Musical jako nowoczesna forma popularyzacji literatury. Adaptacje musicalowe utworów literackich w polskich teatrach
DOI:
https://doi.org/10.12775/TSB.2019.005Słowa kluczowe
musical - historia i współczesność, adaptacje teatralno - muzyczne literatury, popularyzacja literaturyAbstrakt
Tematem artykułu są adaptacje musicalowe utworów literackich jako istotna metoda popularyzacji literatury oraz czytelnictwa. Jej skuteczność wynika z faktu, że musical to gatunek teatralno-muzyczny, należący do kultury popularnej i masowej. W publikacji omówiono recepcję musicali - adaptacji literatury obcej na scenach polskich. Podjęto istotny problem badawczy, dotyczący obecności w naszych teatrach dzieł, należących do światowej kultury popularnej. Uwzględniono też reprezentatywne adaptacje literatury zagranicznej i polskiej, będące dziełami ojczystych kompozytorów.Bibliografia
Bielacki Marek, Musical Geneza i rozwój formy dramatyczno-muzycznej, Łódź 1994.
Bielacki Marek, Musical. Wybrane źródła struktury gatunku, „Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Societas Scientiarum Lodziensis. Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Naukowych” 1984, R. 38, s. 1-9.
Braun Kazimierz, Krótka historia teatru amerykańskiego, Poznań 2008.
Gołębiowski Marek, Musical amerykański na tle kultury popularnej USA, Warszawa 1989.
Grun Bernard, Dzieje operetki, tł. Maria Kurecka, Kraków 1974.
Ingarden Roman, O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, tł. Maria Turowicz, Warszawa 1988.
Ingarden Roman, O poznawaniu dzieła literackiego, tł. Danuta Gierulanka, Warszawa 1976.
Jakubowski Witold, Pedagogika popkultury – prolegomena, [w:] Pedagogika kultury popularnej – teorie, metody i obszary badań, pod red. Witolda Jakubowskiego, Kraków 2017, s. 15-27.
Komorowska Małgorzata, Kronika teatrów muzycznych PRL lipiec 1944 – czerwiec 1989, Poznań 2003.
Komorowska Małgorzata, Teatry muzyczne, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, [t. 6] Teatr, widowisko, pod red. Marty Fik, Warszawa 2000, s. 269-309.
Korwin-Piotrowska Danuta, Poetyka. Przewodnik po świecie tekstów, Kraków 2011.
Kydryński Lucjan, Przewodnik operetkowy. Wodewil. Operetka. Musical, Kraków 1998.
Kydryński Lucjan, Rozdział XXIV. Coda Alla Polacca, [w:] Grun Bernard, Dzieje operetki, Kraków 1974, s. 453-465.
Maleszyńska Joanna, Apologia piosenki. Studia z historii gatunku, Poznań 2013.
Marianowicz Antoni, Musical – forma wciąż żywa, [w:] Herlinger Jerzy Juliusz i in., Cały ten „jazz”, Warszawa 1990, s. 206-223.
Marianowicz Antoni, współpraca Jacek Sylwin, Przetańczyć całą noc… Z dziejów musicalu, Warszawa 1979.
Michalski Dariusz, Od Hair! do…, [w:] Herlinger Jerzy Juliusz i in., Cały ten „jazz”, Warszawa 1990, s. 248-292.
Mikołajczyk Jacek, Musical nad Wisłą. Historia musicalu w Polsce w latach 1957–1989, Gliwice 2010.
Polskie premiery musicali [wykaz], [w:] Wyszogrodzki Daniel, Ale musicale! Złote stulecie 1918-2018, Warszawa 2018, s. 578-579.
Rowiński Aleksander Jerzy, Refleksje nad powojennym teatrem muzycznym w Polsce, [w:] Herlinger Jerzy Juliusz i in., Cały ten „jazz”, Warszawa 1990, s. 234-247.
Sławińska Irena, Odczytanie dramatu, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, t. 1 Dramat, wybór i opracowanie Janusz Degler, Wrocław 2003, s. 11-29.
Sobierski Piotr, Więcej niż musical. Teatr Wojciecha Kościelniaka, Gdynia 2018.
Stoff Andrzej, Dzieło literackie jako zapis doświadczenia czasu, [w:] Z teorii dzieła literackiego, pod red. Andrzeja Stoffa i Marzenny Cyzman, Toruń 2003, s. 145-166.
Stoff Andrzej, Kwestia miejsca warstwy wyglądów w dziele literackim w teorii Romana Ingardena, [w:] Z teorii dzieła literackiego, pod red. Andrzeja Stoffa i Marzenny Cyzman, Toruń 2003, s. 11-56.
Świontek Sławomir, Dialog, dramat, metateatr, Warszawa 1999.
Traczyk Michał, O szalonej lokomotywie (według Witkacego) Grechuty i spółki, [w:] Musical. Poszerzanie pola gatunku, pod red. Joanny Maleszyńskiej, Joanny Roszak, Rafała Koschanego, Poznań 2013, s. 43-48.
