Edward Dembowski (1822-1846) – krytyk filozofii eklektycznej
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2022.005Abstract
In the article I present the concept of eclecticism developed by Edward Dembowski against the background of his contemporary concepts and typologization. I interpret Dembowski's eclecticism as an achronic, three-figure philosophical attitude, which thus becomes a conceptual tool that can be used in the history of philosophy to characterize the achievements of philosophers in different epochs, but also to emphasize and more precisely describe what is original and new in philosophy.
References
Amilburu Maria. 2014. ,,Philosophy and Philosophical Attitude: Their Contributions to Education”. Revista Espanola de Pedagogia 72: 231–248.
Antoine-Mahut Delphine, Daniel Whistler. 2019. ,,Introduction. Un bon mort est un mort mort: vive Victor Cousin!”. W: Delphine Antoine-Mahut, Daniel Whistler, Une arme philosophique. L’éclectisme de Victor Cousin, 2–3. Paris: Editions des Archives Contemporaines.
Ashworth William. 1986. „Catholicism in Early Modern Science”. W: God and Nature: Historical Essays on the Encounter between Christianity and Science, red. David Lindberg, Ronald Numbers, 136–166. Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press.
Baczko Bronisław. 1956. ,,Nad spuścizną filozoficzną Edwarda Dembowskiego”. Przegląd Kulturalny 13: 9.
Casini Paolo. 1984. ,,Diderot et le portrait du philosophe éclectique”. Revue internationale de philosophie 38: 35–45.
Ciszewski Marian. 1997. ,,Eklektyzm”. W: Leksykon filozofii klasycznej, red. Józef Herbut, 146–147. Lublin: Towarzystwo Naukowe.
Dembowski Edward. 1955. „Rys rozwinięcia się pojęć filozoficznych w Niemczech”. W: Edward Dembowski. Pisma, t. 1, red. Anna Śladkowska, Maria Żmigrodzka, 239–417. Warszawa: PWN.
Dembowski Edward. 1955. „Odczyty berlińskie Schellinga”. W: Edward Dembowski. Pisma, t. 2, red. Anna Śladkowska, Maria Żmigrodzka, 289–296. Warszawa: PWN.
Dembowski Edward. 1955. „Podręcznik filozofii nowożytnej (Manuel de philosophie moderne) Ch. Renouviera”. W: Edward Dembowski. Pisma, t. 3, red. Anna Śladkowska, Maria Żmigrodzka, 155–158. Warszawa: PWN.
Dembowski Edward. 1955. „Kilka myśli o eklektyzmie”. W: Edward Dembowski. Pisma, t. 3, red. Anna Śladkowska, Maria Żmigrodzka, 339–371. Warszawa: PWN.
Dembowski Edward. 1955. „Sprawozdanie z pisemności polskiej w ciągu 1843 roku”. W: Edward Dembowski. Pisma, t. 4, red. Anna Śladkowska, Maria Żmigrodzka, 3–27. Warszawa: PWN.
Dembowski Edward. 1955. „Piśmiennictwo polskie w zarysie”. W: Edward Dembowski. Pisma, t. 4, red. Anna Śladkowska, Maria Żmigrodzka, 101–357. Warszawa: PWN.
Dembowski Edward. 1955. „Myśli o przyszłości filozofii”. W: Edward Dembowski. Pisma, t. 4, red. Anna Śladkowska, Maria Żmigrodzka, 363–377. Warszawa: PWN.
Dembowski Edward. 1979. „O postępach w filozoficznym pojmowaniu bytu”. W: Edward Dembowski. Pisma społeczne i polityczne, red. Jerzy Ładyka, 80–102. Warszawa: Wydawnictwo ,,Książka i Wiedza”.
Dembowski Edward. 1979. „O dążeniach dzisiejszego czasu”. W: Edward Dembowski. Pisma społeczne i polityczne, red. Jerzy Ładyka, 225–235. Warszawa: Wydawnictwo ,,Książka i Wiedza”.
Domingues Beatriz. 2008. ,,The Role of Eclecticism in the Introduction of Modern Philosophy in Eighteenth Century New Spain”. IBEROAMERICANA. América Latina – España – Portugal 8: 41–61.
