Izydora Dąmbska wobec filozofii analitycznej
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2024.011Słowa kluczowe
David K. Lewis, filozofia analityczna, filozofia lingwistyczna, filozofia naukowa, Izydora Dąmbska, Koło Wiedeńskie, Ludwig Wittgenstein, metafilozofiaAbstrakt
Znakomita przedstawicielka filozofii polskiej XX wieku Izydora Dąmbska (1904–1983) była myślicielką o wyjątkowo szerokich zainteresowaniach. Do obszarów jej badań należały między innymi epistemologia i metodologia filozofii, czyli metafilozofia w ścisłym tego słowa znaczeniu, a także wybrane postacie i nurty współczesnej filozofii analitycznej. Prace Dąmbskiej z tego zakresu pozwalają
w miarę precyzyjnie określić jej własne stanowisko metafilozoficzne i stosunek do analitycznej tradycji filozoficznej. Była ona zwolenniczką umiarkowanej postaci filozofii lingwistycznej i umiarkowanego rekonstrukcjonizmu, co łączyła z istotną rolą poznawczą i egzystencjalną przypisywaną filozofii. Z tego punktu widzenia celnie krytykowała niektóre idee metafilozoficzne Koła Wiedeńskiego
i Ludwiga Wittgensteina. Jako wytrawna badaczka kategorii konwencji i konwencjonalizmu umiała odpowiednio ocenić filozoficzną teorię konwencji Davida Lewisa.
Bibliografia
Czeżowski Tadeusz. 1959. Główne zasady nauk filozoficznych [1938, 1946]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Dąmbska Izydora. 1932. „»Koło Wiedeńskie«: Założenia epistemologiczne »Koła« i niektóre ich konsekwencje”. Przegląd Współczesny 11(42): 379–388.
Dąmbska Izydora. 1937. „Maurycy Schlick (1882–1936)”. Przegląd Filozoficzny 40(1): 98–101.
Dąmbska Izydora. 1962. Dwa studia z teorii naukowego poznania. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Dąmbska Izydora. 1967. O narzędziach i przedmiotach poznania: Z teorii instrumentalnego poznania. O filozofii lingwistycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dąmbska Izydora. 1975a. O konwencjach i konwencjonalizmie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Dąmbska Izydora. 1975b. „O znaczeniu historii nauki dla filozofii” [1974]. W: Izydora Dąmbska, Znaki i myśli: Wybór pism z semiotyki, teorii nauki i historii filozofii. 106–116. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dąmbska Izydora. 1975–1976. „Les idées kantiennes dans la philosophie des mathématiques de Wittgenstein”. Organon 12–13: 249–260; polska wersja tego tekstu została włączona do rozprawy I. Dąmbskiej „Idee kantowskie w filozofii matematyki XX wieku”: 198–207.
Dąmbska Izydora. 1976. „[Rec.] D. Lewis, Konventionen: Eine sprachphilosophische Abhandlung”. Ruch Filozoficzny 34(3): 197–199.
Dąmbska Izydora. 1977a. „Czym jest filozofia, którą uprawiam?”. Znak 29(281–282): 1335–1337.
Dąmbska Izydora. 1977b. „O potrzebie filozofowania”. Roczniki Filozoficzne 25(1): 5–7.
Dąmbska Izydora. 1978. „Idee kantowskie w filozofii matematyki XX wieku”. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 24: 167–213.
Dąmska Izydora. 1980. „O niektórych poglądach z zakresu teorii nauki w szkole lwowsko-warszawskiej”. Zeszyty Naukowe KUL 23(1): 11–20.
Dąmbska Izydora. 1989. „O niektórych koncepcjach metafilozoficznych w szkole lwowsko-warszawskiej”. W: Jak filozofować? Studia z metodologii filozofii, red. Jerzy Perzanowski, 22–29. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dziobkowski Bogdan. 2002. „Czy Wittgenstein był kantystą?”. Przegląd Filozoficzny nowa seria 11(4): 57–67.