Wyszogrodzki Daniel, Ale musicale! Złote stulecie 1918-2018, Warszawa 2018.
Bogucka Katarzyna, Na takim musicalu warto być, „Express Bydgoski” [online] 2010, nr 100 [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/93282.html.
BT, Koty po raz trzechsetny, „Przegląd” [online] 2007, nr 45 [dostęp 4 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/46798.html.
Chojnowski Grzegorz, Retroteatr, e-teatr.pl [online] [dostęp 23 maja 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/65677.html.
Doczekalski Piotr, PAP, 05.09.2018, Wrocław. Kontrowersje związane z kampanią promującą Blaszany bębenek, e-teatr.pl [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/263432.html.
empik.com [online] [dostęp 4 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://www.empik.com/szalona-lokomotywa-grechuta-marek,35057,muzyka-p?gclid=EAIaIQobChMIyciKkqnp4AIVCqaaCh14mAn-EAQYAyABEgIhvfD_BwE&gclsrc=aw.ds (internetowy serwis handlowy Empik.com).
e-teatr.pl [online] [dostęp 23 maja 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/programy/2013_12/61097/dzieje_grzechu__teatr_capitol_wroclaw_2009.pdf (program inscenizacji musicalu Dzieje grzechu w Teatrze Muzycznym Capitol we Wrocławiu z 2009 r.).
e-teatr.pl [online] [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web:http://www.e-teatr.pl/pl/programy/2013_12/56512/olivier__teatr_muzyczny_gdynia_1990.pdf (program inscenizacji musicalu Oliver! w Teatrze Muzycznym w Gdyni z 1990 r.).
e-teatr.pl [online] [dostęp 1 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e teatr.pl/pl/programy/2013_12/55802/west_side_story__operetka_slaska_gliwice_1989.pdf (program inscenizacji musicalu West Side Story w Operetce Śląskiej w Gliwicach z 1989 r.).
e-teatr.pl [online] [dostęp 1, 2, 4, 5 marca, 23 maja 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/index.html (wykazy i opisy inscenizacji musicali w polskich teatrach).
filmpolski.pl [online] [dostęp 4 czerwca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://filmpolski.pl/fp/index.php?film=122855 (opis serialu telewizyjnego Jana Rybkowskiego i Marka Nowickiego Kariera Nikodema Dyzmy z 1980 r.).
filmpolski.pl [online] [dostęp 5 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://filmpolski.pl/fp/index.php?film=121749 (opis serialu telewizyjnego Konrada Nałęckiego Czterej pancerni i pies z l. 1966-1970).
filmpolski.pl [online] [dostęp 5 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://filmpolski.pl/fp/index.php?film=521046 (opis spektaklu Teatru Telewizji Boso, ale w ostrogach Jana Tomaszewskiego z 1996 r.).
Fryc Katarzyna, Ballada o krwiopijcy, „Gazeta Wyborcza Trójmiasto” [online] 2004, nr 92 [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/1092.html.
Fryc Katarzyna, Kolejny hit od Teatru Szekspirowskiego, „Gazeta Wyborcza Trójmiasto” [online] 2016, nr 154 [dostęp 1 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/225464.html.
Fryc Katarzyna, Znacie, to obejrzyjcie, „Gazeta Wyborcza Trójmiasto” [online] 2009, nr 81 [dostęp 1 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/70520.html.
gandalf.com [online] [dostęp 5 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://www.gandalf.com.pl/
m/szalona-lokomotywa/?gclid=EAIaIQobChMIxvW5-rLr4AIVBsYYCh3bfgoAEAQYAiABEgKsMv
D_BwE (sklep internetowy Gandalf. com.pl).
Katalog komputerowy Biblioteki Uniwersytetu Rzeszowskiego [online] [dostęp 3 czerwca 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://opac.ur.edu.pl/cgi-bin/wspd_cgi.sh/wo2_search.p?R=1&IDBibl=26&ID1=GJILMFLMQMGNFCHPLRNM&ln=pl.
Kostuś Magdalena, Trochę Broadwayu…, „Teatralia” [online] 2012, nr 12 [dostęp 1 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/138425.html?josso_assertion_id=C807F01FA6D074F6.
Kowalczyk Janusz R, Stefan Żeromski do tańca, „Rzeczpospolita” [online] 20.01.2009 [dostęp 23 maja 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/65489.html.
Kowalski Wiesław, Odśwież Szekspira!, „Teatr dla Was” (portal internetowy) 5.04.2012 [online] [dostęp 1 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/137052.html.
mdk.czechowice-dziedzice.pl [online] [dostęp 4 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://mdk.czechowice-dziedzice.pl/oferta-zajec-new/czechowicki-teatr-muzyczny-movimento/ (strona internetowa MDK w Czechowicach-Dziedzicach – zakładka, dotycząca amatorskiego Teatru Muzycznego Movimento).