Donini Pierluigi. 1988. ,,The History of the Concept of Eclecticism”. W: The Question of Eclecticism. Studies in Later Greek Philosophy, red. John M. Dillon, Anthony A. Long, 15–33. Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press.
Dreitzel Horst. 1991. ,,Zur Entwicklung und Eigenart der eklektischen Philosophie”. Zeitschrift für historische Forschung 18: 281–343.
Drozdowicz Zbigniew. 1986. O Bogu, Rozumie, Naturze i Wielkim Eklektyzmie. Szczecin: ,,Glob”.
Ergetowski Ryszard. 1968. August Mosbach, 1817–1884. Wrocław: Ossolineum – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Force Pierre. 2009. ,,Montaigne and the Coherence of Eclecticism”. Journal of the History of Ideas 70: 523–544.
Grabowska Maria, Śladkowska Anna. 1955. „Przypisy do tomu 2”. W: Edward Dembowski. Pisma, t. 5: Posłowia, przypisy, skorowidze, red. Anna Śladkowska, Maria Żmigrodzka, 193–233. Warszawa: PWN.
Grabowska Maria, Śladkowska Anna. 1955. „Przypisy do tomu 3”. W: Edward Dembowski. Pisma, t. 5: Posłowia, przypisy, skorowidze, red. Anna Śladkowska, Maria Żmigrodzka, 234–301. Warszawa: PWN.
Grot Zdzisław. 1977. Życie i działalność Karola Libelta (1807–1875). Poznań: PWN.
Grzesik Tadeusz. 2016. ,,Postawa filozoficzna Ludwika Wittgensteina na tle jego religijności”. W: Filozofia 2.0. Diagnozy i strategie, red. Maciej Soin, Przemysław Parszutowicz, 163–196. Warszawa: IFiS PAN.
Hatzimichali Myrto. 2011. Potamo of Alexandria and the Emergence of Eclecticism in Late Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
Hegel Georg. 1979. Vorlesungen über die Geschichte der Philosophie, t. 1. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Horodyski Władysław. 1913. Bronisław Trentowski (1808–1869). Kraków: Akademia Umiejętności.
Ibrahim Annie. 2010. Diderot, un matérialisme éclectique. Paris: Vrin.
Janeczek Stanisław. 2005. ,,Libelt Karol Fryderyk”. W: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 6, red. Andrzej Maryniarczyk i in., 386–390.Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Janion Maria. 1971. ,,Romantyczni jakobini. Dembowski – Berwiński”. Pamiętnik Literacki 62 (2): 3–30.
Jaworski Wit. 1995. Eklektycy i minimaliści. Szkice z dziejów filozofii polskiej początku XIX wieku. Kraków: Aureus.
Jezioro Artur. 2013. ,,Edward Dembowski. Życie i twórczość czerwonego kasztelanica”. Politeja 1 (23): 375–394.
Kelley D. 2001. „Eclecticism and the History of Ideas”. Journal of the History of Ideas 62: 577–592.
Kroński Tadeusz. 1957. „Przedmowa”. W: Edward Dembowski, Kilka uwag o eklektyzmie i inne pisma wybrane, VII–XV. Warszawa: PWN.
Kroński Tadeusz. 1960. ,,Edward Dembowski i spory metodologiczne”. W: Tadeusz Kroński, Rozważania wokół Hegla, 228–241. Warszawa: PWN.
Kuderowicz Zbigniew. 1966. ,,Filozofia i historia u Dembowskiego”. W: Polskie spory o Hegla 1830–1860, 277–308. Warszawa: PWN.
Kuliniak Radosław, Dorota Leszczyna, Mariusz Pandura, Łukasz Ratajczak. 2018. ,,Wstęp do Wykładów o filozofii Hegla Kazimierza Twardowskiego”. Ruch Filozoficzny 74: 91–109.
Landrin Xavier. 2009. „L’ ‘éclectisme spiritualiste’ au XIXe siècle: sociologie d’une philosophie transnationale. Le commerce des idées philosophiques”. Editions du Croquant, 29–65. Dostęp 14.09.2021. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00401748.
