Instinct and Explanation in Thomas Reid’s Theory of Action

Abstrakt

Instynkt i wyjaśnienie w Thomasa Reida teorii działania

W swym opisie tego, co nazywa „mechanicznymi zasadami” działania, Thomas Reid rozróżnia działania rozmyślne, wolicjonalne i te, które są wynikiem instynktu bądź nawyku. Twierdzi, że podmiot działający można uznać za odpowiedzialny moralnie jedynie za działania wolicjonalne, gdyż w przyjętym przezeń libertariańskim modelu działania tylko w ich przypadku można mówić o wolności. Niemniej jednak w swych późniejszych pismach Reid wydaje się sugerować, że takie instynktowne działanie jest wcześniejsze w stosunku do działania wolnego, a także je warunkuje. W swym krótkim artykule przedstawiam Reidowską teorię działania, następnie zaś staram się omówić ją tak, aby osłabić krytykę Reida przedstawioną przez Louisa Loeba i innych. Twierdzą oni, że Reid zadowala się takim opisem działania, które odrzuca jakąkolwiek próbę wyjaśnienia przekonań mających swe źródło w ludzkiej naturze. Loeb uznaje, że Hume jako filozof przewyższa Reida z tego względu, że do pewnego stopnia udaje mu się poddać badaniu naukowemu czarną skrzynkę ludzkiego umysłu. Uważam, że Loeb nie ma w tym względzie racji. Chociaż Hume rzeczywiście usiłuje podać psychologiczny opis powstania pewnych przekonań, jest on jednak ułomny ze względu na ograniczenia, jakie Hume narzuca na swój własny system. Opis Reida zawiera odmienne pojęcie wyjaśnienia; jest on bardziej przekonujący, ponieważ nie ogranicza go zbędne podkreślanie roli introspekcji.