Uwagi o tłumaczeniu nazewnictwa botanicznego
DOI:
https://doi.org/10.12775/RP.2019.017Słowa kluczowe
tłumaczenie nazw roślin, łacińska nomenklatura botaniczna, nazwy ludowe, nazwy zwyczajowe, wybory translatorskie, odpowiedniki przekładoweAbstrakt
W artykule podjęto próbę nakreślenia specyfiki przekładu nazw roślin, który może skupiać się na denotacji, uwzględniać aspekty funkcjonalno-pragmatyczne, walory estetyczne, zachowywać koloryt historyczny czy lokalny. Realizacja i sposób tłumaczenia uwarunkowane są m.in. przez cechy gatunkowe i przeznaczenie tekstu, typ samych nazw, charakterystykę terytorialno-językową przekładanego materiału. Autorka porusza kwestie wyborów dokonywanych przez tłumaczy, podkreśla znaczenie publikacji autorytatywnych i rolę łacińskiej nomenklatury botanicznej w poszukiwaniu odpowiedników przekładowych w językach narodowych. Zwraca też uwagę na wyzwania, jakie w aspekcie przekładu nazewnictwa stoją przed tłumaczami tekstów literackich oraz tekstów zawierających gwarowe nazwy roślin.
Bibliografia
„Pan Tadeusz” po koreańsku, http://poznan.naszemiasto.pl/archiwum/ bwielkopolska-b-ostatni-zajazd-w-korei,1069336,art,t,id,tm.html (dostęp: 20.05.2019).
Arabas I., 2006, Źródła wiedzy o roślinach leczniczych, „Panacea”, 1(14), s. 29–31, https://panacea.pl/articles.php?id=177 (dostęp: 20.05.2019).
Chikov P. S., Laptev Yu. P.,1976, Vitaminnyye i lekarstvennyye rasteniya, Moskva. [Чиков П. С., Лаптев Ю. П., 1976, Витаминные и лекарственные растения, Москва].
Chodurska H., 2013, Nazwy roślin w rosyjskim tłumaczeniu „Zielnika” Szymona Syreniusza, [w:] W świecie Słowian. Szkice z dziejów leksykologii i leksykografii, H. Chodurska, A. Mażulis-Frydel, A. Radzik (red.), Kraków, s. 47–64.
Czikow P., Łaptiew J., 1987, Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, tłum. z ros. H. Terpińska-Ostrowska, wyd. III, Warszawa.
Dal’ V. I., izd. 2014 (1862), Tolkovyy slovar’ zhivogo velikorusskogo yazyka. V 4-kh tomakh, t. 1, Moskva [Даль В. И., изд. 2014 (1862), Толковый словарь живого великорусского языка. В 4-х томах, Том 1, Москва].
Drobnik J., 2015, Roślinna materia medyczna (1700–1950) pod względem taksonomii, nomenklatury i terminologii łacińskiej aptecznej i farmakognostycznej, Katowice.
Dworakowska B., 2017, Wrotycz, storczyk i wszystkie inne boże zielska w wierszach Jana Twardowskiego i ich rosyjskich przekładach, „Studia Wschodniosłowiańskie”, 17, s. 187–205.
Hejwowski K., 2012, Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa.
Kamper-Warejko J., 2016, Słownictwo botaniczne w polskim tłumaczeniu „Ksiąg o gospodarstwie” (1571) Piotra Krescencjusza na tle epoki, Toruń.
Kierzkowska D., 2002, Tłumaczenie prawnicze, Warszawa.
Knutelski S., Wiorek M., Knutelska E., 2017, Problemy z nazewnictwem organizmów. II. Nazewnictwo wernakularne, „Wszechświat”, 118(4–6), s. 95–102.
Kolosova V. B., 2009, Leksika i simvolika slavyanskoy narodnoy botaniki. Etnolingvisticheskiy aspekt, Moskva [Колосова В. Б., 2009, Лексика и символика славянской народной ботаники. Этнолингвистический аспект, Москва].
Kozłowska Z., Szczęsny A., 2018, Tłumaczenie pisemne na język polski. Kompendium, Warszawa.
