Rola rozumu w koncepcji estetycznej Alexandra Gerarda
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2020.043Słowa kluczowe
Alexander Gerard, smak estetyczny, geniusz, rozum, sąd, osiemnastowieczna estetyka brytyjskaAbstrakt
Niniejszy artykuł poświęcony jest koncepcji estetycznej Gerarda i roli, jaką przewidział on w niej dla rozumu (ratio) i wydawanych przez niego sądów (judgments). Dla lepszego zrozumienia doniosłości i znaczenia rozważań filozofa przedstawiam je w szerszym kontekście na tle osiemnastowiecznej estetyki brytyjskiej. Podejmuję tu przede wszystkim kwestie związane ze smakiem estetycznym, jego składowymi, sposobem funkcjonowania i rolą rozumu w orzekaniu sądów estetycznych. Wskazuję również na rolę, jaką Gerard przewidział dla rozumu w twórczej pracy geniuszu.
Bibliografia
Abrams Meyer Howard. 2003. Zwierciadło i lampa. Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka, przeł. Maria Bożenna Fedewicz. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Burke Edmund. 1968. Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna, przeł. Piotr Graff. Warszawa: PWN.
Dickie George. 1996. The Century of Taste. The Philosophical Odyssey of Taste in the Eighteenth Century. New York–Oxford: Oxford University Press.
Gerard Alexander. 1774. An Essay on Genius. London–Edinburgh: W. Strahan; T. Cadell.
Gerard Alexander. 1780. An Essay on Taste to which is now added part fourth, Of the Standard of Taste, 3rd edition. London: J. Bell and W. Creech, Edinburgh: T. Cadell.
Gerard Alexander. 1997. „Esej o guście”, fragmenty, przeł. Zofia Sinko. W: Europejskie źródła myśli estetyczno-literackiej polskiego oświecenia. Antologia wypowiedzi pisarzy francuskiego, niemieckiego i angielskiego obszaru językowego. 1674–1810, red. Teresa Kostkiewiczowa, Zbigniew Goliński. Warszawa: Semper.
Grzeliński Adam. 2001. Angielski spór o istotę piękna. Koncepcje estetyczne Shaftesbury’ego i Burke’a. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Hipple Walter. 1957. The Beautiful, the Sublime, and the Picturesque in Eighteenth-Century British Aesthetic Theory. Carbondale: The Southern Illinois University Press.
Hume David. 1955. „Sprawdzian smaku”. W: David Hume, Eseje z dziedziny moralności i literatury, przeł. Teresa Tatarkiewiczowa. Warszawa: PWN.
Kivy Peter. 1976. The Seventh Sense. A Study of Francis Hutcheson’s Aesthetics And Its Influence in Eighteenth-Century Britain. New York: Burt Franklin & Co.
Locke John. 1955. Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. Bolesław Józef Gawecki. Kraków: PWN.
Monk Samuel. 1960. The Sublime: A Study of Critical Theories in XVIII-Century England. Ann Arbor: University of Michigan Press.
Morawski Stefan. 1961. „O podstawowych zagadnieniach estetyki angielskiej XVIII w.”, Studia z historii myśli estetycznej XVIII i XIX w. Warszawa: PWN.
Pazura Stanisław. 1981. De gustibus. Rozważania nad dziejami pojęcia smaku estetycznego. Warszawa: PWN.
Śliwa Marta. 2009. Teoria piękna w filozofii Francisa Hutchesona. Olsztyn: UWM.
Śliwa Marta. 2018. „Philosophical Societies in the Scottish Enlightenment”, Ruch Filozoficzny LXXIV, 3: 107–117.
Wawrzonkowski Krzysztof. 2009 Smak, geniusz, sztuka. Filozofia piękna Alexandra Gerarda w świetle estetyki kantowskiej. Toruń: WN UMK.
Wawrzonkowski Krzysztof. 2010. Wyobraźnia i wzniosłość. Teoriopoznawcze podstawy wybranych brytyjskich koncepcji estetycznych XVIII wieku. Toruń: TAKO.
Wawrzonkowski Krzysztof. 2016. „Alexander Gerard’s Correction of Hume’s Standard of Taste”, w: Вісник НАУ. Серія: Філософія. Культурологія, Збірник наукових праць, Київ, 6–11.
Wawrzonkowski Krzysztof. 2016. „Dobre towarzystwo – rozwój smaku estetycznego w dobie Oświecenia”, w: Znaczenie filozofii Oświecenia. Człowiek wśród ludzi, red. Barbara Grabowska, Adam Grzeliński, Jolanta Żelazna. Toruń: WN UMK.
Zabieglik Stefan. 1997. „Wiek doskonalenia. Z filozofii szkockiego oświecenia”, Zeszyty naukowe Politechniki Gdańskiej, Filozofia III, 558.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 805
Liczba cytowań: 0
