Filozoficzne implikacje zmieniającego się obrazu rzeczywistości przyrodniczej
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2019.054Słowa kluczowe
filozofia przyrody, filozofia naturalna, eksperymentalizm, empiryzm, Robert BoyleAbstrakt
Dzięki rozwojowi nauk przyrodniczych zdobywamy możliwość podjęcia dialogu z naturą. Współczesne teorie fizyczne i kosmologiczne modele wpływają jednak na zmianę klasycznych sposobów opisu wielu procesów we Wszechświecie. Dobrym tego przykładem są tradycyjne pojęcia przypadku i chaosu, które obecnie zatracają swój intuicyjny sens. Rozwój nowych kategorii pojęć, przedstawiających rolę przypadku w kształtowaniu nowych struktur natury, staje się kolejną szansą na przezwyciężenie wielu filozoficznych uproszczeń, w których przypadek jest traktowany w opozycji do przyczynowego wyjaśniania zjawisk.
Treść niniejszego opracowania należy postrzegać jako próbę wskazania tych obszarów badawczych, w których nowe kategorie pojęciowe są rozwijane w ramach nowego obrazu rzeczywistości, który początkowo można nazwać obrazem bifurkacyjnym. Jest to jedynie próba poszukiwania właściwej definicji nowego obrazu natury, kształtowanego w znacznym stopniu przez rozwój współczesnych teorii naukowych.
Bibliografia
Andronov Aleksander Aleksandrovich, Eugenie Leontovich-Andronowa, I. I. Gordon, A. G. Maier. 1971. Theory of Bifurcations of Dynamic Systems on a Plane. Jerusalem: Israel Program for Scientific Translations.
Arnold Wladimir Igorevich. 1975. Równania różniczkowe zwyczajne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Barrow John D. 1995. Teorie wszystkiego. W poszukiwaniu ostatecznego wyjaśnienia, przeł. Jan Czerniawski, Tomasz Placek. Kraków: Znak.
Coveney Peter, Roger Highfield. 1997. Granice złożoności. Poszukiwania porządku w chaotycznym świecie, przeł. Piotr Amsterdamski. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Czernawski D. S., J. M. Romanowski, N. W. Stiepanowa. 1979. Modelowanie matematyczne w biofizyce, przeł. E. Skrzypek. Warszawa: PWN.
Davies Paul. 1996. Plan Stwórcy. Naukowe podstawy racjonalnej wizji świata, przeł. Marek Krośniak. Kraków: Znak.
Dyk Wiesław. 1996. „Termodynamiczne aspekty genezy życia”. Z Zagadnień Przyrodoznawstwa i Filozofii Przyrody 11: 156–163.
Greene Brian. 2002. Piękno Wszechświata. Superstruny, ukryte wymiary i poszukiwanie teorii ostatecznej, przeł. Ewa L. Łokas, Bogumił Bieniok. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Grobler Adam. 2006. Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus – Wydawnictwo Znak.
Heller Michał, Józef Życiński. 1996. Dylematy ewolucji. Tarnów: Wydawnictwo Biblos.
Heller Michał. 1993. Fizyka ruchu i czasoprzestrzeni. Warszawa: PWN.
Heller Michał. 1997. Mechanika kwantowa dla filozofów. Kraków: Wydawnictwo Biblos.
Heller Michał. 1997. Uchwycić przemijanie. Kraków: Znak.
Heller Michał. 2012. Filozofia przypadku. Kosmiczna fuga z preludium i codą. Kraków: Copernicus Center Press.
Linde Andrei Dmitriyevich. 1986. „Eternally Existing Self-Reproducing Chaotic Inflationary Universe”. Physics Letters B 175 (4): 395–400.
Peacocke Arthur R. 1986. God and the New Biology. San Francisco: Harper & Row.
Penrose Roger. 1997. Makroświat, mikroświat i ludzki umysł, przeł. Piotr Amsterdamski. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Penrose Roger. 2006. Cienie umysłu. Poszukiwanie naukowej teorii świadomości, przeł. Piotr Amsterdamski. Poznań: Zysk i S-ka.
Penrose Roger. 2011. Cykle czasu. Nowy niezwykły obraz Wszechświata, przeł. Bogumił Bieniok, Ewa L. Łokas. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Poczobut Robert. 2006. „System – struktura – emergencja”. W: Struktura i emergencja, red. Michał Heller, Janusz Mączka, 11–38. Tarnów: Polska Akademia Umiejętności, Wydawnictwo Biblos.
Popper Karl Raimund, John Carew Eccles. 1977. The Self and Its Brain. New York: Springer International.
Popper Karl Raimund. 1996. Świat skłonności, przeł. Piotr Amsterdamski. Kraków: Znak.
Popper Karl Raimund. 1996. Wszechświat otwarty. Argument na rzecz indeterminizmu, przeł. Adam Chmielewski. Kraków: Znak.
Prigogine Ilya, Isabelle Stengers, 1990. Z chaosu ku porządkowi. Nowy dialog człowieka z przyrodą, przeł. Katarzyna Lipszyc. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Reichenbach Hans. 1949. The Theory of Probability: An Inquiry into the Logical and Mathematical Foundations of the Calculus of Probability, przeł. Ernest H. Hutten, Maria Reichenbach. Berkeley, Los Angeles: University of California Press.
Smolin Lee. 2013. Time Reborn. From the Crisis in Physics to the Future of the Universe. Boston, New York: Hunghton Mifflin Harcourt.
Szlenk Wiesław. 1982. Wstęp do teorii gładkich układów dynamicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Śleziński Krzysztof. 2003. „Determinizm i indeterminizm w dyskusji metanaukowej połowy XX wieku”. Bielsko-Żywieckie Studia Teologiczne 4: 301–310.
Śleziński Krzysztof. 2006. „Koncepcja przyczynowości u Karla R. Poppera”. Ruch Filozoficzny 63 (1): 69–80.
Śleziński Krzysztof. 2012. „Prawdopodobieństwo w argumentacji filozoficznej”. Bielsko-Żywieckie Studia Teologiczne 13: 249–260.
Weinberg Steven. 1994. Sen o teorii ostatecznej, przeł. Piotr Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Alkazar.
Życiński Józef. 1992. „Filozoficzne aspekty matematyczności przyrody”. W: Filozofować w kontekście nauki, red. Michał Heller, Józef Życiński, Alicja Michalik, 23–42. Kraków: Znak.
Życiński Józef. 2009. Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 609
Liczba cytowań: 0
