Invention, science, fiction – Jan Szczepanik and Franciszek Pik Mirandola as forerunners of sci-fi literature
DOI:
https://doi.org/10.12775/SP.2023.005Keywords
Franciszek Pik Mirandola, Jan Szczepanik, science fiction, modernism, scientismAbstract
Invention, science, fiction – Jan Szczepanik and Franciszek Pik Mirandola as forerunners of sci-fi literature
The paper focuses on an early episode in the history of science fiction literature in Poland. Two friends since childhood, Jan Szczepanik and Franciszek Pik Mirandola shared a flair for inventions. The former received an international acclaim for his weaving technology based on photography and for a bulletproof jacket that saved the king of Spain’s life when an assassin’s bullet hit him. The latter stored his ideas for inventions in a special drawer, but his primary ambition was to become an artist. Paradoxically, it was Szczepanik who was recognized as a creative genius misunderstood by conservative readers, whereas Pik had to earn a living as a chemist, unsuccessfully claiming his position as a man of letters. Nevertheless, his technical expertise enabled him to contribute to the emergence of Polish science fiction literary. In his short stories Cel, Lux perpetua, or Pamiętnik płomienia Pik explored the metaphysical and existential dilemmas of his time, expressing his ideas with an inventory borrowed from his technical and chemical profession. The novelty of his writing as well as of Szczepanik’s ideas was not recognized at the time and was only appreciated posthumously.
References
Pracownia Jana Szczepanika, „Ilustracja Polska”, nr 1.
Amis K., 1989, Nowe mapy piekła, przekł. L. Jęczmyk, [w:] Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, teksty wybrali R. Handke, L. Jęczmyk, B. Okólska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 12–17.
Burnam T., 1954, Mark Twain and the Austrian Edison, „American Quarterly”, pp. 364–372. URL: https://doi.org/10.2307/3031371
Flis-Czerniak E., 2007, Matematyka i duchy, [w:] Fantastyka XIX i XX wieku. Granice i pogranicza, pod red. J. Szcześniak, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 11–29.
Jewsiewicki W., 1972, Polski Edison. Jan Szczepanik, Interpress, Warszawa.
Kołakowski L., 2015, Filozofia pozytywistyczna, wyd. IV, PWN, Warszawa.
Kosiek A., 2011, Elżbieta z Lewakowskich Pikowa, „Croscena. Krośnieńska Scena Kultury”, 2011, nr 92, s. 9–12.
Koyré A., 1998, Od zamkniętego świata do nieskończonego wszechświata, przekł. O. i W. Kubińscy, słowo/obraz terytoria, Warszawa.
Mazurkiewicz A., 2008, Przemiany fantastyki cudownego wynalazku w XX-wiecznej literaturze polskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 10, s. 219–236.
Okólska B., 1989, Ewolucja gatunku, [w:] Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, teksty wybrali R. Handke, Lech Jęczmyk, Barbara Okólska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 7–11.
Okulicz-Kozaryn M., 2013, Naukowość utajona? Konsekwencje scjentyzmu w literaturze Młodej Polski, Wydawnictwo UAM, Poznań.
Pilecki J., 1962, [recenzja W. Jewsiewicki, Jan Szczepanik. Wielki wynalazca], „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1962, nr 1–2, s. 195–204.
Pilecki J., 1963, Franciszek Mirandola i Jan Szczepanik. Dialog wyobraźni technicznej i artystycznej, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, seria D, z. 4, s. 51–88
Pragłowska A., 2012, Obrazy i barwy. O wynalazkach i życiu Jana Szczepanika, Wydawnictwo SCAN, Tarnów.
Stoff A., 2005, Czy i jak interpretować utwory fantastyczne?, [w:] Polska literatura fantastyczna. Interpretacje, red. A. Stoff i D. Brzostek, Wydawnictwo UMK, Toruń, s. 7–11.
Tatarkiewicz W., 1970, Historia Filozofii, t. 3, Filozofia XIX wieku i współczesna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Tynecki J., 1996, Pozytywizm a scjentyzm. Konfrontacje terminologiczne, [w:], tegoż, Światopogląd pozytywizmu. Wybór pism, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 29–68.
Downloads
The publisher's shop:
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 458
Number of citations: 0
