On the Diversity of Principles: Philosophical, Mathematical, and Empirical, Underlying Modern Natural Science
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2020.039Keywords
René Descartes, Isaac Newton, Immanuel Kant, Pierre Simon de Laplace, metaphysics, mathematic, geometry, movement, force, gravitation, matterAbstract
The scientific study of nature and, more broadly, formulated visions of nature are always based on fundamental principles (assumptions, axioms, premises, etc.). These principles can be metaphysical (theological), mathematical, or empirical. In this article, using the example of selected aspects of the achievements of four outstanding philosophers and naturalists – René Descartes, Isaac Newton, Immanuel Kant and Pierre Simon de Laplace – I would like to draw readers’ attention to the consequences of adopting various principles. The consequences are for the proposed concepts/theories of nature. But also some paradoxes related to the fact that, despite the adoption of different principles, scholars come to similar-sounding conclusions and that applying to the same principles may lead to different statements. Most importantly, both these similarities and differences are sometimes apparent and deceptive.References
Bad Hersz. 1931. Geneza i zmierzch legendy Kant–Laplace. Lwów: Wydawnictwo Księgarni M.H. Rubina. Przedruk w: Studia z Historii Filozofii 3, 2 (2015): 46–76.
Boyle Robert. 1661. The Scepical Chymist (wersja polska: przeł. Ryszard Krauze, współpraca Zbigniew Pietrzak i Małgorzata Lubańska – w przygotowaniu).
Burtt Edwin A. 1926. The Metaphysical Foundations of Modern Physical Science. New York: Doubleday.
Descartes René. 2010. Medytacje o pierwszej filozofii, przeł. Maria i Kazimierz Ajdukiewiczowie, Zarzuty uczonych mężów wraz z odpowiedziami autora, przeł. Stefan Swieżawski. T. 1. Warszawa: PWN.
Descartes René. 1981. Rozprawa o metodzie, przeł. Wanda Wojciechowska. Warszawa: PWN.
Descartes René. 2005. Świat albo traktat o świetle, przeł. Tomasz Śliwiński. Kraków: Aureus.
Descartes René. 2001. Zasady filozofii, przeł. Izydora Dąmbska. Kęty: ANTYK.
Drozdowicz Zbigniew. 2014. Kartezjański racjonalizm. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Feser Edward. 2019. Aristotle’s Revenge. The Metaphysical Foundations of Physical and Biological Science. Neunkirchen-Seelscheid: Editiones Scholasticae.
Garber Daniel. 1992. Descartes’ Metaphysical Physics. Chicago, London: The University of Chicago Press.
Galilei Galileo. 1930. Rozmowy i dowodzenia matematyczne w zakresie dwóch nowych umiejętności dotyczących mechaniki i ruchów miejscowych, przeł. F. K. Warszawa: Wydaw. Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki.
Gilson Etienne. 2001. Jedność doświadczenia filozoficznego, przeł. Zofia Wrzeszcz. Warszawa: Altaya de Agostini.
Guicciardini Niccolo. 2011. Isaac Newton on Mathematical Certainty and Method. Cambridge: MA: MIT Press.
Hall Aleksander R. 1966. Rewolucja naukowa 1500–1800, przeł. Tadeusz Zembrzuski. Warszawa: PAX.
Herschel John F. W. 1955. Wstęp do badań przyrodniczych, przeł. T. Pawłowski. Warszawa: PWN.
Kant Immanuel. 2012. Metafizyczne podstawy przyrodoznawstwa.W: Immanuel Kant, Dzieła zebrane. T. 3, przeł. Tomasz Kupś, red. Tomasz Kupś. 223–311. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kant Immanuel. 2010. Powszechna historia naturalna i teoria nieba albo szkic o układzie oraz mechanicznym pochodzeniu całości świata opracowany zgodnie z prawami Newtona, (Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Hommels, oder Versuch von der Verfassung und dem mechanischen Ursprunge des ganzen Weltgebaudes nach Newtonischen Grunsätzen abgebandelt, 1755). W: Immanuel Kant. Dzieła zebrane. T. 1, przeł. Mirosław Żelazny et al., red. Marek Jankowski, Tomasz Kupś, 195–324. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Koyré Aleksander. 1998. Od zamkniętego świata do nieskończonego wszechświata, przeł. Ola i Wojciech Kubińscy. Gdańsk: Biblioteka Filozofii i Historii Filozofii.
Laplace Pierre S. 1824. Expositiondu Systeme du Monde Expositiondu Systeme du Monde. Paris: Bachelier.
Laplace Pierre S. 1825. Historyia astronomii krótko zebrana przez markiza de Laplace, przeł. Wincenty Karczewski. Wilno: Drukarnia A. Marcinowskiego.
Lamarck Jean B. 1960. Filozofia zoologii, przeł. Krystyna Zaćwilichowska. Warszawa: PWN.
Lovejoy Arthur O. 2009. Wielki łańcuch bytu. Studium historii pewnej idei, przeł. Artur Przybysławski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Newman Wiliam R. 2019. Newton the Alchemist: Science, Enigma, and the Quest for Nature’s “Secret Fire”. Princeton & Oxford: Princeton University Press.
Newton Izaak. 2011. Matematyczne zasady filozofii przyrody, przeł. Jarosław Wawrzycki. Kraków: Copernicus Center Press.
Newton Izaak. 1959. Notatki z zakresu alchemii, przeł. Janusz Sytnik-Czetwertyński. Tekst źródłowy w: Isaac Newton The correspondence of Isaac Newton. Vol. 3 (1688–1694), ed. H. W. Turnbull, 1–35. Cambridge: University Press.
Newton Izaak. 2014. O ciężkości i równowadze cieczy, przeł. Adam Grzeliński. W: Empiryczne podstawy i obrzeża filozofii XVII wieku, red. Adam Grzeliński, Jolanta Żelazna, 193–242. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Newton Isaac. 1962. Unpublished Scientific Papers of Isaac Newton. A Selection from the Portsmouth Collection in the University Library, Cambridge Chosen, ed. and transl. A.R. Hall and M.B. Hall. Cambridge: Indiana University, The University Press.
Pask Colin. 2013. Magnificent Principia. New York: Prometheus Books.
Pietrzak Zbigniew. 2012. „O osobliwościach Galileuszowej filozofii matematyzacji nauk przyrodniczych”. Lectiones & Acroases Philosophicae V, 1: 151–175.
Rotter Krzysztof. 1992. „Fizyka Galileusza a Arystotelizm. Przyczynek do roli krytyki w rozwoju wiedzy”. Nowa krytyka 2: 31–51.
Szyrwińska Anna. 2014. „Z badań nad filozofią Kanta w kręgu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej: Hersz Bad o teorii Kanta–Laplace'a”. Studia z Historii Filozofii 3, 5: 145–161.
Tempczyk Michał. 2005. Ontologia świata przyrody. Kraków: Universitas.
Whitehead Alfred N. 2020. Przygody idei, przeł. M. Piwowarczyk. Warszawa: PWN.
Wojtysiak Jacek. 2016. „Zasada”. Encyklopedia filozofii przyrody, red. Zenon E. Roskal, 323–344. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Wolter. 2010. Elementy filozofii Newtona, przeł. Helena Konczewska. Warszawa: PWN.
Wróblewski Andrzej K. 2009. Historia fizyki. Warszawa: PWN.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 682
Number of citations: 0