W poszukiwaniu metodologii badań metaprzekładoznawczych
DOI:
https://doi.org/10.12775/RP.2019.012Słowa kluczowe
nauka o przekładzie, historiografia, metodologia badań historyczno-przekładoznawczych, bibliografia dziedzinowa, bibliometriaAbstrakt
W artykule podjęto próbę zdefiniowania ram metodologicznych badań nad dziejami nauki o przekładzie. Najwłaściwsze w tym przypadku wydaje się połączenie perspektywy historycznej z metodami wykorzystywanymi w naukoznawstwie oraz filozofii nauki. Zapleczem materiałowym do analizy i dalszej syntezy winna stać się kompletna dziedzinowa bibliografia retrospektywna, pozwalająca scalić wiedzę o przekładzie rozproszoną w wielu paradygmatach rozwijanych w ramach różnych dziedzin nauki, wyodrębnić główne pola i zagadnienia badawcze oraz określić ilościowy i jakościowy poziom ich opracowania.
Bibliografia
Alekseyev M. P., 1931, Problemy khudozhestvennogo perevoda. Vstupitel’naya lektsiya v Irkutskom gosudarstvennom universitete 15 dekabrya 1927 goda, Irkutsk [Алексеев, М. П., 1931, Проблемы художественного перевода. Вступительная лекция в Иркутском государственном университете 15 декабря 1927 года, Иркутск].
Baker M., Saldanha G. (red.), 1998/2009/2019, Routledge Encyclopedia of Translation Studies, London–New York.
Balcerzan E., 1977, Pisarze polscy o sztuce przekładu. 1440–1974. Antologia, Poznań.
Balcerzan E., Rajewska E., 2007, Pisarze polscy o sztuce przekładu. 1440–2005. Antologia, Poznań.
Bassnett S., 2005, Translation studies, Third edition, London–New York.
Bassnett S., Lefevere A., 1990, Translation, History and Culture, London–New York.
Bandia P. F., 2006, The Impact of Postmodern Discourse on the History of Translation, [w:] Charting the Future of Translation History, G. L. Bastin, P. F. Bandia (red.), Ottawa, s. 45–58.
Bednarczyk A., 2016, Zmagania z przekładem w przestrzeni rosyjskojęzycznej. Teoria i praktyka w ewolucji, Gdańsk.
Berman A., 1984, L’Epreuve de l’etranger. Culture et traduction dans l’Allemagne romantique, Paris.
Chistovich I. A., 1873, Istoriya perevoda Biblii na russkiy yazyk, Sankt-Petersburg [Чистович И. А., 1873, История перевода Библии на русский язык, Санкт-Петербург].
Delisle J., Woodsworth J., 2012, Translators through History. Revised edition, Amsterdam–Philadelphia.
Delisle J., Woodsworth J., 2014, Les traducteurs dans l’histoire, 3e ed, Paris.
D’hulst L., 2010, Translation history, [w:] Handbook of Translation Studies, t. 1, Y. Gambier, L. van Doorslaer (red.), Amsterdam–Philadelphia, s. 397–405.
D’hulst L., 2015, Quels defis pour l’histoire de la traduction et de la traductologie?, „Meta”, 60(2), s. 281–298.
D’hulst L., Gambier Y., 2018, General Introduction, [w:] A History of Modern Translation Knowledge: Sources, Concepts, Effects, L. D’hulst and Y. Gambier (red.), Amsterdam, s. 1–14.
Doorslaer L. van, Bibliographies of translation studies, [w:] Handbook of Translation Studies, t. 2, Y. Gambier, L. van Doorslaer (red.), s. 13–16.
Fedorov A. V., 1953, Vvedeniye v teoriyu perevoda, Moskva [Федоров А. В., 1953, Введение в теорию перевода, Москва].
Garbovskiy N. K., 2004, Teoriya perevoda, Moskva [Гарбовский Н. К., 2004, Теория перевода, Москва].
Genzen A., 1884, Istoriya slavyanskogo perevoda simvolov very, Sankt-Peterburg [Гензен А., 1884, История славянского перевода символов веры, Санкт-Петербург].
Gotsiridze D. Z., Khukhuni G. T., 1986, Ocherki po istorii zapadnoyevropeĭskogo i russkogo perevoda, Tbilisi [Гоциридзе Д. З., Хухуни Г. Т., 1986, Очерки по истории западноевропейского и русского перево- да, Тбилиси].
