Anthony Collins i jego pierwsza rozprawa (An Essay Concerning the Use of Reason in Propositions, The Evidence whereof depends upon Human Testimony)
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2023.011Słowa kluczowe
chrześcijaństwo, deizm, filozofia nowożytna, idea, ponadrozumowy, przekonanie, świadectwo, wiedza, John Locke (1632–1704), John Toland (1670–1722)Abstrakt
Przedmiotem niniejszej pracy jest analiza rozprawki An Essay Concerning the Use of Reason in Propositions, The Evidence whereof depends upon Human Testimony (Londyn 1707, II wyd. 1709) brytyjskiego filozofa Anthony’ego Collinsa (1676-1729). Analiza ta prowadzi do odkrycia trudności bronionego w niej stanowiska, polegających na niejasności użytej terminologii, niejednoznaczności tezy głównej, zgodnie z którą warunkiem koniecznym uznania twierdzenia jest jego zgodność z rozumem, oraz niewystarczalności jej podanego w Eseju uzasadnienia. Zarysowano również kontekst filozoficzny i historyczny tego rzadko analizowanego dzieła.
Bibliografia
Agnesina Jacopo. 2018. The Philosophy of Anthony Collins: Free Thought and Atheism. Paris: Honoré Champion.
Berkeley George. 1956. Traktat o zasadach poznania ludzkiego. Trzy dialogi między Hylasem i Filonousem, przeł. Jan Leszczyński, Janina Sosnowska. Warszawa: PWN.
Berkeley George. 2008. Alkifron, przeł. Mikołaj Olszewski. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Boyle Robert. 1690. The Christian Virtuoso: In Two Parts. London: John Taylor.
Clarke Samuel. 1737. „Unchangeable Obligations of Natural Religion, and the Truth and Certainty of the Christian Revelation Abridg’d”. W: A Defence [sic!]
of Natural and Revealed Religion: Being an Abridgement of the Sermons Preached at the Lecture Founded by the Hon’ble Robert Boyle, Esq; By Dr Bentley, … In Four Volumes. With a General Index by Gilbert Burnet, Vicar of Coggeshall, Essex, t. 2, red. Gilbert Burnet, 118–184. London: Arthur Bittesworth and Charles Hitch.
Collins Anthony. 1709. An Essay Concerning the Use of Reason in Propositions, The Evidence whereof depends upon Human Testimony. The Second Edition Corrected. London.
Dahm John J. 1970. „Science and Apologetics in the Early Boyle Lectures”. Church History 39(2): 172–186.
Darwall Stephen. 1995. The British Moralists and the Internal ‘Ought’: 1640–1740. Cambridge: Cambridge University Press.
Desmaizeaux Pierre. 1739. A Collection of Several Pieces of Mr. John Locke. Publish’d by Mr. Desmaizeaux, under the Direction of Anthony Collins, Esq; The Second Edition. London: R. Francklin.
Gastrell Francis. 1696. Some Considerations Concerning the Trinity and the Ways of Managing that Controversie. London: E. Whitelock.
Gastrell Francis. 1709. The Principles of Deism Truly Represented and set in a Clear Light. In Two Dialogues between a Sceptik and a Deist. The First Concerning the Christian Revelation. The Second Concerning Natural Religion. The Second Edition, Corrected. London: John Morphew.
Harris James A. 2005. The Free Will Debate in the Eighteenth-Century British Philosophy. Oxford: Oxford University Press.
Heinemann Fritz Heinrich. 1945. „Toland and Leibniz”. The Philosophical Review 54(5): 437–457.
Hobbes Thomas. 1954. Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przeł. Czesław Znamierowski. Warszawa: PWN.
Jacob Margaret C. 1976. The Newtonians and the English Revolution, 1689–1720. Ithaca–New York: Cornell.
Kędzierski Jerzy Z. 1986. Dzieje Anglii 1485–1939, t. 1: 485–1830. Wrocław: Ossolineum.
Kidder Richard. 1687. A Second Dialogue between a New Catholick Convert and a Protestant Shewing Why He Cannot Believe the Doctrine of Transubstantiation, Though He Do Firmly Believe the Doctrine of the Trinity. London: B. Alymer.
Leibniz Gottfried W. 1726. „G. G. Leibnitii Annotatiunculae subitaneae ad Librum de Chrystianismo Mysteriis carente: Conscriptae 8 Augusti 1701”. W: A Collection of Several Pieces of Mr. John Toland, Now first publish’d from his Original Manuscripts: with Some Memoirs of his Life and Writings, t. 2, red. Pierre Desmaizeaux, An Appendix, 60–76. London: J. Peele.
Locke John. 1823. The Works of John Locke. A New Edition, Corrected. In Ten Volumes, t. 10. London: Thomas Tegg.
Locke John. 1955. Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, t. 1–2, przeł. Bolesław J. Gawecki. Warszawa: PWN.
O’Higgins James. 1970. Anthony Collins. The Man and His Works. The Hague: Martinus Nijhoff.
O’Higgins James. 1976. Determinism and Freewill: Anthony Collins’ A Philosophical Inquiry Concerning Human Liberty. The Hague: Martinus Nijhoff.
Sherlock William. 1687. An Answer to a Late Dialogue between a New Catholic Convert and a Protestant to Prove the Mystery of the Trinity to be as Absurd a Doctrine as Transsubstantiation: By Way of Short Notes on the Said Dialogue. London: Thomas Bassett.
Sirota Brent S. 2013. „The Trinitarian Crisis in Church and State: Religious Controversy and the Making of the Prorevolutionary Church of England, 1607–1702”. Journal of British Studies 52: 26–54.
Stefaniuk Tomasz. 2015. „Religia naturalna i krytyka Objawienia w filozofii Matthew Tindala”. Kultura i Wartości 15: 67–88.
Sullivan Robert E. 1982. John Toland and the Deist Controversy: A Study in Adaptations. Cambridge, Mass.–London: Harvard University Press.
Swift Jonathan. 2013. Bitwa książek. Opowieść balii, przeł. Krystyna Dąbrowska. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Szwed Antoni. 2016. Fideizm Kalwina i bunt angielskich racjonalistów. Wpływ fideizmu kalwińskiego na powstanie i rozwój racjonalnej teologii naturalnej u wybranych
myślicieli angielskich XVII i XVIII wieku. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Szwed Antoni. 2020. „Matthew Tindal i redukcja chrześcijaństwa do religii naturalnej”. Humaniora. Czasopismo internetowe 30(2): 23–46.
Tillotson John. 1700. The Remaining Discourses, on the Attributes of God. Viz. his Goodness. His Mercy. His Patience. His Long-suffering. His Power. His Spirituality. His Immensity. His Eternity. His Incomprehensibleness. God the first Cause, and last End. By the Most Reverend Dr. John Tillotson, Late Lord Arch-Bishop of Canterbury. Being the Seventh Volume; Published from the Originals, By Ralph Barker, D.D. Chaplain to his Grace. London: Ralph Baker.
Toland John. 1702. Christianity not Mysterious: Or, a Treatise Shewing, That there is nothing in the Gospel Contrary to Reason, Nor Above it: And that no Christian Doctrine can be properly call’d a Mystery. London.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Przemysław Spryszak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 300
Liczba cytowań: 0
