The Day before Political Transformation. A Study of a Certain Intimate Diary
DOI:
https://doi.org/10.12775/Polska.2022.09Keywords
political transformation in Poland, social history, personal diaries, Polish society and intelligentsia in the 1980sAbstract
This article analyses the diaries of Teresa Konarska, a pensioner of landed gentry origins but also a diarist and observer of political life. The selected volumes of journals, written between August 1988 and April 1989, provide an opportunity to study the mentality, opinions and emotions of the intelligentsia’s vision of the social and political world. The authors identify its key elements: politics as the domain of actors, the dichotomous division of the world (party people vs Solidarity people, ‘up to the scratch’ vs fools), a sense of threat, hopelessness and decline. In conclusion, they set this subjective vision within the context of the knowledge of Polish society in the 1980s and the antecedents of the phenomena that became visible in the 1990s.
References
Alaszewski A., Using Diaries for Social Research, London 2006
Allport G., The Use of Personal Documents in Psychological Science, New York 1943
Burakowski A., Gubrynowicz A., Ukielski P., 1989. Jesień narodów, Warszawa 2021
CBOS, Kierunki społecznej aktywności. Komunikat z badań, Warszawa 1988
CBOS, Referendum ’87 – poza głównym nurtem wydarzeń, Warszawa 1988
CBOS, Rozmowy przy okrągłym stole. Nadzieje i sceptycyzm. Komunikat z badań, Warszawa 1988
Czyżewski M., W stronę teorii dyskursu publicznego, w: Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, red. M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski, Warszawa 2010, s. 49–117
Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A., Rytualny chaos – dwanaście lat później, w: Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, red. M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski, Warszawa 2010, s. 7–14
Domańska E., Posłowie. Historia antropologiczna. Mikrohistoria, w: N.Z. Davis, Powrót Martina Guerre’a, Poznań 2011, s. 195–246
Dudek A., Kryzys systemu komunistycznego w Polsce lat osiemdziesiątych, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 6, s. 105–118
Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej 1988–1990, Kraków 2014
Flyvbjerg B., Pięć mitów o badaniach typu studium przypadku, „Studia Socjologiczne” 2005, nr 2, s. 41–69
Ginzburg C., Poni C., The Name and the Game. Unequal Exchange and the Historiographic Marketplace, w: Microhistory and the Lost People of Europe, red. E. Muir, G. Ruggiero, Baltimore–London, s. 1–10
Giza-Poleszczuk A., Stosunki międzyludzkie i życie zbiorowe, w: Co nam zostało z tych lat… Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej, red. M. Marody, Londyn 1991, s. 69–105
Gostkowski Z., Skutki procesu dezolucji zasobów ludzkich w schyłkowej fazie istnienia PRL, w: Co nam zostało z tamtych lat? (Dyskusja panelowa w Komitecie Socjologii PAN), „Studia Socjologiczne” 1991, nr 1–2, s. 5–10
Grabowska M., Podział postkomunistyczny. Społeczne podstawy polityki w Polsce po 1989 roku, Warszawa 2004
Gruszczyński M., Stokłosa M., Efektywność nieoficjalnego rynku walutowego w Polsce w latach 1982– 1989, „Bank i Kredyt” 2006, nr 9, s. 33–46
Kiełczewska J., Rodzina Konarskich i Janotów-Bzowskich. Wspomnienie, http://www.muzeumkonstancina.pl/1283_rodzina_konarskich_i_janotowbzowskich_wspomnienie (dostęp: 12 IV 2022)
Kolasa-Nowak A., Od idei homo sovieticus do mentalności folwarcznej Polaków. O używaniu przeszłości w dyskursie socjologicznymi publicznym, „Res Historica” 2018, nr 46, s. 301–320
Kolasa-Nowak A., W kierunku krytycznej socjologii transformacji? Nastawienia poznawcze w autoportrecie polskich socjologów, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia Sociologica” 2011, nr 21, s. 47–65
Kowal P., Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986–1989, Warszawa 2015
Krasnodębski Z., Demokracja peryferii, Gdańsk 2003
Kula M., Narodowe i rewolucyjne, Londyn 1991
Łabędź K., Zmiany w świadomości społeczeństwa polskiego w latach osiemdziesiątych, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 24, 2019, s. 9–24
Łęcki K., Inny zapis. „Sekretny dziennik” pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego, Katowice 2012
Marciniak P., Spiralny ruch ku demokracji. Presja społeczna a upadek systemu komunistycznego w Polsce (1986–1989), w: Polska 1986–1989. Koniec systemu, t. 1: Referaty, red. P. Machcewicz, Warszawa 2002, s. 29–45
Miodowicz A., Zadymiarz, Warszawa 1993
Miszalska A., Reakcje społeczne na przemiany ustrojowe. Postawy, zachowania i samopoczucie Polaków w początkach lat dziewięćdziesiątych, Łódź 1996
Mrozowicki A., Doświadczenia transformacji systemowej w Polsce w perspektywie socjologicznych teorii sprawstwa, „Forum Socjologiczne” 2010, nr 1, s. 55–75
Olaszek J., Nieliczni ekstremiści. Podziemna „Solidarność” w propagandzie stanu wojennego, Gdańsk 2010
Polska 1986–1989. Koniec systemu, t. 1: Referaty, red. P. Machcewicz, Warszawa 2002
Przeperski M., Anatomia kreacji. Przypadek „Dzienników politycznych” Mieczysława F. Rakowskiego, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 18, 2020, s. 223–254
Przeperski M., Historiografia polskiej transformacji? Szkic do bilansu, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2022, nr 1, s. 89–103
Przeperski M., Odmładzanie socjalizmu. Wokół polityki kadrowej i legitymizacji schyłkowego PRL, „Polska 1944/45–1989” 13, 2015, s. 167–186
Przeperski M., Ostatnia próba modernizacji PRL. Rząd Mieczysława F. Rakowskiego (1988–1989), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2015, nr 1, s. 197–230
Przeperski M., Sytuacja nierewolucyjna. Polacy u progu obrad Okrągłego Stołu, „Więź” 2019, nr 1, s. 92–108
Rzewuski P., Filozofia Piłsudskiego, Warszawa 2018
Simon Z.B., Method and Perspective, „Journal of Microhistory” 2009, https://www.researchgate.net/ publication/315643196_Method_and_Perspective (dostęp: 20 IV 2022)
Skórzyński J., Okrągły Stół. Wynegocjowany koniec PRL, Kraków 2019
Stobiecki R., Okrągły stół w interpretacjach historyków i nie tylko, w: Problemy polskiej transformacji, red. J. Kornaś, Kielce 2011, s. 31–47
Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa 2010
Szacka B., Orientacje temporalne i ich przemiany w latach 1965–1988, w: B. Szacka, A. Sawisz, Czas przeszły i pamięć społeczna. Przemiany świadomości historycznej inteligencji polskiej 1965–1988, Warszawa 1988 (Studia nad Świadomością Historyczną, t. 3), s. 199–269
Szukalski P., Sieroctwo biologiczne osób nieletnich w Polsce w długookresowej perspektywie, „Roczniki Socjologii Rodziny” 18, 2007, s. 163–186
Szumiło M., Ewolucja nastrojów społecznych w Polsce w latach 1980–1989, w: 1984. Literatura i kultura schyłkowego PRL-u, red. K. Budrowska, W. Gardocki, E. Jurkowska, Warszawa 2015, s. 65–83
Tarkowska E., Czas w życiu Polaków. Wyniki badań, hipotezy, impresje, Warszawa 1992
Tarkowska E., Tarkowski J., „Amoralny familizm”, czyli o dezintegracji społecznej w Polsce lat osiemdziesiątych, w: Grupy i więzi społeczne w systemie monocentrycznym, red. E. Wnuk-Lipiński, Warszawa 1990, s. 37–69
Tarkowski J., Władza i społeczeństwo w systemie autorytarnym, Warszawa 1994 (Socjologia Świata Polityki, t. 1)
Wedel J., Prywatna Polska, Warszawa 2007
Wnuk-Lipiński E., Deprywacje społeczne a konflikty interesów i wartości, w: Polacy ’90. Konflikty i zmiana (Raport z badań empirycznych), red. W. Adamski et al., Warszawa 1991, s. 15–35
Woźniak Z., Pokłosie Okrągłego Stołu. Przeszłość dla przyszłości, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 71, 2009, nr 2, s. 349–379
Zarycki T., Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i w Rosji, Warszawa 2008
Ziemianie polscy XX wieku, red. J. Leskiewiczowa et al., Warszawa 1992
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 317
Number of citations: 0