Grbić N., 2013, Bibliometrics, [w:] Handbook of Translation Studies, t. 4, Y. Gambier and L. van Doorslaer (red.), Amsterdam, s. 20–24.
Gruzinskiy A. S., 1912, Iz istorii perevoda Yevangeliya v Yuzhnoy Rossii v XVI veke. Letkovskoye yevangeliye (opisaniye, sostav Yevangeliya, yazyk, analiz vstavki. Prilozheniya i varianty), Kiyev [Грузинский А. С., 1912, Из истории перевода Евангелия в Южной России в XVI веке. Летковское евангелие (описание, состав Евангелия, язык, анализ вставки. Приложения и варианты), Киев].
Heydel M., 2009, Zwrot kulturowy w badaniach nad przekładem, „Teksty Drugie”, 6, s. 21–33.
Kalinin I. V., 1999, Sovremennoye perevodovedeniye Frantsii i Kanady (kontseptual’no-istoricheskoye issledovaniye): avtoref. dis. ... kand. filol. nauk, Moskva [Калинин И. В., 1999, Современное переводоведение Франции и Канады (концептуально-историческое исследование): автореф. дис. ... канд. филол. наук, Москва].
Khukhuni G. T., 1990, Russkaya i zapadnoyevropeyskaya perevodcheskaya mysl’ (osnovnyye tendentsii v razvitii nachala KHKH v.), Tbilisi [Хухуни Г. Т., 1990, Русская и западноевропейская переводческая мысль (основные тенденции в развитии начала ХХ в.), Тбилиси].
Kolasa W. M., 2013, Historiografia prasy polskiej (do 1918 r.). Naukometryczna analiza dyscypliny 1945–2009, Krakow.
Komissarov V. N., 2002a, Lingvisticheskoye perevodovedeniye v Rossii, Moskva [Комиссаров В. Н., 2002a, Лингвистическое переводоведение в России, Москва].
Komissarov V. N., 2002b, Sovremennoye perevodovedeniye, Moskva [Комиссаров В. Н., 2002b, Современное переводоведение, Москва].
Konefał E., 2016, Przekładoznawstwo rosyjskie. T. 1: Autoreferaty dysertacji 1937–2015, Gdańsk.
Kopanev P. I., 1972, Voprosy istorii i teorii khudozhestvennogo perevoda, Minsk [Копанев П. И., 1972, Вопросы истории и теории художественного перевода, Минск].
Kostikova O. I., 2011, Istoriya perevoda: predmet, metodologiya, mesto v nauke o perevode, „Vestnik moskovskogo universiteta. Seriya 22. Teoriya perevoda”, 2, s. 3–22 [Костикова О. И., 2011, История перевода: предмет, методология, место в науке о переводе, „Вестник московского университета. Серия 22. Теория перевода”, 2, s. 3–22].
Kuhn T. S., 2009, Struktura rewolucji naukowych, tł. H. Ostromęcka, J. Nowotniak, Warszawa [podstawa przekładu: Kuhn T. S., 1996, The structure of Scientific Revolutions, 3rd ed., Chicago–London].
Latyshev L. K., 2013, Perevodovedeniye: Perevodovedeniye: aspekty i perspektivy razvitiya, „Vestnik MGOU”, 1, s. 1–13 [Латышев Л. К., Переводоведение: аспекты и перспективы развития, „Вестник МГОУ”, 1, s. 1–13], https://evestnik-mgou.ru/vi/Issues/View/11 (dostęp: 11.04.2019).
Lefevere A. (red.), 1992, Translation. History. Culture, London–New York.
Lewicki R., 2017, Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin.
Levin Yu. D., 1962, Ob istorizme v podkhode k istorii perevoda, [w:] Masterstvo perevoda, nr 2, s. 373–392 [Левин Ю. Д., 1962, Об историзме в подходе к истории перевода, [w:] Мастерство перевода, nr 2, s. 373–392].
Levin Yu. D., 1963, Ob istoricheskoy evolyutsii printsipov perevoda (k istorii perevodcheskoy mysli v Rossii), [w:] Mezhdunarodnyye svyazi russkoy literatury, M. P. Alekseyev (red.), Moskva–Leningrad, s. 5–63 [Левин Ю. Д., 1963, Об исторической эволюции принципов перевода (к истории переводческой мысли в России), [w:] Международные связи русской литературы, ред. М. П. Алексеев, Москва–Ленинград, s. 5–63].
Levin Yu. D., Fedorov A. V., 1960, Russkiye pisateli o perevode (XVIII–XX vv.), Leningrad [Левин Ю. Д., Федоров А. В., 1960, Русские писатели о переводе (XVIII–XX вв.), Ленинград].
Hajduk Z., 1996, Niektóre sposoby uzasadniania teorii metodologicznych, „Filozofia Nauki”, 4/3, s. 87–94.
Hoof H. van, 1991, Histoire de la traduction en occident, Paris.
Modestov V. S., 2006, Khudozhestvennyy perevod: istoriya, teoriya, praktika, Moskva [Модестов В. С., 2006, Художественный перевод: история, теория, практика, Москва].
Munday J., 2001/2008, Introducing translation studies. Theories and applications, London – New York.
Munslow A., 1997, Deconstructing history, London.
Nida E. A., 1964, Toward a Science of Translating. With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating, Leiden.
Norlie O., 1934, The Translated Bible. 1534–1934, Philadelphia.
Ojcewicz G., 1991, Podstawy translatoryki, Gdańsk.
Olohan M., 2014, History of science and history of translation: disciplinary commensurability?, „Translator”, 20(1), s. 9–25.
Pochhacker F., 1995, Writings and Research on Interpreting: A Bibliographic Analysis, „The Interpreters’ Newsletter”, 6, s. 17–31.
Polyutova O. N., 1999, Kontseptual’no-istoricheskoye issledovaniye perevodovedeniya v SSHA: avtoref. dis. ... kand. filol. nauk, Moskva [Полютова О. Н., 1999, Концептуально-историческое исследование переводоведения в США: автореф. дис. ... канд. филол. наук, Москва].
Pomorski J., 2004, Punkt widzenia we współczesnej historiografii, [w:] Punkt widzenia w języku i w kulturze, J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz (red.), Lublin, s. 11–32.
Pym A., 1998, Method in Translation History, Manchester.
Radó G., 1967, Approaching the History of Translation, „Babel”, 13(3), s. 169–173.
Radó G., 1985, Basic Principles and Organized Research of the History, Theory and History of Theory of Translation, [w:] Der Ubersetzer und seine Stellung in der Offentlichkeit: X. Weltkongress der FIT, ed. H. Buhler, Wien, s. 305–308.
Rener F. M., 1989, Interpretatio: Language and Translation from Cicero to Tytler, Amsterdam–Atlanta.
Rizhskiy M. I., 1978, Istoriya perevodov Biblii v Rossii, Novosibirsk [Рижский М. И., 1978, История переводов Библии в России, Новосибирск].
Rossel’s Vl., 1964, Nuzhna istoriya khudozhestvennogo perevoda v SSSR?, [w:] Masterstvo perevoda, s. 53–62 [Россельс Вл., 1964, Нужна история художественного перевода в СССР?, [w:] Мастерство перевода, s. 53–62].
Rovira-Esteva S., Aixela J. F., 2018, Bibliometric tools. Evaluation, mapping, [w:] A History of Modern Translation Knowledge, L. D’hulst, Y. Gambier (red.), Amsterdam, s. 117–122.
Rundle Ch., 2014, Theories and methodologies of translation history: the value of an interdisciplinary approach, „Translator”, 20(1), s. 2–8.
Rundle Ch., 2018, Temporality, [w:] A History of Modern Translation Knowledge: Sources, Concepts, Effects, L. D’hulst, Y. Gambier (red.), Amsterdam, s. 235–245.
Rundle Ch., 2019, Historiography, [w:] Routledge Encyclopedia of Translation Studies, 3rd Edition, M. Baker and G. Saldanha (red.), London–New York, https://www.researchgate.net/publication/323018307_Historiography (dostęp: 5.05.2019).
Schippel L., Zwischenberger C. (red.), 2017, Going East: Discovering New and Alternative Traditions in Translation Studies, Berlin.
Sdobnikov V. V., Petrova O. V., 2006, Teoriya perevoda, Moskva [Сдобников В. В., Петрова О. В., 2006, Теория перевода, Москва].
