Zadziwienie jako kategoria filozofii polityki – przyswojenie swoistości versus zawłaszczenie
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2024.031Słowa kluczowe
zadziwienie, przyswojenie, zawłaszczenie, sądzenie, izonomiaAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie zadziwienia jako kategorii filozofii polityki. Argumentuje się, że postawa ta odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu relacji przyswojenia swoistości (odróżnionej od zawłaszczenia), którą z kolei interpretuje się jako fundamentalną dla sfery polityki. Tezę te rozwija się w nawiązaniu do kategorii oikeiosis (oryginalnie stoickiej, pośrednio interpretowanej przez Marthę C. Nussbaum, a bezpośrednio – Jeremy’ego Bendika-Keymera), oikeios (w ujęciu Jasona W. Moore’a) oraz kompetencji sądzenia politycznego (za Arendtowskim odczytaniem Kanta).
Bibliografia
Arendt Hannah. 1990. „Philosophy and Politics”. Social Research 57/1: 96–103.
Arendt Hannah. 2003. „Kilka zagadnień filozofii moralnej”. W: Tejże, Odpowiedzialność i władza sądzenia, przeł. Wojciech Madej, Mieczysław Godyń, 80–175. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Arendt. Hannah. 2010. Kondycja ludzka, przeł. Anna Łagodzka. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Arendt Hannah. 2011. „O kryzysie w kulturze i jego społecznej oraz politycznej doniosłości”. W: Tejże, Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, przeł. Mieczysław Godyń, Wojciech Madej, 237–272. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2011.
Arendt Hannah. 2011. „Prawda i polityka”. W: Tejże, Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, przeł. Mieczysław Godyń, Wojciech Madej, 273–316. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Arendt Hannah. 2012. Wykłady o filozofii politycznej Kanta, przeł. Rafał Kuczyński, Marcin Moskalewicz. Kronos: Warszawa.
Arendt Hannah. 2016. Życie umysłu, przeł. Hanna Buczyńska-Garewicz, Robert Piłat, Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Arendt Hannah. 2020. Denktagebuch, 1950–1970. Red. Ursula Ludz, Ingeborg Nordmann. München/Berlin: Piper.
Bendik-Keymer Jeremy. 2017. „The Reasonableness of Wonder”. Journal of Human Development and Capabilities 18/3: 337–355. DOI: 10.1080/19452829.2017.1342385.
Bendik-Keymer Jeremy. 2021. „Beneficial Relations Between Species & the Moral Responsibility of Wondering”. Environmental Politics, online. DOI: 10.1080/09644016.2020.1868818.
Bendik-Keymer Jeremy. 2021. „The Other Species Capability & the Power of Wonder”. Journal of Human Development and Capabilities 22/1: 154–179. DOI: 10.1080/19452829.2020.1869191.
Bendik-Keymer Jeremy. Martha Nussbaum’s Politics of Wonder. Civic Relationships & the Good Anxiety Between Us. Bloomsbury Press: w przygotowaniu.
Drałus Dorota. 2018. „Kręgi przynależności. Przyczynek do dziejów kosmopolityki”. Studia krytyczne 6: 77–93.
Hierokles. 2009. „On Appropriate Acts”. W: I. Ramelli, Hierocles, the Stoic: »Elements of Ethics«, Fragments, and Excerpts, transl. David Konstan, 63–135. Atlanta: Society of Biblical Literature.
Irigaray Luce. 1993. An Ethics of Sexual Difference, transl. Carolyn Burke, Gillian C. Gill. Ithaca, NewYork: Cornell University Press.
Kant Immanuel. 2004. Krytyka władzy sądzenia, przeł. Jerzy Gałecki. Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa.
Lisowska Urszula. 2020. „Wonder – through Aesthetics and Environmentalism to Politics”. Studia Philosophica Wratislaviensia 152: 9–28.
Lloyd Genevieve. 2018. Reclaiming Wonder. After the Sublime. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Nussbaum Martha C.1996, 2002. „Patriotism and Cosmopolitanism”. W: For Love of Country?. Red. J. Cohen, 3–17. Boston: Beacon Press.
Nussbaum Martha C. 2008. Upheavals of Thought. The Intelligence of Emotions. New York: Cambridge University Press.
Nussbaum Martha C. 2009. The Therapy of Desire. Theory and Practice in Hellenistic Ethics. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
Nussbaum Martha C. 2013. Political Emotions, Why Love Matters for Justice. Cambridge, Massachusetts, London, England: The Belknap Press of Harvard University Press.
Moore Jason W. 2015. Capitalism in the Web of Life. London, New York: Verso.
Moore Jason W. 2016. „The Rise of Cheap Nature”. Sociology Faculty Scholarship 2 [brak numerów stron].
Moore Jason W. 2017. „The Capitalocene, Part I: On the Nature and Origins of Our Ecological Crisis”. The Journal of Peasant Studies 44/3: 594–630. DOI: 10.1080/03066150.2016.1235036.
Ramelli Illaria 2009. Hierocles, the Stoic: »Elements of Ethics«, Fragments, and Excerpts, transl. David Konstan. Atlanta: Society of Biblical Literature.
Rawls John. 2012. Liberalizm Polityczny, przeł. A. Romaniuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sjöholm Cecilia. 2015. Doing Aesthetics with Arendt: How to See Things. New York: Columbia University Press.
Vasterling Veronica. 2007. „Cognitive Theory and Phenomenology in Arendt’s and Nussbaum’s Work on Narrative”. Human Studies 30: 79–95.
Young Iris Marion. 2001. „Asymmetrical Reciprocity: on Moral Respect, Wonder, and Enlarged Thought”. W: Judgment, Imagination and Politics. Themes from Kant and Arendt. Red. R. Beiner, J. Nedelsky, Lanham, 205–228. Oxford: Rowman & Litllefield Publishers, Inc.
Źródła internetowe:
„Przyswoić/przyswajać”. W: Słownik Języka Polskiego PWN. Dostęp: 29.06.2021. https://sjp.pwn.pl/slowniki/przyswojenie.html
„Stoic Ethics”. W: Internet Encyclopedia of Philosophy. Dostęp: 29.06.202. https://iep.utm.edu/stoiceth/#H2
„Swoistość”. W: Słownik Języka Polskiego PWN. Dostęp: 29.06.2021. https://sjp.pwn.pl/szukaj/swoisto%C5%9B%C4%87.html
„Zawłaszczyć/zawłaszczać”. W: Słownik Języka Polskiego PWN. Dostęp: 29.06.2021. https://sjp.pwn.pl/szukaj/zaw%C5%82aszcza%C4%87.html
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Ruch Filozoficzny

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 160
Liczba cytowań: 0