Geach Peter Thomas. 1991. „Replies”. W: Peter Geach: Philosophical Encounters, red. Harry A. Lewis, 247–306. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Hanna Robert. 2017. „Wittgenstein and Kantianism”. W: A Companion to Wittgenstein, red. Hans-Johann Glock, John Hyman, 682–698. Chichester: Wiley Blackwell.
Ingarden Roman. 1922. „Spór o istotę filozofji”. Przegląd Warszawski 2/4(14): 161–172.
Kamiński Stanisław. 1969. „O roli środków instrumentalnych w poznaniu fizykalnym i filozoficznym” [rec. I. Dąmbska, O narzędziach i przedmiotach poznania]. Studia Philosophiae Christianae 5(1): 185–193.
Kamiński Stanisław. 1977. „[Rec.] I. Dąmbska, O konwencjach i konwencjonalizmie”. Roczniki Filozoficzne 25(1): 152–155.
Kamiński Stanisław. 1984. „Profesor Izydora Dąmbska jako filozof nauki”. Zeszyty Naukowe KUL 27(1): 17–28.
Kleszcz Ryszard. 2013. Metoda i wartości: Metafilozofia Kazimierza Twardowskiego. Warszawa: Wyd. Naukowe Semper.
Kotarbiński Tadeusz. 1921. „O potrzebie zaniechania wyrazów »filozofia«, »filozof«, »filozoficzny« i t.p.”. Ruch Filozoficzny 6(6–7): 81–86.
Kuliniak Radosław, Mariusz Pandura, Łukasz Ratajczak (red.). 2023. Izydora Dąmbska (1904–1983): Mądrość i prawda. Kęty: Wyd. Marek Derewiecki.
Lepore Ernie, Matthew Stone. 2015. „David Lewis on Convention”. W: A Companion to David Lewis, red. Barry Loewer, Jonathan Schaffer, 315–327. Chichester: Wiley Blackwell.
Lewis David. 2002. Convention: A Philosophical Study [1969]. Oxford: Blackwell Publishers.
Lewis Stephanie R. 2015. „Intellectual Biography of David Lewis (1941–2001): Early Influences”. W: A Companion to David Lewis, red. Barry Loewer, Jonathan Schaffer, 3–14. Chichester: Wiley Blackwell.
Łuszczewska-Romahnowa Seweryna. 1977. „Teoria wiedzy Kazimierza Twardowskiego”. W: Polska myśl filozoficzna i społeczna, t. 3, red. Barbara Skarga, 86–125. Warszawa: Wyd. Książka i Wiedza.
Orbik Zbigniew. 2018. Filozofia Izydory Dąmbskiej. Gliwice: Wyd. Politechniki Śląskiej.
Perzanowski Jerzy. 2001. „Izydora Dąmbska – filozof niezłomny”. W: Izydora Dąmbska 1904–1983: Materiały z sympozjum „Non est necesse vivere, necesse est philosophari” Kraków, 18–19 grudnia 1998 r., red. Jerzy Perzanowski, 11–112. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Rechlewicz Wojciech. 2015. Nauka wobec metafizyki: Poglądy filozoficzne Kazimierza Twardowskiego. Kielce: Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Stróżewski Władysław. 1978. „Profesor Izydora Dąmbska jako historyk filozofii”. Ruch Filozoficzny 36(2–4): 109–115.
Stróżewski Władysław. 2009. „Philosophari necesse est” [1983]. W: Rozum – serce – smak: Pamięci Profesor Izydory Dąmbskiej (1904–1983), red. Jerzy Perzanowski, 23–30. Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum i Wyd. WAM.
Szubka Tadeusz. 2009. Filozofia analityczna: Koncepcje, metody, ograniczenia. Wrocław: FNP i Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Woleński Jan. 1978. „O pracach Izydory Dąmbskiej z zakresu logiki”. Ruch Filozoficzny 36(2–4): 117–120.
Woleński Jan. 2023. Filozoficzna Szkoła Lwowsko-Warszawska [1985]. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Tadeusz Szubka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 131
Liczba cytowań: 0