Shadrin V. I., 2017, Universitet・skoye perevodovedeniye, Sankt Peterburg [Шадрин В. И., 2017, Университетское переводоведение, Санкт Петербург].
Shor V., 1973, Kak pisat’ istoriyu perevoda?, [w:] Masterstvo perevoda, 9, s. 277–295 [Шор В., 1973, Как писать историю перевода?, [w:] Мастерство перевода, 9, s. 277–295].
Smirnov A. A., Alekseyev M. P., 1934, Perevod, [w:] Literaturnaya entsiklopediya, T. 8, Moskva, s. 512–532 [Смирнов А. А., Алексеев М. П., 1934, Перевод, [w:] Литературная энциклопедия, Т. 8, Москва, s. 512–532].
St. Andre, History, [w:] The Routledge Encyclopedia of Translation Studies, 2nd ed., ed. by M. Baker and G. Saldanha, London–New York, s. 133–136.
St-Pierre P., 1993, Translation as a Discourse of History, TTR, t. 6, nr 1, s. 61–82.
Steiner G., 1975, After Babel. Aspects of Language and Translation, New York [Polskie tłumaczenie: Steiner G., 2018, Po wieży Babel. Aspekty języka i przekładu, wyd. drugie poprawione, przekład i posłowie O. i W. Kubińscy, Warszawa].
Strawiński W., 2011, Funkcja i cele nauki – zarys problematyki metodologicznej, „Zagadnienia naukoznawstwa”, 3(189), s. 323–335.
Szczerbowski T., 2011, Rosyjskie teorie przekładu literackiego, Kraków.
Torop P., 2008, Przekład całkowity, [w:] P. Ricoeur, P. Torop, O tłumaczeniu, tłum. T. Swoboda, S. Ulaszek, Gdańsk, s. 63–327.
Tsvilling M. Ya., 2002, Ischerpala li teoriya perevoda svoi vozmozhnosti?, „Voprosy filologii”, 1, s. 48–50 [Цвиллинг М. Я., 2002, Исчерпала ли теория перевода свои возможности?, „Вопросы филологии”, 1, s. 48–50].
Tyulenev S. V., 2004, Teoriya perevoda, Moskva [Тюленев С. В., 2004, Теория перевода, Москва].
Ubozhenko I. V., 2000, Teoreticheskiye osnovy lingvisticheskogo perevodovedeniya v Velikobritanii: avtoref. dis. ... kand. filol. nauk, Moskva [Убоженко И. В., 2000, Теоретические основы лингвистического переводоведения в Великобритании: автореф. дис. ... канд. филол. наук, Москва].
Ubozhenko I. V., 2014, Zarubezhnoye perevodovedeniye. Velikobritaniya, Moskva [Убоженко И. В., 2014, Зарубежное переводоведение. Великобритания, Москва].
Venuti L., 1995, The Translator’s Invisibility. A History of Translation, London– New York.
Venuti L. (red.), 2012, The Translation Studies Reader, 3rd ed., London–New York.
Vernadskiy V. I., 1988, Kant i yestestvoznaniye, [w:] tegoż, Trudy po vseobshchey istorii nauki, izd. 2-ye, Moskva, s. 178–200 [Вернадский В. И., 1988, Кант и естествознание, [w:] tegoż, Труды по всеобщей истории науки, изд. 2-е, Москва, s. 178–200] [przedruk artykułu z 1904 r.].
Weissbort D., Eysteinsson A. (red.), 2006, Translation – Theory and Practice. A Historical Reader, Oxford.
White H., 2002, The Historical Text as Literary Artifact, [w:] Narrative Dynamics: Essays on Time, Plot, Closure, and Frames, B. Richardson (red.), Columbus, s. 191–210.
Werner W., 2009, Historyczność kultury. W poszukiwaniu myślowego fundamentu współczesnej historiografii, Poznań.
Woleński J., 2014, Filozofia nauki a historia nauki, „Prace Komisji Historii Nauki PAU”, XIII, s. 99–115.
Yevseyev I. Ye., 1916, Ocherki po istorii slavyanskogo perevoda Biblii, Petrograd [Евсеев И. Е., 1916, Очерки по истории славянского перевода Библии, Петроград].
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 401
Liczba cytowań: 0
