Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Ruch Filozoficzny

Doskonałość w ujęciu Władysława Tatarkiewicza a granice i ograniczenia w integracji człowieka z technologią w kontekście narzędzi wykorzystujących technologie sztucznej inteligencji
  • Strona domowa
  • /
  • Doskonałość w ujęciu Władysława Tatarkiewicza a granice i ograniczenia w integracji człowieka z technologią w kontekście narzędzi wykorzystujących technologie sztucznej inteligencji
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 81 Nr 1 (2025) /
  4. Artykuły

Doskonałość w ujęciu Władysława Tatarkiewicza a granice i ograniczenia w integracji człowieka z technologią w kontekście narzędzi wykorzystujących technologie sztucznej inteligencji

Autor

  • Jarosław Janowski Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej https://orcid.org/0000-0002-9712-5381

DOI:

https://doi.org/10.12775/RF.2025.005

Słowa kluczowe

doskonałość, umiar, Szkoła Lwowsko-Warszawska, sztuczna inteligencja, wzmocnienia poznawcze

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest problematyce dotyczącej granic, ograniczeń oraz umiaru w integracji człowieka z narzędziami (artefaktami) wykorzystującymi m.in. technologie sztucznej inteligencji (AI), które uznaje się za jeden z rodzajów wzmocnień poznawczych. Kontekstem rozważań zostanie uczyniony spór pomiędzy transhumanizmem a biokonserwatyzmem na temat akceptowalności i dopuszczalności tego rodzaju zabiegów. W rozważaniach zostaną uwzględnione również stanowiska umiarkowane. Przy odpowiedzi na sformułowane pytanie badawcze, co może być uznane za kryterium umiaru w zakresie stosowania tego rodzaju wzmocnień, wykorzystane zostaną analizy pojęciowe dotyczące kategorii doskonałości, jakie przeprowadził Władysław Tatarkiewicz. W rezultacie okazuje się, że za ww. kryterium można uznać analizowaną przez tego przedstawiciela Filozoficznej Szkoły Lwowsko-Warszawskiej kategorię doskonałości, która dzięki swojej różnorodności znaczeniowej stanowić będzie płaszczyznę konceptualną umożliwiającą syntetyczne ujęcie różnorodnych i przeciwstawnych względem siebie stanowisk, związanych z akceptowalnością i dopuszczalnością określonych wzmocnień poznawczych. To zaś wydaje się pozytywnie wpływać na stopień zrozumienia tegoż sporu.

Słowa kluczowe: doskonałość, umiar, Szkoła Lwowsko-Warszawska, sztuczna inteligencja, wzmocnienia poznawcze

Bibliografia

Abriszewski Krzysztof. 2007. „Teoria Aktora-Sieci Bruno Latoura”. Teksty drugie 103/104: 113-126.

Abriszewski Krzysztof. 2008. Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.

Abriszewski Krzysztof. 2010. „Splatając na nowo ANT. Wstęp do Splatając na nowo to, co społeczne”. W: Bruno Latour, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. V-XXXVI. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.

Abriszewski Krzysztof. 2010. Wszystko otwarte na nowo. Teoria Aktora-Sieci i filozofia kultury. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Blank Robert H. 2016. Cognitive Enhancement: Social and Public Policy Issues. Basingstoke-New York: Palgrave-Macmillan.

Bolter J. David. 1990. Człowiek Turinga. Kultura Zachodu w wieku komputera. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Bostrom Nick. 2023. Superinteligencja. Scenariusze, strategie, zagrożenia. Gliwice: Helion-One Press.

Bringsjord Selmer, Naveen Sundar Govindarajulu. 2024. “Artificial Intelligence”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2024 Edition), red. Edward N. Zalta, Uri Nodelman, dostęp: 31.03.2025, https://plato.stanford.edu/archives/fall2024/entries/artificial-intelligence/.

Chutorański Maksymilian. 2016. „Nie(tylko)ludzka pedagogika?”. W: Ryzyko jako warunek rozwoju. Transformatywne aspekty edukacji, red. Klaudia Węc, Andrzej Wierciński, 256-271. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Chyrowicz Barbara. 2004. „Spór o poprawianie natury ludzkiej”. W: Etyka i technika w poszukiwaniu ludzkiej doskonałości, red. Barbara Chyrowicz, 47-61. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Crawford Kate. 2024. Atlas sztucznej inteligencji. Władza, pieniądze i środowisko naturalne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Doroszewski Witold. 1968. Słownik Języka Polskiego. Tom X. Wyg-Ż. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Gałecki Sebastian. 2018. „Ulepszanie czy przekraczanie natury? O różnicy pomiędzy enhancement a transhumanizmem”. W: Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficzna, red. Grzegorz Hołub, Piotr Duchliński, 143-167. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.

Gunia Artur. 2021. „Klasyfikacja metod wzmocnienia poznawczego”, w: Ulepszanie poznawcze człowieka. Perspektywa filozoficzna, red. Piotr Duchliński, Grzegorz Hołub, 41-81. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.

Han-xue Yang, Yu-jie Chen, Rong-man Yuan, Ji-wen Yan, Ning Zhang, Han-yu Zhou. 2024. “A network analysis of alexithymia and smartphone addiction in children and adults”, Current Psychology 43: 21857–21870, https://doi.org/10.1007/s12144-024-05986-7

Jackson Tim. 2023. Postwzrost. Życie po kapitalizmie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Jumper John, Richard Evans, Alexander Pritzel, Tim Green, Michael Figurnov, Olaf Ronneberger, Kathryn Tunyasuvunakool, Russ Bates, Augustin Žídek, Anna Potapenko, Alex Bridgland, Clemens Meyer, Simon A. A. Kohl, Andrew J. Ballard, Andrew Cowie, Bernardino Romera-Paredes, Stanislav Nikolov, Rishub Jain, Jonas Adler, Trevor Back, Stig Petersen, David Reiman, Ellen Clancy, Michal Zielinski, Martin Steinegger, Michalina Pacholska, Tamas Berghammer, Sebastian Bodenstein, David Silver, Oriol Vinyals, Andrew W. Senior, Koray Kavukcuoglu, Pushmeet Kohli, Demis Hassabis. 2021. “Highly accurate protein structure prediction with AlphaFold”. Nature 596: 583–589.

Kaplan Jerry. 2019. Sztuczna inteligencja. Co każdy powinien wiedzieć. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kuruliszwili Sergo. 2021. „Sztuczna inteligencja – nowe wyzwanie edukacyjne”. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 605/10: 28-40.

Latour Bruno. 2010. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.

Latour Bruno. 2012. Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Maruszewski Tomasz. 2011. Psychologia poznania. Umysł i świat. Nowe poszerzone wydanie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Nęcka Edward, Jarosław Orzechowski, Błażej Szymura, Szymon Wichary. 2020. Psychologia poznawcza. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Nowacka Maria. 2021. „Od udoskonalania umysłu do determinizmu prozdrowotnego”. W: Ulepszanie poznawcze człowieka. Perspektywa filozoficzna, red. Piotr Duchliński, Grzegorz Hołub, 219-241. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.

Poczobut Robert. 2021. „Ulepszanie procesów poznawczych za pomocą artefaktów”. W: Ulepszanie poznawcze człowieka. Perspektywa filozoficzna, red. Piotr Duchliński, Grzegorz Hołub, 145-164. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.

Raworth Kate. 2023. Ekonomia obwarzanka. Siedem sposobów myślenia o ekonomii XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Raynor Wiliam J. 2009. International Dictionary of Artificial Intelligence. New Edition. Kent: Global Professional Publishing.

Sanberg Anders, Nick Bostrom. 2006. „Converging Cognitive Enhancements”. Annals of The New York Academy of Sciences 1093: 201-227.

Schneider Susan. 2021. Świadome maszyny. Sztuczna inteligencja i projektowanie umysłów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

„Scientifc Background to the Nobel Prize in Chemistry 2024: Computional Protein Design and Protein Structure Prediction”. dostęp 31.03.2025. https://www.nobelprize.org/uploads/2024/10/advanced-chemistryprize2024.pdf.

Szurek Michał. 2006. „Liczby w kulturze”. Matematyka stosowana tom 34 nr 48/07: 52-78.

Tatarkiewicz Władysław. 1976. O doskonałości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Walczyk Tomasz. 2019. Teleepistemologia. Analiza rozszerzonych systemów poznawczych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.

Watson Joseph L., David Juergens, Nathaniel R. Bennett, Brian L. Trippe, Jason Yim, Helen E. Eisenach, Woody Ahern, Andrew J. Borst, Robert J. Ragotte, Lukas F. Milles, Basile I. M. Wicky, Nikita Hanikel, Samuel J. Pellock, Alexis Courbet, William Sheffler, Jue Wang, Preetham Venkatesh, Isaac Sappington, Susana Vázquez Torres, Anna Lauko, Valentin De Bortoli, Emile Mathieu, Sergey Ovchinnikov, Regina Barzilay, Tommi S. Jaakkola, Frank DiMaio, Minkyung Baek, David Baker. 2023. “De novo design of protein structure and function with RFdiffusion”. Nature 620: 1089–1100.

Wei Yao, Hanchao Hou, Peng Yang, Shiguang Ni. 2024. “The co-occurrence of adolescent smartphone addiction and academic burnout: The role of smartphone stress and digital flourishing”, Education and Information Technologies, https://doi.org/10.1007/s10639-024-13017-y.

Woleński Jan. 2023. Filozoficzna Szkoła Lwowsko-Warszawska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ruch Filozoficzny

Pobrania

  • pdf

Opublikowane

2025-11-02

Jak cytować

1.
JANOWSKI, Jarosław. Doskonałość w ujęciu Władysława Tatarkiewicza a granice i ograniczenia w integracji człowieka z technologią w kontekście narzędzi wykorzystujących technologie sztucznej inteligencji. Ruch Filozoficzny [online]. 2 listopad 2025, T. 81, nr 1, s. 67–88. [udostępniono 11.12.2025]. DOI 10.12775/RF.2025.005.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 81 Nr 1 (2025)

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Jarosław Janowski

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 61
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

doskonałość, umiar, Szkoła Lwowsko-Warszawska, sztuczna inteligencja, wzmocnienia poznawcze
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa