Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Studia Pigoniana

Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction
  • Strona domowa
  • /
  • Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 6 Nr 6 (2023): Studia Pigoniana /
  4. Articles

Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction

Autor

  • Wojciech Gruchała Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie https://orcid.org/0000-0002-3588-3064

DOI:

https://doi.org/10.12775/SP.2023.005

Słowa kluczowe

Franciszek Pik Mirandola, Jan Szczepanik, science fiction, modernizm, scjentyzm

Abstrakt

Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik  i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction

Artykuł ukazuje epizod z dziejów literatury science-fiction w Polsce. Przyjaciele z lat szkolnych – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola – wspólnie rozwijali pasję wynalazczą. Pierwszy z nich osiągnął na tym polu światowy sukces, jako twórca technologii tkackich opartych o techniki fotograficzne, a także dzięki wykonaniu kamizelki kuloodpornej dla władcy Hiszpanii, natomiast Franciszek Pik pomysły wynalazków gromadził w szufladzie, starając się zaistnieć jako pisarz. Obaj nosili cechy osobowości podwójnych: Szczepanik wydawał się współczesnym wcieleniem twórczego geniusza niezrozumianego przez mieszczańskie społeczeństwo, drugi kilkakrotnie wracał do zawodu aptekarskiego, marząc o sławie artysty. Kompetencje techniczne Franciszka Pika pozwoliły mu w sposób nowatorski eksperymentować z językiem nauki i snuć z jego pomocą refleksję egzystencjalną i metafizyczną. Opowiadania pisane w ten sposób: Cel, Lux perpetua, Pamiętnik płomienia swą oryginalnością do dziś zadziwiają i stanowią nowatorski wkład Pika w rozwój konwencji prozy fantastyczno-naukowej w Polsce. Niestety, nowatorstwo to nie zyskało za życia artysty poklasku publiczności i podobnie jak genialne wynalazki Szczepanika musiało czekać na ponowne odkrycie już po śmierci autora.

Biogram autora

Wojciech Gruchała - Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie

Dr Wojciech Gruchała – absolwent polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Praca magisterska poświęcona twórczości Wacława Berenta została wyróżniona na ogólnopolskim Konkursie o Nagrodę im. Czesława Zgorzelskiego w Lublinie i opublikowana pod tytułem Architekt prozy. Retoryczna analiza stylu Wacława Berenta. Zainteresowania badawcze związane są z poetyką i stylistyką literatury polskiej przełomu XIX i XX wieku, a także wpływem przemian społecznych na formy artystycznej ekspresji.

Bibliografia

Pracownia Jana Szczepanika, „Ilustracja Polska”, nr 1.

Amis K., 1989, Nowe mapy piekła, przekł. L. Jęczmyk, [w:] Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, teksty wybrali R. Handke, L. Jęczmyk, B. Okólska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 12–17.

Burnam T., 1954, Mark Twain and the Austrian Edison, „American Quarterly”, pp. 364–372. URL: https://doi.org/10.2307/3031371

Flis-Czerniak E., 2007, Matematyka i duchy, [w:] Fantastyka XIX i XX wieku. Granice i pogranicza, pod red. J. Szcześniak, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 11–29.

Jewsiewicki W., 1972, Polski Edison. Jan Szczepanik, Interpress, Warszawa.

Kołakowski L., 2015, Filozofia pozytywistyczna, wyd. IV, PWN, Warszawa.

Kosiek A., 2011, Elżbieta z Lewakowskich Pikowa, „Croscena. Krośnieńska Scena Kultury”, 2011, nr 92, s. 9–12.

Koyré A., 1998, Od zamkniętego świata do nieskończonego wszechświata, przekł. O. i W. Kubińscy, słowo/obraz terytoria, Warszawa.

Mazurkiewicz A., 2008, Przemiany fantastyki cudownego wynalazku w XX-wiecznej literaturze polskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 10, s. 219–236.

Okólska B., 1989, Ewolucja gatunku, [w:] Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction, teksty wybrali R. Handke, Lech Jęczmyk, Barbara Okólska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 7–11.

Okulicz-Kozaryn M., 2013, Naukowość utajona? Konsekwencje scjentyzmu w literaturze Młodej Polski, Wydawnictwo UAM, Poznań.

Pilecki J., 1962, [recenzja W. Jewsiewicki, Jan Szczepanik. Wielki wynalazca], „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1962, nr 1–2, s. 195–204.

Pilecki J., 1963, Franciszek Mirandola i Jan Szczepanik. Dialog wyobraźni technicznej i artystycznej, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, seria D, z. 4, s. 51–88

Pragłowska A., 2012, Obrazy i barwy. O wynalazkach i życiu Jana Szczepanika, Wydawnictwo SCAN, Tarnów.

Stoff A., 2005, Czy i jak interpretować utwory fantastyczne?, [w:] Polska literatura fantastyczna. Interpretacje, red. A. Stoff i D. Brzostek, Wydawnictwo UMK, Toruń, s. 7–11.

Tatarkiewicz W., 1970, Historia Filozofii, t. 3, Filozofia XIX wieku i współczesna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Tynecki J., 1996, Pozytywizm a scjentyzm. Konfrontacje terminologiczne, [w:], tegoż, Światopogląd pozytywizmu. Wybór pism, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 29–68.

Studia Pigoniana

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

16.10.2023

Jak cytować

1.
GRUCHAŁA, Wojciech. Duch wynalazczy, nauka, fikcja – Jan Szczepanik i Franciszek Pik Mirandola jako prekursorzy science fiction. Studia Pigoniana [online]. 16 październik 2023, T. 6, nr 6, s. 101–111. [udostępniono 17.5.2025]. DOI 10.12775/SP.2023.005.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 6 Nr 6 (2023): Studia Pigoniana

Dział

Articles

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 337
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Franciszek Pik Mirandola, Jan Szczepanik, science fiction, modernizm, scjentyzm
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa