Od metafizycznej neutralności do metafizyki problemów. Status metafizyki w filozofii Husserla
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2022.003Słowa kluczowe
ejdetyczne możliwości, fakt absolutny, fenomenologia transcendentalna, metafizyka krytyczna, metafizyka problemów, nauka o faktachAbstrakt
Od metafizycznej neutralności do metafizyki problemów.
Status metafizyki w filozofii Husserla
Streszczenie
Artykuł prezentuje przejście filozofii Husserla od psychologii fenomenologicznej do fenomenologii transcendentalnej jako zwrot metafizyczny. Husserlowska fenomenologia przedtranscendentalna jako deskryptywna analiza fenomenów mentalnych wyklucza wszelkie metafizyczne pytania dotyczące istnienia świata zewnętrznego, podczas gdy fenomenologia transcendentalna nie jest metafizycznie neutralna, ponieważ ma za zadanie odsłonięcie ostatecznego sensu świata w jego faktycznym istnieniu. Z jednej strony, zgodnie z pierwszeństwem ejdetycznych możliwości przed rzeczywistością, fenomenologia transcendentalna jako nauka ejdetyczna poprzedza metafizykę jako naukę o rzeczywistości i umożliwia ją. Z tego punktu widzenia fenomenologia transcendentalna może być rozumiana w znaczeniu ostatecznego ugruntowania metafizyki jako uniwersalnej i absolutnej nauki o faktach, która jest zwieńczeniem naturalnych nauk o bycie. Z drugiej strony, zasada pierwszeństwa istoty przed faktem nie znajduje zastosowania do transcendentalnego faktu konstytucji świata i ten irracjonalny fakt prowadzi do metafizyki jako filozofii dotyczącej „najwyższych i ostatecznych zagadnień”, takich jak teleologiczne, teologiczne i etyczne zagadnienia. Zagadnienia te okazują się irracjonalną resztą (metafizycznym residuum) fenomenologii transcendentalnej i jej zwieńczeniem.
Słowa kluczowe: ejdetyczne możliwości, fakt absolutny, fenomenologia transcendentalna, metafizyka krytyczna, metafizyka problemów, nauka o faktach
Bibliografia
Bernet Rudolf, Iso Kern, Eduard Marbach. 1989. Edmund Husserl. Darstellung seines Denkens. Hamburg: Felix Meiner Verlag.
De Santis Daniele. 2018. „»Metaphysische Ergebnisse«: Phenomenology and Metaphysics in Edmund Husserl’s Cartesianische Meditationen (§ 60). Attempt at Commentary”. Husserl Studies 34: 63–83.
Hussserl Edmund. 1956. „Erste Philosophie (1923/24). Teil 1: Kritische Ideengeschichte”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke. T. 7. Red. Rudolf Boehm. Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1959. „Erste Philosophie (1923/24). Teil 2: Theorie der phänomenologischen Reduktion”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke. T 8. Red. Rudolf Boehm. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Hussserl Edmund. 1962. „Phänomenologische Psychologie. Vorlesungen Sommersemester 1925”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke. T. 9. Red. Walter Biemel. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1973. „Zur Phänomenologie der Intersubjektivität. Texte aus dem Nachlass. Teil 3: 1929–1935”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke. T. 15. Red. Iso Kern. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Hussserl Edmund. 1975. Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga pierwsza, przeł. Danuta Gierulanka. Warszawa: PWN.
Hussserl Edmund. 1976. „Ideen zu einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie. Buch 1: Allgemeine Einführung in die reine Phänomenologie. 2. Halbband: Ergänzende Texte (1912–1929)”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke. T. 3/2. Red. Karl Schuhmann. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1978. „Posłowie do moich »Idei czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii«”, przeł. Jan Szewczyk. W: Drogi współczesnej filozofii, red. Marek. J. Siemek, 49–81. Warszawa: Czytelnik.
Hussserl Edmund. 1982. Medytacje kartezjańskie z dodaniem uwag krytycznych Romana Ingardena, przeł. Andrzej Wajs. Warszawa: PWN.
Hussserl Edmund. 1984. „Einleitung in die Logik und Erkenntnistheorie. Vorlesungen 1906/07”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke. T. 24. Red. Ullrich Melle. Dordrecht–Boston–Lancaster: Martinus Nijhoff Publishers.
