymogami Rady Europy [Harmonisation of legal regulations on the financing of local and regional government with the requirements of the Council of Europe [in:] Aktualne problemy finansów lokalnych i regionalnych w Polsce i innych krajach UE [Current problems of local and regional finance in Poland and other EU countries], E. Chojna-Duch (ed.), Warsaw 2006.
KRUSZEWSKA-GAGOŚ M., Podmiotowość prawna gminy w Polsce w świetle Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego [Legal subjectivity of the commune in Poland in the light of the European Charter of Local Self-Government], Roczniki Nauk Prawnych 2006, no. 2.
KUBAS S., Samorząd terytorialny w Republice Czeskiej. Kwestie ustrojowe i społeczny odbiór funkcjonowania samorządu [Local self-government in the Czech Republic. Systemic issues and public perception of the functioning of the self-government], Opinie i komentarze FRDL 2022, No. 2.
MACIEJUK M., Zróżnicowanie samorządu terytorialnego w państwach Unii Europejskiej [Differentiation of local government in the European Union countries], Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego We Wrocławiu, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocawiu 281/2013.
MARCZAK J., Prowincje jako forma samorządu lokalnego w Hiszpanii [Provinces as a form of local government in Spain], Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2014, no. 5.
MARIAŃSKI M., Specyfika organizacji samorządu terytorialnego we Francji [Specificity of local government organisation in France], Studia Ełckie 2010, no. 12.
MIEMIEC W., Europejska Karta Samorządu Terytorialnego jako zespół gwarancji zabezpieczających samodzielność finansową gminy - wybrane zagadnienia teoretyczno-prawne [The European Charter of Local Self-Government as a set of guarantees securing the financial independence of municipalities - selected theoretical and legal issues], Samorząd Terytorialny 1997, No. 10.
MIRSKA A., Demokracja lokalna w Austrii [Local democracy in Austria] [in:] Demokracja lokalna w państwach Europy [Local democracy in European countries], (eds.) Bokszczanin I., Mirska A., Dom Wydawniczy Elipsa, Warsaw 2014.
NIEMIVUO M., State and local government in Finland, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1991, no. 3.
OFIARSKA M., OFIARSKI Z., Samodzielność jako fundamentalna wartość samorządu terytorialnego [Autonomy as a fundamental value of local self-government] [in:] Nauka prawa finansowego po I dekadzie XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Apoloniuszowi Kosteckiemu [The Science of Financial Law after the First Decade of the 21st Century. A memorial book dedicated to Professor Apoloniusz Kostecki], Czaja-Hliniak I. (ed.), Kraków 2012.
OFIARSKA M., OFIARSKI Z., Udzielanie dotacji celowych z budżetu państwa dla jednostek samorządu terytorialnego - zagadnienia administracyjnoprawne i finansowoprawne [Provision of earmarked subsidies from the state budget to local authorities - administrative and financial-legal issues] [in:] Dotacje i subwencje w systemie finansowym samorządu terytorialnego [Grants and subsidies in the financial system of local government], Borodo A. (ed.), Toruń 2013.
OFIARSKA M., OFIARSKI Z., Wyznaczenie i ochrona granic samodzielności, w tym finansowej, jednostek samorządu terytorialnego - wybrane aspekty konstytucyjne [Determination and protection of the limits of self-governance, including financial self-governance, of local authorities - selected constitutional aspects] [in:] Konstytucyjne uwarunkowania tworzenia i stosowania prawa finansowego i podatkowego [Constitutional determinants of the creation and application of financial and tax law], (eds) Lewkowicz P.J., Stankiewicz J., Białystok 2010.
ROBEL J., Partycypacja społeczności lokalnych w kreowaniu strategii rozwoju gospodarczego w świetle standardów Rady Europy [Participation of local communities in the creation of economic development strategies in the light of Council of Europe standards], Samorząd Terytorialny 2023, no. 5.
SOBCZAK J., Wyzwania prawa unijnego dla administracji publicznej [Challenges of EU law for public administration] [in:] Administracja państwowa i samorząd w Polsce w ujęciu historyczno-prawnym. Wybrane zagadnienia [State administration and local government in Poland from a historical and legal perspective. Selected Issues], Mreńca E., Zientarski P.B., Czwojdrak B. (eds.), Warsaw 2018.
SWIANIEWICZ P., Modele samorządu terytorialnego w krajach Europy Zachodniej oraz Środkowowschodniej – próba generalizacji [Local government models in Western and Central and Eastern European countries - an attempt at generalisation], Studia Regionalne i Lokalne 2002, no. 4.
SZEWC T., Charakterystyka Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego [Characteristics of the European Charter of Local Self-Government], Local Government 2002, No. 1-2.
SZEWC T., Uwagi w sprawie ratyfikacji Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, [Remarks on the ratification of the European Charter of Local Self-Government], Państwo i Prawo 2002, No. 9.
WANTOCH-REKOWSKI J., MORAWSKI W., Podstawy prawa finansów publicznych. Podręcznik akademicki [Fundamentals of public finance law. An academic handbook], Toruń 2019.
WELAN M., Der Österreich-Konvent - eine konstruktiv-kritische Zwischenbilanz, [in:] Baustelle Bundesstaat. Perspektiven der Weiterentwicklung des politischen Systems Österreich, (ed.) Stegel F. Michael, Vienna 2007.
WYSZKOWSKA D., Zastosowanie zasady adekwatności dochodów do zadań jednostek samorządu terytorialnego [Application of the revenue adequacy principle to the tasks of local government units], Finanse Komunalne 2014, no. 7-8.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 55
Liczba cytowań: 0
