Kontrowersje postkartezjańskie

Abstrakt

Znaczenie filozofów można mierzyć nie tylko tym, co istotnie nowego wnieśli do filozofii, ale także tym, jakie ich nowości wywoływały zainteresowanie i kontrowersje. W tych rozważaniach skupiam się nad drugą z tych kwestii. Nie może ona jednak być rozpatrywana bez tej pierwszej. Przy zastosowaniu obu miar Kartezjusz okazuje się jednym z najbardziej znaczących i wpływowych  filozofów nowożytnych. Jego  przesunięcie w filozofii punktu ważności z Boga na posługującego się swoimi władzami poznawczymi człowieka,  znalazło bowiem w czasach późniejszych wielu kontynuatorów. Należą do nich nie tylko ci, którzy w zasadniczych kwestiach filozoficznych się z nim zgadzali, ale także ci, którzy krytykowali przyjmowane przez niego założenia i proponowane rozwiązania. Nie w każdym przypadku tej krytyce towarzyszyło trafne ich rozpoznanie. Warto jednak również przyjrzeć się tym, którzy w niejednym punkcie błędnie je odczytywali. Stanowią oni bowiem także ważny głos w dyskusji nad miejscem Kartezjusza w nowożytnej filozofii.