Sokratejsko-platońska filozoficzna terapia religii. Zarys problematyki
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2021.015Słowa kluczowe
filozofia, religia, terapiaAbstrakt
Przedmiotem mojego artykułu jest próba zastosowaniu idei filozofii jako terapii w odniesieniu do religii. Zagadnienie jest o tyle istotne, iż wiele współczesnych form religii posiada cechy, które wydają się dysfunkcyjne - wymagają „terapii”. Czy taką terapią może być filozofia?
Istnieją argumenty, iż filozofia nie ma kompetencji, by cokolwiek osądzać, a tym bardziej zmieniać w religii. Zarzuty „filozoficzny” głosi, że filozofia i religia to różne, autonomiczne „gry językowe”, zaś każda „gra” posiada sobie właściwe reguły, które nie mogą być osądzane i zmieniane w świetle reguł innej „gry”. Zarzut „teologiczny”: że religia opiera się na boskim objawieniu i wszelkie czysto ludzkie roszczenia do osądu tego, co pochodzi ze sfery absolutnej, są nieuprawnioną, a wręcz bluźnierczą uzurpacją.
W moim tekście chcę pokazać, że (a) istnieje sposób filozofowania, wobec którego powyższe zarzuty są nietrafione oraz (b) zarysować szkic programu „filozoficznej terapii religii”.
Bibliografia
Albert Karl. 2002. Wprowadzenie do filozoficznej mistyki, przeł. Jerzy Marzęcki. Kęty: Antyk.
Alkinous. 2008. Wykład nauk Platona (Didaskalikos), przeł. Kazimierz Pawłowski. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Banicki Konrad. 2014. „Philosophy as Therapy: Towards a Conceptual Model”. Philosophical Papers 43, 1: 7-31.
Banicki Konrad, 2017. „Medyczny model filozofii, czyli między starożytną terapią a współczesną psychologią emocji”. W: Therapeia, askesis, meditatio: praktyczny wymiar filozofii o starożytności i średniowieczu, red. Krzysztof Łapiński, Robert Pawlik, Rafał Tichy, Warszawa: Wydawnictwo UW.
Bielawski Krzysztof, 2017. Delficki trójnóg. Sentencje delfickie. Kraków: Wydawnictwo UJ, Lemma Press.
Diogenes Laertios, 2012. Żywoty i poglądy słynnych filozofów. przeł. Kazimierz Leśniak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Domański Juliusz, 1996. Metamorfozy pojęcia filozofii, przeł. Zofia Mroczkowska, Mirosław Bujko. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Epiktet, 1961. Diatryby. Encheiridion, przeł. Leon Joachimowicz. Warszawa: PWN.
Epikur, 2012. Listy oraz wybór świadectw, przeł. Kazimierz Leśniak. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Gomułka Jakub, 2011. Gramatyka wiary. Dziedzictwo wittgeinsteinowskiego fideizmu. Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera.
Fisher Eugen, 2000. Linguistic creativity. Exercises in „Philosophical Therapy”, Dordrecht - New York - London: Kluwer Academic Publishers.
Fisher Eugen, 2011. „How to Practice Philosophy as Therapy: Philosophical Therapy and Therapeutic Philosophy”, Metaphilosophy 42, 1–2: 49-82.
Hadot Pierre, 2000. Czym jest filozofia starożytna, przeł. Piotr Domański. Warszawa: Aletheia.
Hadot Pierre, 2003. Filozofia jako ćwiczenie duchowe, przeł. Piotr Domański. Warszawa: Aletheia.
Hadot Pierre, 2004. Plotyn albo prostota spojrzenia, przeł. Patrycja Bobowska. Kęty: Antyk.
Kłoczowski Jan A., 2004. Między samotnością a wspólnotą. Tarnów: Biblos.
Marinoff Lou, 2002. Philosophical Practice. San Diego: Academic Press.
Mokrzycki Edmund (red.), 1992. Racjonalność i styl myślenia. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Nussbaum Martha, 1994. The Therapy of Desire. Theory and Practice in Hellenistic Ethics,.Princeton. New Jersey: Princeton University Press.
Padesky Christine A., 1993. „Socratic Questioning: Changing Minds or Guiding Discovery”, Keynote address delivered at the European Congress of Behavioural and Cognitive Therapies, September 1993, London.
Pascal Fania, 1984. "Wittgenstein: A Personal Memoir”. W: Rush Rhees (red.), Recollections of Wittgenstein. Oxford-New York: Oxford University Press.
Pawłowski Kazimierz, 2007. Misteria i filozofia. Misteryjne oblicze filozofii greckiej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Pawłowski Krzysztof, 2007. Dyskurs i asceza. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec.
Peterman James F., 1992. Philosophy as therapy: an interpretation and defense of Wittgenstein’s later philosophical project. New York: State University of New York Press.
Phillips Dewi Z., 1997. „Wiara religijna a gry językowe, przeł. Michał Szczubiałka. W: Filozofia religii. Fragmenty filozofii analitycznej, (red.) Bohdan Chwedeńczuk, Spacja – Aletheia, Warszawa 1997: 299-322.
Platon, 1987. Listy, przeł. Maria Maykowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Platon, 1991. Laches, przeł. Władysław Witwicki, Warszawa: Wydawnictwo Recto.
Platon, 1993. Fajdros, przeł. Leopold Regner. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Platon, 2000. Obrona Sokratesa, przeł. Władyslaw Witwicki. W: Platon, Dialogi. Gdańsk: Tower Press.
Platon, 2012. Uczta, przeł. Andrzej Serafin. Warszawa: Sic.
Platon, 2015. Eutyfron, przeł. Józef Bocheński. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.
Porfiriusz z Tyru, 2006. List do Marcelli, przeł. Piotr Ashwin-Siejkowski. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Robertson Donald, 2010. The Philosophy of Cognitive-Behavioural Therapy. Stoic Philosophy as Rational and Cognitive Psychotherapy. London: Karnac.
Russell Bertrand, 1974. Letters to Russell, Keynes, and Moore, red. G.H. von Wright. Ithaca, New York: Cornell University Press.
Sady Wojciech, 1995. „Wprowadzenie”. W: Ludwig Wittgenstein, Uwagi o religii i etyce. Kraków: SIW Znak, 7-57.
Sikora Piotr, 2004). Słowa i zbawienie. Dyskurs religijny w perspektywie filozofii Hilarego Putnama. Kraków: Universitas.
Winch Peter, 1992. „Rozumienie społeczeństwa pierwotnego”, przeł. Tadeusz Szawiel. W: Racjonalność i styl myślenia, red. Edward Mokrzycki. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Winch Peter, 1995. Idea nauki o społeczeństwie i jej związki z filozofią, przeł. Bohdan Chwedeńczuk. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Wittgenstein Ludwig, 1995. Wykłady o wierze, przeł. Wojciech. Sady. W: Ludwig Wittgenstein, Uwagi o religii i etyce. Kraków: SIW Znak.
Wittgenstein Ludwig, 2000. Dociekania filozoficzne, przeł. Bogusław Wolniewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Piotr Sikora
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 528
Liczba cytowań: 0