Lorenc Iwona. 2018. ,,Hipermodernistyczna, ambiwalentna postawa filozofa”. Edukacja Filozoficzna 66: 85–97.
Ładyka Jerzy. 1968. Dembowski. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Ładyka Jerzy. 1979. „Wstęp”. W: Edward Dembowski. Pisma społeczne i polityczne, red. Jerzy Ładyka, V–LV. Warszawa: Wydawnictwo ,,Książka i Wiedza”.
Maricourt Denis. 2003. Figures de l’éclectisme dans la seconde moitié du XVIIIe siècle. Paris: Honoré Champion.
Marody Mirosława. 1976. Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy. Analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami. Warszawa: PWN.
Matoso Renato. 2019. ,,The Anonymous’ Commentary on Plato’s Theatetus and a Middle-Platonic Theory of Knowledge”. Archai 27: e02706. https://doi.org/10.14195/1984-249X_27_6.
Mudroch Vilem. 2005. ,,Joseph Priestley’s Eclectic Epistemology”. History of Philosophy Quarterly 22: 49–71.
Mulsow Martin. 1997. ,,Eclecticism or Skepticism? A Problem of the Early Enlightenment”. Journal of the History of Ideas 58: 465–477.
Narski Igor. 1952. ,,Edvard Dembowski progresivnyj pol’skij filosof XIX veka”. Voprosy Filozofii 3: 140–147.
Narski Igor. 1976. „Filozofia Edwarda Dembowskiego”, przeł. Z. Chutkiewicz. Studia Filozoficzne 4: 187–193.
Niesbet Robert. 1980. History of the Idea of Progress. New York: Basic Books.
Noras Andrzej. 2017. ,,Filozofia a psychologia. Próba charakterystyki problemu”. Idea – Studia nad Strukturą i Rozwojem Pojęć Filozoficznych 29 (1): 5–23.
Nowak Stefan. 1973. „Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych teoriach społecznych”. W: Stefan Nowak, Teorie postaw, 20–24. Warszawa: PWN.
Orłowski Aleksander. 1966. „Schelling i Hegel. Kontrowersje filozoficzne i oddźwięk na nie w polskim czasopiśmiennictwie lat czterdziestych XIX wieku”. W: Polskie spory o Hegla 1830–1860, 63–114. Warszawa: PWN.
Panasiuk Ryszard. 1966. „Heglizm i socjalizm w twórczości Edwarda Dembowskiego”. W: Polskie spory o Hegla 1830–1860, 309–345. Warszawa: PWN.
Proust Jacques. 1962. iderot et l’Encyclopédie. Paris: Albin Michel.
Przemski Leon. 1950. ,,Dembowski jako teoretyk literatury”. Pamiętnik Literacki: Czasopismo Kwartalne Poświęcone Historii i Krytyce Literatury Polskiej 41 (2): 408–433.
Przemski Leon. 1953. Edward Dembowski. Warszawa: PIW.
Reale Giovanni. 2002. Historia filozofii starożytnej, t. 5: Słownik, indeksy i bibliografia, przeł. Iwo Zieliński. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Renan Ernest. 1883. Souvenirs d’enfance et de jeunesse. Paris: Calmann-Lévy.
Rioux-Beaulne Mitia. 2018. ,,Diderot, l’éclectisme et l’histoire de l’esprit humain”. Dialogue 57 (4): 719–743.
Stachurski Lech. 1998. Heglizm polski. Elementy strukturalne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
Starzyńska-Kościuszko Ewa. 2018. ,,Teoria jaźni Bronisława F. Trentowskiego”. Humanistyka i Przyrodoznawstwo 12: 79–90.
Starzyńska-Kościuszko Ewa. 2019. ,,O stosunku Bronisława Ferdynanda Trentowskiego do kultury niemieckiej”. Humanistyka i Przyrodoznawstwo 25: 221–245.
Starzyńska-Kościuszko Ewa. 2021. ,,Bronisław Ferdynand Trentowski vs. panslawizm rosyjski”. Przegląd Wschodnioeuropejski 12 (1): 319–330.
Stecka Maria. 1911. Edward Dembowski. Lwów: Polskie Towarzystwo Nakładowe.
Sykulski Leszek. 2006. Edward Dembowski (1822–1846). Biografia polityczna. Toruń: Wydawnictwo Naukowe GRADO.
Symotiuk Stefan. 1987. Pojmowanie krytycyzmu i modele krytyki w polskich sporach filozoficznych XX wieku. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Śladkowska Anna. 1952. ,,Poglądy polityczne Edwarda Dembowskiego”. Myśl Filozoficzna 2: 112–171.
Śladkowska Anna. 1954. ,,Stosunek polskiej filozofii połowy XIX wieku do klasycznej filozofii niemieckiej”. Myśl Filozoficzna 4: 104–119.
Śladkowska Anna. 1955a. Poglądy społeczno-polityczne i filozoficzne Edwarda Dembowskiego. Warszawa: Wydawnictwo ,,Książka i Wiedza”.
Śladkowska Anna. 1955b. ,,Nowa monografia radziecka o Edwardzie Dembowskim” [rec.]. Myśl Filozoficzna 5–6: 308–319.
Śladkowska Anna, Maria Żmigrodzka. 1955. Edward Dembowski. Pisma, t. 5: Posłowia, przypisy, skorowidze. Warszawa: PWN.
Tatarkiewicz Władysław. 1955. ,,Wiadomości źródłowe o Edwardzie Dembowskim”. Myśl Filozoficzna 4: 96–108.
Tatarkiewicz Władysław. 1999. Historia filozofii, t. 2: Filozofia nowożytna do roku 1830. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Temkinowa Hanna. 1966. ,,Edward Dembowski i Michał Bakunin”. W: Polskie spory o Hegla 1830–1860, 347–388. Warszawa: PWN.
Tsouyopoulos Nelly. 1978. ,,Der Streit zwischen Friedrich Wilhelm Joseph Schelling und Andreas Röschlaub über die Grundlagen der Medizin”. Medizinhistorisches Journal 13: 229–246.
Tupikowski Jerzy. 2013. Między realizmem a subiektywizmem. J. L. Balmesa „eklektyczna” reinterpretacja tomizmu. Warszawa: Wydawnictwo Misjonarzy Klaretynów.
Walicki Andrzej. 1974. ,,Polityka i religia w koncepcjach filozoficznych Bronisława Trentowskiego”. W: Bronisław Trentowski, Stosunek filozofii do cybernetyki oraz wybór pism filozoficznych z lat 1842–1845, VII–LIX. Warszawa: PWN.
Walicki Andrzej. 2011. ,,Ruch filozoficzny lat czterdziestych XIX wieku jako program reedukacji i modernizacji narodu”. Rozprawy z Dziejów Oświaty 48: 129–154.
Węcławski Michał. 2015/4/II. ,,Na drogach jedności. Filozofia zgody Pica della Mirandoli”. Filo-Sofija 31: 53–74.
Węcławski Michał. 2016. ,,Erazm z Rotterdamu. Portret antydogmatyka”. Studia Philosophica Wratislaviensia 9: 107–127.
Węcławski Michał. 2018. ,,Eklektyzm jako postawa filozoficzna”. HYBRIS 41: 126–145.
Whistler Daniel. 2018. ,,The Eclectic System in Cousin and Schelling”. Kabiri. The Official Journal of the North American Schelling Society 1: 115–136.
Wielgus Stanisław. 2002. ,,Eklektyzm”. W: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 3, red. Andrzej Maryniarczyk i in., 66–67. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Wiśniewska-Rutkowska Lucyna. 2018. Zaczarowany rewolucją. Rzecz o Edwardzie Dembowskim. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Zakrzewski Bogdan. 1953. ,,Z dziejów walki o ideologię demokratyczną w Poznaniu w latach 1830–1850”. Przegląd Zachodni 6–8: 275–375.
Zakrzewski Bogdan. 1957. ,,Z problematyki Tygodnika Literackiego”. Pamiętnik Literacki 48/4: 423–466.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Zenon Roskal
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 570
Number of citations: 0