MO, Pożegnanie z tytułem w Rozrywce. „Jekyll & Hyde” w weekend ostatni raz na afiszu, „Gazeta Wyborcza Katowice” [online] 01.12.2017 [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/251738.html.
Odziomek Marta, Życie to jest to! Przekonują w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, „Gazeta Wyborcza Katowice” [online] 17.03.2014, e-teatr.pl [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/179308.html.
Panek Jakub, Zagraj mi to jeszcze raz, „Wiedźmin”, e-teatr.pl, 02.10.2017 [online] [dostęp 5 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/248583.html.
Papuczys Tobiasz, Żeromski bez wyrazu, „Nowa Siła Krytyczna” [online] 21.01.2009 [dostęp 23 maja 2019]. Dostępny w World Wide Web http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/65584.html.
Pietrasik Zdzisław, Cham nie ma racji, „Polityka” [online] 2006, nr 15 [dostęp 5 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e teatr.pl/pl/artykuly/24619.html?josso_assertion_id=F0DD39C2418BDEE9.
Poznań. Zlot fanów musicalu „Jekyll & Hyde”, 01.03.2017, e-teatr.pl [online] [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/237482.html.
pw, Akcja: „Zły” wraca do repertuaru Teatru Muzycznego w Gdyni!, „Gazeta Świętojańska” [online] 30.10.2018 [dostęp 4 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/266286.html.
Reszka Jarosław, Chłopi bez Cepelii, „Express Bydgoski” [online] 2014, nr 105 [dostęp 4 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e teatr.pl/pl/artykuly/182405.html.
Rudziński Łukasz, Średnio udana „My Fair Lady” w Teatrze Muzycznym, www.trojmiasto.pl (portal internetowy) 06.04.2009 [online] [dostęp 1 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/70540.html.
Sobieniecka Dorota, Tańczący z krwinkami, „Głos Wybrzeża” [online] 2004, nr 74 [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/1132.html.
Szczyrba Mariola, Bez gwałtu na Żeromskim, www.kulturaonline.pl (portal internetowy), e-teatr.pl [online] [dostęp 23 maja 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/65040.html?josso_assertion_id=4801769753DF6A59.
Szydłowski Roman, Wisła Side Story, czyli czerniakowski musical, „Trybuna Ludu” [online] 1971, nr 27 [dostęp 5 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/106697.html.
Tomczyńska Agata, Wrocław. „Mistrz i Małgorzata” po raz setny w Capitolu, PAP 30.01.2018, e-teatr.pl [online] [dostęp 5 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/254216.html.
Wach-Malicka Henryka, Wszyscy go kochali…, „Dziennik Zachodni” [online] 2005, nr 168 [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/14704.html.
Wierzbicki Marek, Efekt Macieja Korwina - "Majferka" w Teatrze Muzycznym, www.gazeta.razem.pl, 07.04.2009, e-teatr.pl [online] [dostęp 1 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/70616.html?josso_assertion_id=8127E2F5EE96FB7C.
Wyszomirski Piotr, Jola Rutowicz w Ascot albo walka płci oraz kapelusze, www.gazeta.razem.pl, 07.04.2009, e-teatr.pl [online] [dostęp 1 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/70617.html.
youtube.com [online] [dostęp 4 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://www.youtube.com/watch?v=tbLNrMwwfNg (fragment inscenizacji musicalu Piotra Dziubka Chłopi w Teatrze Muzycznym w Gdyni z 2013 r.).
youtube.com [online] [dostęp 4 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://www.youtube.com/watch?v=0Hs6OwQzcd4 (fragment inscenizacji musicalu Piotra Dziubka Chłopi w Teatrze Muzycznym w Gdyni z 2013 r.).
youtube.com [online] [dostęp 23 maja 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://www.youtube.com/watch?v=l-I-q7xPuaI (nagranie piosenki Trzy kwadranse z musicalu Piotra Dziubka Lalka).
youtube.com [online] [dostęp 23 maja 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://www.youtube.com/watch?v=Idapk8N33ZA (nagranie piosenki Wokulski to wariat z musicalu Piotra Dziubka Lalka).
youtube.com [online] [dostęp 2 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: https://www.youtube.com/watch?v=lw2OTo17HiY (zapis filmowy premiery Cienia, wystawionego w 1996 r. przez Teatr Muzyczny Movimento, działający w Miejskim Domu Kultury w Czechowicach-Dziedzicach w reżyserii B. Bielaczyc).
Zając-Kiedysz Aleksandra, „Trzecia droga”. Rozważania o teatrze Wojciecha Kościelniaka, „Autograf” [online] 2016, nr 3 [dostęp 4 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/226660.html .
Zalesiński Jarosław, Klasyka musicalowego gatunku na oldskulowo, „Polska Dziennik Bałtycki” [online] 2016, nr 155 [dostęp 1 marca 2019]. Dostępny w World Wide Web: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/225519.html.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 488
Liczba cytowań: 0
