Umiar w dążeniu do szczęścia w poglądach filozofów ze Szkoły Lwowsko-Warszawskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2025.003Słowa kluczowe
umiar, aurea mediocritas, szczęście , rewitalizacja wartości, Szkoła Lwowsko-WarszawskaAbstrakt
Umiar w czasach nadmiernej konsumpcji jest postrzegany jako cnota kontrowersyjna. Artykuł stanowi próbę możliwości rewitalizacji cnoty umiaru poprzez odwołanie się do poglądów etycznych filozofów ze Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, zwłaszcza Władysława Tatarkiewicza, Tadeusza Kotarbińskiego, Tadeusza Czeżowskiego i Władysława Witwickiego. Ich rozważania w analityczny sposób, hołdując zasadzie jasności myśli i słowa, przedstawiają potrzebę umiaru w dążeniu do szczęścia, pojmowanego jako dodatni bilans z całości naszego życia. Ta refleksja przypomina nam także zasadę Arystoteles aurea mediocritas – złotego środka, która nie tracąc na swej aktualności może nas dyscyplinować i ostrzegać przed wszelkim nadmiarem w życiu codziennym. Modus vivendi zaproponowany przez Twardowskiego i jego uczniów, którzy skłaniali do aktywnego działania, ufundowany był na umiarze, rozpoczynającym się od wypracowania w sobie swoistego nastawienia wobec świata. Ta postawa eksponowała przede wszystkim nie uleganie nastrojom pesymizmu ale też nadmiernego optymizmu, ponieważ oba sposoby reagowania zbyt skrajnie oceniają rzeczywistość. Pomocne w tym w procesie okazują się praca nad sobą i samodoskonalenie moralne.
Słowa klucze:
Umiar , aurea mediocritas, szczęście , rewitalizacja wartości, Szkoła Lwowsko-Warszawska
Bibliografia
Annas Julia. 2008. „Szczęście jako osiągnięcie”, w: Socjologia codzienności, red. Piotr Sztompka, Małgorzata Bogunia-Borowska. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Bartula Piotr. b.d. „Starożytny hedonizm i nowoczesny utylitaryzm”, Repozytorium Uniwersy-tetu Jagiellońskiego, https://ruj.uj.edu.pl.
Baudrillard Jean. 2006. Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, przeł. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Bauman Zygmunt. 2004. Życie na przemiał. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bauman Zygmunt. 2009. Konsumowanie życia, przeł. Magdalena Wyrwas-Wiśniewska. Kra-ków: Wydawnictwo Literackie.
Borowiecka Ewa. 1974. „Poglądy Wł. Witwickiego z zakresu filozofii człowieka”, Studia Fi-lozoficzne, nr 7.
Brożek Anna, Jadacki Jacek. 2023. Kazimierz Twardowski: filozof ze Lwowa. Warszawa: Wy-dawnictwo Semper.
Bylok Felicjan. 2012. „Orientacja na przyjemność w zachowaniach konsumentów”, Konsump-cja i Rozwój, nr 1.
Bylok Felicjan. 2014. „Wybrane społeczne kompetencje konsumenckie Polaków w świetle badań”, Handel Wewnętrzny, nr 4(351).
Czeżowski Tadeusz. 1965. „Sens i wartość życia”, w: Filozofia na rozdrożu. Warszawa: Pań-stwowe Wydawnictwo Naukowe.
Czeżowski Tadeusz. 1969. „O szczęściu”, w: Odczyty filozoficzne. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Czeżowski Tadeusz. 1965. „Konflikty w etyce”, w: Filozofia na rozdrożu. Warszawa: Pań-stwowe Wydawnictwo Naukowe.
Drabarek Anna. 1999. O poznawaniu dobra moralnego. Różne rozumienie intuicji w etyce pol-skiej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Drabarek Anna. 2004. Etyka umiaru. Ideał człowieka i jego szczęście w poglądach filozofów ze szkoły lwowsko-warszawskiej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Giddens Anthony. 2001. Nowoczesność i tożsamość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kotarbiński Tadeusz. 1914. „Utylitaryzm a etyka litości”, Nowe Tory.
Kotarbiński Tadeusz. 1915. „Utylitaryzm w etyce Milla i Spencera”. Kraków: brak wydawnic-twa.
Kotarbiński Tadeusz. 1976. Medytacje o życiu godziwym. Warszawa: Państwowe Wydawnic-two Naukowe.
Popiel Jan. 1960. „Filozofia Władysława Tatarkiewicza”, w: Charisteria – rozprawy filozoficz-ne złożone w darze Wł. Tatarkiewiczowi. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tatarkiewicz Władysław. 1918. „Pojęcie szczęścia a wymagania prawidłowej terminologii”, Przegląd Filozoficzny, z. 1–2.
Tatarkiewicz Władysław. 1939. „O hedonizmie społecznym”, Ruch Filozoficzny.
Tatarkiewicz Władysław. 1965. O szczęściu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Twardowski Kazimierz. 1927. „Pesymizm i optymizm”, w: Rozprawy i artykuły filozoficzne. Lwów: Księgarnia Polska B. Połonieckiego.
Twardowski Kazimierz. 1927. „Czy człowiek postępuje zawsze egoistycznie?”, w: Rozprawy i artykuły filozoficzne. Lwów: Księgarnia Polska B. Połonieckiego.
Twardowski Kazimierz. 1974. „Wykłady z etyki. Główne kierunki etyki naukowej”, Etyka, nr 13.
Witwicki Władysław. 1928. Rozmowa z pesymistą. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodo-wego im. Ossolińskich.
Witwicki Władysław. 1957. Pogadanki obyczajowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Wiśniewski Ryszard. 1980. „Aksjologia Władysława Tatarkiewicza”, Ruch Filozoficzny, t. 38, nr 3–4.
Wiśniewski Ryszard. 1991. „O możliwości recepcji etyki empirycznej Tadeusza Czeżowskie-go”, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filozofia XIII, Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 234.
Wiśniewski Ryszard. 1999. „Dyskusje metaetyczne w kręgu i wokół Szkoły Lwowsko-Warszawskiej”, w: Polska filozofia analityczna. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Woleński Jan. 1980. „Metafizyczne dylematy analityków”, Humanitas, nr 4.
Woleński Jan. 1985. Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska. Warszawa: Wydawnictwo Os-solineum.
Szlendak Tomasz. 2013. „Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru”, Kultura Współczesna, nr 1.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Anna Drabarek

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 81
Liczba cytowań: 0