Wolność autentyczna i wolność pozorna w ujęciu Charlesa Fouriera

Abstrakt

W utopiach z kręgu utopii socjalistycznych wartościami nadrzędnymi, którym podporządkowany jest cały system polityczny i społeczny, są dobrze zorganizowane społeczeństwo oraz dostatek – nie zaś wolność jednostki. Nie oznacza to jednak, że utopiści, tacy jak Charles Fourier, nie dokonują filozoficznej analizy wolności. Ujęcie wolności, jakie prezentuje francuski autor, jest silnie zakorzenione w jego metafizyce, odwołującej się do „namiętności”, wzgl. „przyciągania” – jako czegoś, co należy co najwyżej poddać wskazaniom rozumu, lecz na pewno nie znosić czy też hamować. Jednak w świecie, o którym pisze Fourier, nie ma miejsca na jakąkolwiek dowolność czy swobodę: nawet Bóg musi stosować się do zasad matematycznych. Jeżeli chodzi o jednostkę oraz społeczeństwo, to są one wolne jedynie potencjalnie, ponieważ zupełna wolność ma zapanować dopiero po wprowadzeniu Fourierowskiego programu w życie. Z drugiej strony u Fouriera, w jego programie totalnej reformy społecznej, można odnaleźć wiele jego postulatów, które bynajmniej nie dążą do wzmocnienia, czy też ochrony, swobód jednostki (wolności społecznej); są to, między innymi, podporządkowanie jednostki kolektywowi, zniesienie rodziny i małżeństwa, czy też obowiązkowa praca dzieci.