Klauzula wieczysta – realny czy tylko iluzoryczny sposób ochrony konstytucyjnej tożsamości państwa?
DOI:
https://doi.org/10.12775/TSP-W.2021.012Słowa kluczowe
klauzula wieczysta, tożsamość konstytucyjna, wartości konstytucyjne, zasady ustrojowe, sąd konstytucyjny, konstytucjaAbstrakt
Klauzule wieczyste można zdefiniować jako przepisy konstytucyjne lub zasady konstytucyjne, które nie podlegają zmianom. Klauzule wieczyste należy postrzegać zatem jako ochronę rdzenia podstawowych zasad konstytucyjnych, a tym samym pozostawienie miejsca na ewolucyjną interpretację tych zasad. Dlatego też klauzule te funkcjonują jako bariery lub „linie ograniczające” dla zmian konstytucji. Według doktryny prawa konstytucyjnego klauzule wieczystości mogą aspirować do ochrony dwóch rodzajów wartości, służących jako fundamenty tożsamości konstytucyjnej państwa. W pierwszej grupie przepisy niemodyfikowalne chronią takie wartości uniwersalne jak demokracja, naturalne i niezbywalne prawa człowieka czy zasada państwa prawnego. Natomiast zasady z drugiej grupy chronią wartości specyficzne, odzwierciedlające szczególne cechy charakterystyczne tożsamości konstytucyjnej danego państwa. Należą do nich m.in. federalizm, rola religii w państwie czy zasada podziału władz. Analiza przepisów konstytucyjnych oraz orzecznictwa sądów konstytucyjnych powinna pozwolić odpowiedzieć na pytanie, czy klauzule wieczyste są realnym, czy tylko iluzorycznym sposobem ochrony tożsamości konstytucyjnej państwa.
Bibliografia
Banaszak, B. (2012). Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa: C.H. Beck.
Garlicki, L. (1997). Normy konstytucyjne relatywnie niezmienialne, in J. Trzciński (ed.), Charakter i struktura norm konstytucji, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, p. 141.
Jacobsohn, G.I. (2010). Constitutional Identity, Cambridge: Cambridge University Press.
Kosař, D., Vyhnánek, L. (2019). Constitutional Identity in the Czech Republic: a new twist on the old fashioned idea?, in C. Calliess, G. Van der Schyff (eds.), Constitutional Identity in a Europe of Multilevel Constitutionalism. Cambridge: Cambridge University Press, p. 85–113.
Koudelka, Z. (2011). Niekonstytucyjna ustawa konstytucyjna, in Forum Prawnicze, No. 1 (3), p. 46–55.
Kruk, M. (2018). Zasada państwa prawa w konstytucji Republiki Czeskiej (kilka uwag z punktu widzenia doświadczenia polskiego), in Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica, No. 84, p. 47–62.
Kühn, Z. (2010). Nad nálezem Ústavního soudu ve věci protiústavního „ústavního “zákona č. 195/2009 Sb , in Právni rozhledy, No. 1, p. 20–29.
Preuss, O. (2016a). The Eternity Clause as a Smart Instrument – Lessons from the Czech Case Law, in Hungarian Journal of Legal Studies, No. 3 (57), p. 289–304.
Preuss, O. (2016b). Demokratický právní stát tesaný do pískovce, in Časopis pro právní vědu a praxi, No. 24, p. 365–376.
Preuss, U.K. (2011). The implications of “Eternity Clauses”: the German Experience, in Israel Law Review, No. 41, p. 429–448.
Roznai, Y. (2017). Unconstitutional Constitutional Amendments: The Limits of Amendment Powers, Oxford: Oxford University Press.
Sagan, S. (2018). Konstytucje współczesne, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Suteu, S. (2021). Eternity Clauses in Democratic Constitutionalism, Oxford: Oxford University Press.
Tyloch, M.M. (2019). Wieczyste postanowienia współczesnych konstytucji z wybranych państw europejskich i ich wpływ na tożsamość konstytucyjną państwa, typescript of doctoral dissertation defended in 2019 at the Faculty of Law and Administration of Nicolaus Copernicus University in Toruń.
Von Bogdandy, A., Schill, S. (2011). Overcoming absolute primacy: Respect for national identity under the Lisbon Treaty, in Common Market Law Review, No. 48, p. 1417–1453.
Witkowski, Z., Serowaniec, M. (2021). Eternity clause – a natural or only apparent means of protecting the Constitution?, in I. Fischerova et al. (eds.), Ústavnost jako kritérium právního řádu (národního i evropského). Pocta Karlu Klímovi k. 70 narozeninam, Prague: Wolters Kluwer, p. 135–143.
Žalimas, D. (2015). Wieczyste postanowienia konstytucyjne podstawą demokratycznej tożsamości konstytucyjnej, in D. Górecki (ed.), Aktualne problemy polskiego i litewskiego prawa konstytucyjnego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, p. 166–172.
Zubik, M. (2018). W poszukiwaniu istoty demokratycznego państwa konstytucyjnego, in M. Wyrzykowski (ed.), Państwo konstytucyjne. Der Verfassungsstaat, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, p. 32.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1119
Liczba cytowań: 0
