Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Registracija
  • Prijava
  • Language
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Početna
  • Trenutni broj
  • Arhiva
  • O nama
    • O časopisu
    • Prijave priloga
    • Časopis uređuju
    • Izjava o privatnosti
    • Kontakt
  • Registracija
  • Prijava
  • Language:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Studia Pigoniana

Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction
  • Početna
  • /
  • Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction
  1. Početna /
  2. Arhiva /
  3. God. 6 Br. 6 (2023): Studia Pigoniana /
  4. Articles

Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction

Autori

  • Wojciech Gruchała Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie https://orcid.org/0000-0002-3588-3064

DOI:

https://doi.org/10.12775/SP.2023.005

Ključne reči

Franciszek Pik Mirandola, Jan Szczepanik, science fiction, modernizm, scjentyzm

Apstrakt

Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik  i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction

Artykuł ukazuje epizod z dziejów literatury science-fiction w Polsce. Przyjaciele z lat szkolnych – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola – wspólnie rozwijali pasję wynalazczą. Pierwszy z nich osiągnął na tym polu światowy sukces, jako twórca technologii tkackich opartych o techniki fotograficzne, a także dzięki wykonaniu kamizelki kuloodpornej dla władcy Hiszpanii, natomiast Franciszek Pik pomysły wynalazków gromadził w szufladzie, starając się zaistnieć jako pisarz. Obaj nosili cechy osobowości podwójnych: Szczepanik wydawał się współczesnym wcieleniem twórczego geniusza niezrozumianego przez mieszczańskie społeczeństwo, drugi kilkakrotnie wracał do zawodu aptekarskiego, marząc o sławie artysty. Kompetencje techniczne Franciszka Pika pozwoliły mu w sposób nowatorski eksperymentować z językiem nauki i snuć z jego pomocą refleksję egzystencjalną i metafizyczną. Opowiadania pisane w ten sposób: Cel, Lux perpetua, Pamiętnik płomienia swą oryginalnością do dziś zadziwiają i stanowią nowatorski wkład Pika w rozwój konwencji prozy fantastyczno-naukowej w Polsce. Niestety, nowatorstwo to nie zyskało za życia artysty poklasku publiczności i podobnie jak genialne wynalazki Szczepanika musiało czekać na ponowne odkrycie już po śmierci autora.

Author Biography

Wojciech Gruchała, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie

Dr Wojciech Gruchała – absolwent polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Praca magisterska poświęcona twórczości Wacława Berenta została wyróżniona na ogólnopolskim Konkursie o Nagrodę im. Czesława Zgorzelskiego w Lublinie i opublikowana pod tytułem Architekt prozy. Retoryczna analiza stylu Wacława Berenta. Zainteresowania badawcze związane są z poetyką i stylistyką literatury polskiej przełomu XIX i XX wieku, a także wpływem przemian społecznych na formy artystycznej ekspresji.

Reference

Pracownia Jana Szczepanika, „Ilustracja Polska”, nr 1.

Amis K., 1989, Nowe mapy piekła, przekł. L. Jęczmyk, [w:] Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, teksty wybrali R. Handke, L. Jęczmyk, B. Okólska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 12–17.

Burnam T., 1954, Mark Twain and the Austrian Edison, „American Quarterly”, pp. 364–372. URL: https://doi.org/10.2307/3031371

Flis-Czerniak E., 2007, Matematyka i duchy, [w:] Fantastyka XIX i XX wieku. Granice i pogranicza, pod red. J. Szcześniak, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 11–29.

Jewsiewicki W., 1972, Polski Edison. Jan Szczepanik, Interpress, Warszawa.

Kołakowski L., 2015, Filozofia pozytywistyczna, wyd. IV, PWN, Warszawa.

Kosiek A., 2011, Elżbieta z Lewakowskich Pikowa, „Croscena. Krośnieńska Scena Kultury”, 2011, nr 92, s. 9–12.

Koyré A., 1998, Od zamkniętego świata do nieskończonego wszechświata, przekł. O. i W. Kubińscy, słowo/obraz terytoria, Warszawa.

Mazurkiewicz A., 2008, Przemiany fantastyki cudownego wynalazku w XX-wiecznej literaturze polskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 10, s. 219–236.

Okólska B., 1989, Ewolucja gatunku, [w:] Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, teksty wybrali R. Handke, Lech Jęczmyk, Barbara Okólska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 7–11.

Okulicz-Kozaryn M., 2013, Naukowość utajona? Konsekwencje scjentyzmu w literaturze Młodej Polski, Wydawnictwo UAM, Poznań.

Pilecki J., 1962, [recenzja W. Jewsiewicki, Jan Szczepanik. Wielki wynalazca], „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1962, nr 1–2, s. 195–204.

Pilecki J., 1963, Franciszek Mirandola i Jan Szczepanik. Dialog wyobraźni technicznej i artystycznej, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, seria D, z. 4, s. 51–88

Pragłowska A., 2012, Obrazy i barwy. O wynalazkach i życiu Jana Szczepanika, Wydawnictwo SCAN, Tarnów.

Stoff A., 2005, Czy i jak interpretować utwory fantastyczne?, [w:] Polska literatura fantastyczna. Interpretacje, red. A. Stoff i D. Brzostek, Wydawnictwo UMK, Toruń, s. 7–11.

Tatarkiewicz W., 1970, Historia Filozofii, t. 3, Filozofia XIX wieku i współczesna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Tynecki J., 1996, Pozytywizm a scjentyzm. Konfrontacje terminologiczne, [w:], tegoż, Światopogląd pozytywizmu. Wybór pism, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 29–68.

Studia Pigoniana

Downloads

  • PDF (Język Polski)

The publisher's shop:

Go to shop

Objavljeno

2023-10-16

Kako citirati

1.
GRUCHAŁA, Wojciech. Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction. Studia Pigoniana. Online. 16 Октобар 2023. Vol. 6, no. 6, pp. 101-111. [Accessed 15 Децембар 2025]. DOI 10.12775/SP.2023.005.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Broj časopisa

God. 6 Br. 6 (2023): Studia Pigoniana

Sekcija

Articles

Licenca

Creative Commons License

Ovaj rad je pod Creative Commons Autorstvo-Bez prerada 4.0 Internacionalna licenca.

Stats

Number of views and downloads: 458
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Indeks autora
  • Issue archive

User

User

Trenutni broj

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Informacije

  • Za čitaoce
  • Za autore
  • Za bibliotekare

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Jezik

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Tags

Search using one of provided tags:

Franciszek Pik Mirandola, Jan Szczepanik, science fiction, modernizm, scjentyzm
Gore

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop