Reformy konstytucyjne w Polsce po 7 kwietnia 1989 r.

Abstrakt

Wydarzenia polityczne końca lat 80. oraz wyniki negocjacji Okrągłego Stołu wymagały formalnego potwierdzenia w Konstytucji, co zdecydowano się uczynić poprzez fragmentaryczne nowelizacje obowiązującej wówczas Konstytucji z 1952 r. W pierwszych latach transformacji ustrojowej 1989–1991 uchwalonych zostało siedem ustaw nowelizujących Konstytucję, z czego dwie pierwsze miały szczególne znaczenie. Na mocy noweli kwietniowej z 1989 r. przywrócony został m.in. urząd Prezydenta jako głowy państwa oraz Senat, jak również powołano Krajową Radę Sądownictwa jako organ chroniący niezawisłość sędziów i niezależność sądów. Natomiast nowela grudniowa z 1989 r. wpisała do Konstytucji podstawowe zasady ustrojowe, takie jak zasada demokratycznego państwa prawnego, sprawiedliwości społecznej, pluralizmu politycznego, wolności działalności gospodarczej i ochrony własności. Obecna Konstytucja z 1997 r. została znowelizowana jedynie dwukrotnie – w 2006 r. w odniesieniu do ekstradycji obywatela polskiego (art. 55 ust. 3) oraz w 2009 r. w odniesieniu do biernego prawa wyborczego (art. 99 ust. 3). Jak pokazują doświadczenia ustrojowe po 2015 r., procedura zmiany Konstytucji RP określona w art. 235 jest niezwykle trudna, co doprowadziło do sytuacji, w której jest ona omijana, a treść przepisów konstytucyjnych zmieniana jest przez przepisy ustawowe.