Lewicki R., 2012, Czynnik kulturowy a podstawowe cechy przekładu, [w:] R. Lewicki (red.), Przekład – Język – Kultura III, Lublin, s. 73–79.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. [et al.], 1995, Vascular Plants of Poland. A Checklist = Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski, Kraków – lista dostępna w trybie on-line na stronie http://bomax. botany.pl/ib-db/check/ (dostęp: 20.05.2019).
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. [et al.], 2002, Flowering plants and pteridophytes of Poland a checklist = Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski, Kraków.
Nelyubin L. L., 2003, Tolkovyy perevodovedcheskiy slovar, Moskva [Нелюбин Л. Л., 2003, Толковый переводоведческий словарь, Москва].
Nowakowska A., 2002, Polskie nazwy roślin, „Rozprawy Komisji Językowej WTN”, 28, s. 19–32.
Osiem lat nad „Panem Tadeuszem”, http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/ osiem-lat-nad-panem-tadeuszem (dostęp: 20.05.2019).
Pieńkos J., 1993, Przekład i tłumacz we współczesnym świecie, Warszawa.
Plantarium: otkrytyy onlayn atlas-opredelitel’ rasteniy i lishaynikov Rossii i sopredel’nykh stran. 2007–2019, http://www.plantarium.ru/ (dostęp: 20.05.2019) [Плантариум: открытый онлайн атлас-определитель растений и лишайников России и сопредельных стран. 2007–2019].
Rejewski M., 2016, Nazwy roślin, Toruń.
Rostafiński J., 1900, Symbola ad historiam naturalem medii aevi, cz. I, Kraków.
Skubalanka T., 2009, Polskie nazewnictwo roślin. Struktura zbioru, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, 27, s. 129–144.
Snowarski M., 2002, Atlas roślin naczyniowych Polski – ilustrowany przewodnik po florze Polski wraz z kluczem do oznaczania roślin dostępny w trybie on-line na stronie https://atlas-roslin.pl/ (dostęp: 20.05.2019).
Solodub Yu. P., Al’brekht F. B., Kuznetsov A. Yu, 2005, Teoriya i praktika khudozhestvennogo perevoda, Moskva [Солодуб Ю. П., Альбрехт Ф. Б., Кузнецов А. Ю., 2005, Теория и практика художественного перевода, Москва].
Stets V., 2012, „Naimenovaniya lekarstvennykh rasteniy: v poiske mezh’’yazykovykh nomenklaturnykh sootvetstviy”, [w:] Tekst, kul’tura, perevod, E. Arkhangel’skaya, I. Markina (red.), Riga, s. 281–292 [Стец В., 2012, „Наименования лекарственных растений: в поиске межъязыковых номенклатурных соответствий”, [w:] Текст, культура, перевод, Э. Архангельская, И. Маркина (ред.), Рига, c. 281–292].
Stec W., 2012, Nazwy roślin w Mistrzu i Małgorzacie Michaiła A. Bułhakowa: uwagi terminologiczno-przekładowe, [w:] Słowo z perspektywy językoznawcy i tłumacza, t. 4, A. Pstyga (red.), Gdańsk, s. 219–224.
Stec W., 2016, O zapożyczeniach obcojęzycznych w polskich i rosyjskich nazwach roślin leczniczych, [w:] W poszukiwaniu tożsamości językowej, vol. 1, Ż. Sładkiewicz, K. Wądołowska-Lesner (red.), 2016, Gdańsk, s. 78–98.
Stec W., 2017, O poprawności w nazewnictwie roślin leczniczych (na przykładzie wybranych nazw polskich i rosyjskich na tle łacińskiej nomenklatury naukowej), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, LXXIII, s. 103–117.
Szweykowska A., Szweykowski J. (red.), 2003, Słownik botaniczny. Wyd. II, Warszawa.
Waniakowa J., 2012, Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim. Zagadnienia ogólne, Kraków.
Włodarczyk Z., 2011, Rośliny biblijne. Leksykon, Kraków.
Wojtasiewicz O., 1996, Wstęp do teorii tłumaczenia, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 418
Liczba cytowań: 0