Husserl Edmund. 1988. „Vorlesungen über Ethik und Wertlehre 1908–1914”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke. T. 28. Red. Ullrich Melle. Dordrecht–Boston–London: Kluwer Academic Publishers.
Hussserl Edmund. 1990. Idea fenomenologii. Pięć wykładów, przeł. Janusz Sidorek. Warszawa: PWN.
Hussserl Edmund. 1994. „Briefwechsel: Philosophenbriefe”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Dokumente, t. 3/6. Red. Karl Schuhmann, Elisabeth Schuhmann. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Hussserl Edmund. 1996. Badania logiczne. T. 1: Prolegomena do czystej logiki, przeł. Janusz Sidorek. Toruń: Wydawnictwo Comer.
Hussserl Edmund. 2000. Badania logiczne. T. 2, cz. 1: Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania, przeł. Janusz Sidorek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hussserl Edmund. 2000. Badania logiczne. T. 2, cz. 2: Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania, przeł. Janusz Sidorek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hussserl Edmund. 2012. „Einleitung in die Philosophie. Vorlesungen 1916–1920”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Materialien. T. 9. Red. Hanne Jacobs. Dordrecht–Heidelberg–New York–London: Springer.
Hussserl Edmund. 2014. „Grenzprobleme der Phänomenologie. Analysen des Unbewusstseins und der Instinkte. Metaphysik. Späte Ethik. Texte aus dem Nachlass (1908–1937)”. W: Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke. T. 42. Red. Rochus Sowa, Thomas Vongehr. Dordrecht–Heidelberg–New York–London: Springer.
Judycki Stanisław. 1988. „Fenomenologia a metafizyka. W perspektywie rozważań Edmunda Husserla”. Zeszyty Naukowe KUL 3 (123): 11–17.
Kant Immanuel. 2001. Krytyka czystego rozumu, przeł. Roman Ingarden. Kęty: Wydawnictwo ANTYK.
Kern Iso. 1964. Husserl und Kant. Eine Untersuchung über Husserls Verhältnis zu Kant und zum Neukantianismus. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Landgrebe Ludwig. 1963. „Husserls Phänomenologie und die Motive zu ihrer Umbildung”. W: Ludwig Landgrebe . Der Weg der Phänomenologie. Das Problem einer ursprünglichen Erfahrung, 9–39. Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus Gerd Mohn.
Landgrebe Ludwig. 1963. „Phänomenologische Bewuβtseinsanalyse und Metaphysik”. W: Ludwig Landgrebe. Der Weg der Phänomenologie. Das Problem einer ursprünglichen Erfahrung, 75–110. Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus Gerd Mohn.
Lembeck Karl-Heinz. 1987. „ʽFactum Geschichteʼ und die Grenzen phänomenologischer Geschichtsphilosophie”. Husserl Studies 4: 209–224.
Łaciak Piotr. 2015 „Fenomenologia transcendentalna i metafizyka”. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 60: 255–277.
Micali Stefano. 2008. Überschüsse der Erfahrung. Grenzdimensionen des Ich nach Husserl. Dordrecht: Springer Science+Business Media B.V.
Sowa Rochus. 2014 „Einleitung”. W: E. Husserl, „Grenzprobleme der Phänomenologie. Analysen des Unbewusstseins und der Instinkte. Metaphysik. Späte Ethik. Texte aus dem Nachlass (1908–1937)”, XIX-CXIV. W: Husserliana: Edmund Husserl – Gesammelte Werke. T. 42. Red. Rochus Sowa, Thomas Vongehr. Dordrecht–Heidelberg–New York–London: Springer.
Strasser Stephan. 1959. „Das Gottesproblem in der Spätphilosophie Edmund Husserls”. Philosophisches Jahrbuch der Görres-Gesellschaft 67: 130–142.
Zahavi Dan. 1992. Intentionalität und Konstitution. Eine Einführung in Husserls „Logische Untersuchungen“. University of Copenhagen: Museum Tusculanum Press.
Zahavi Dan. 2003. „Phenomenology and Metaphysics”. W: Metaphysics, Facticity, Interpretation. Phenomenology in the Nordic Countries, red. Dan Zahavi, Sara Heinämaa, Hans Ruin, 3–22. Dordrecht: Springer-Science+Business Media, B.V.
Zahavi Dan. 2017. Husserl’s Legacy. Phenomenology, Metaphysics, and Transcendental Philosophy. Oxford: University Press.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Piotr Łaciak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 403
Liczba cytowań: 0
