Analityk systemu komunistycznego. O opozycyjnej działalności Czesława Czapowa (1947–1980)
DOI:
https://doi.org/10.12775/Polska.2024.04Klíčová slova
Czesław Czapów, personalizm, Milovan Đilas, Październik ’56, PaxAbstrakt
Czesław Czapów, współtwórca środowiska warszawskich personalistów, istotny aktor Października ’56, współzałożyciel Ośrodka Badań Opinii Publicznej oraz Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji na Uniwersytecie Warszawskim – przez lata pozostawał wnikliwym i oryginalnym analitykiem systemu komunistycznego oraz diagnostą społeczno-politycznej rzeczywistości tzw. Polski Ludowej. Już na początku lat pięćdziesiątych, pisząc o „nowej klasie”, dochodził do podobnych wniosków, co jugosłowiański dysydent Milovan Đilas, wychodząc z odmiennych światopoglądowych pozycji.
Reference
Edycje źródłowe
Iwaszkiewicz J., Lisowski J., Korespondencja 1960, oprac. A. i R. Papiescy, „Twórczość” 2018, nr 4
Lipski J.J., Dzienniki 1954–1957, przedmowa A. Friszke, oprac. Ł. Grabal, Warszawa 2010
Opracowania
Ambrozik W., Wpływ koncepcji behawioralnych na współczesne systemy resocjalizacji instytucjonalnej, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej” 2013, nr 2, s. 9–23
Babić M., Fenomen dysydenta jugosłowiańskiego. Przypadek Milovana Djilasa, Warszawa 2015
Brudne wspólnoty. Przestępczość zorganizowana w PRL w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, red. K. Nawrocki, D. Wicenty, Gdańsk–Warszawa 2018
Brzezicka-Rybicka A., Zarys współczesnej koncepcji resocjalizacji – metodyka i ogólne zasady, „Roczniki Pedagogiczne” t. 11 (47), 2019, nr spec., s. 109–130
Burnham J., The Managerial Revolution. What is Happening in the World, London 1942
Ceranka P., Ludzie Klubu Krzywego Koła, „Zeszyty Historyczne” 2007, nr 159, s. 92–93
Chomicki O.A., Moje wspomnienie o Cześku Czapówie, w: Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, zebr. i oprac. W. Kaczyńska, Warszawa 2003, s. 70–72
Czapińska W., Fascynacje filmowe Czesława Czapówa, w: Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, zebr. i oprac. W. Kaczyńska, Warszawa 2003, s. 77–78
Czapów Cz., Armia Krajowa a hitlerowskie „Lösung der Judenfrage”, „Po Prostu” 1956, nr 38 (400)
Czapów Cz., Czy Johnny stanie się gangsterem? Uwagi o metodach walki z przestępczością młodzieży, Warszawa 1959
Czapów Cz., Na szlaku zasadniczego sporu, „Po Prostu” 1956, nr 46 (408)
Czapów Cz., Manturzewski S., Niebezpieczne ulice. U źródeł chuligaństwa. Materiały i refleksje, Warszawa 1960
Czarkowski J., Osoba – społeczeństwo – rewolucja w personalizmie Emmanuela Mouniera, „Acta Universitatis Nicolai Copernici” 1982, z. 130, s. 17–46
Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, zebr. i oprac. W. Kaczyńska, Warszawa 2003
Dżilas M., Nowa klasa. Analiza systemu komunistycznego, Nowy Jork 1958
Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006
Friszke A., Między wojną a więzieniem 1945–1953. Młoda inteligencja katolicka, Warszawa 2015
Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Londyn 1994
Friszke A., Początki Klubu Krzywego Koła, „Zeszyty Historyczne” 2004, nr 149, s. 44–86
Friszke A., Pozytywistyczny romantyk, w: Jan Józef. Spotkania i spojrzenia. Książka o Janie Józefie Lipskim, red. A. Brodzka-Wald, Warszawa 1996, s. 204–224
Garbal Ł., Jan Józef Lipski. Biografia źródłowa, t. 1: 1926–1968, t. 2: 1968–1991, Warszawa 2018
Garbal Ł., Prezydent opozycji. Krótka biografia Jana Józefa Lipskiego, Warszawa 2017
Gdowska-Wilińska M., Czesław Czapów – naukowiec, wychowawca, społecznik, w: Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, zebr. i oprac. W. Kaczyńska, Warszawa 2003, s. 87–90
Gołębiowski J.W., Ideologia i polityka współczesnej socjaldemokracji, Warszawa 1978
Jarosz D., Sondaże Ośrodka Badań Opinii Publicznej (OBOP) w latach 1957–1989. Refleksje historyka, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” t. 6, 2003, s. 65–95.
Jawłowska A., Sławek (wspomnienie o Czesławie Czapówie), w: Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, zebr. i oprac. W. Kaczyńska, Warszawa 2003, s. 61–63
Jedlicki W., Klub Krzywego Koła, Warszawa 1989
Kaczyński A., Między małym a wielkim gangiem, „Plus Minus. Rzeczpospolita” 2004, nr 74 (6757)
Kamiński Ł., Polacy wobec nowej rzeczywistości 1944–1948. Formy pozainstytucjonalnego, żywiołowego oporu społecznego, Toruń 2000
Kamiński Ł., Małkiewicz A., Ruchniewicz K., Opór społeczny w Europie Środkowej w latach 1948–1953 na przykładzie Polski, NRD i Czechosłowacji. Wstępny raport z badań, Wrocław 2004
Kosicki P.H., Personalizm po polsku. Francuskie korzenie polskiej inteligencji katolickiej, Warszawa 2016
Kowalczyk S., Personalizm społeczny Emmanuela Mouniera, „Rocznik Nauk Społecznych” t. 18, 1990, z. 1, s. 129–149
Kowalczyk S., Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego, Warszawa 1980
Kowalczyk S., Społeczny personalizm Maritaine’a, „Rocznik Nauk Społecznych” t. 13, 1985, z. 1, s. 31–51
Kozdrowicz E., Czesław Czapów o rodzinie, grupie rówieśniczej i zachowaniach chuligańsko-przestępczych nieletnich, „Kwartalnik Pedagogiczny” R. 59, 2014, nr 4, s. 107–119
Krok T., Antymasońska komórka Episkopatu Polski (1946–1952), Łomianki 2018
Kunicki Z., Emmanuel Mounier – personalizm i pobocza, „Studia Warmińskie” t. 43, 2006, s. 103–111
Kuraciński E., Bertrand Russell a współczesne modele życia społeczno-politycznego, „Saeculum Christianum” 2003, nr 2, s. 243–257
Łagosz Z., Aparat represji wobec Roberta Waltera i jego działalności na kanwie masonerii ezoterycznej rytu Memphis-Misraim, „Hermaion” 2015, nr 4, s. 173–187
Łagosz Z., Przez wodę i ogień. Alians Andrzeja Wiercińskiego ze Służbą Bezpieczeństwa – zarys problematyki, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2022, nr 20, s. 463–480
Łagosz Z., Robert Walter’s Struggle with the UB. The Unknow Story, „Studia Religiologica” t. 46, 2013, nr 4, s. 293–306
Łagosz Z., TW „Mara” i „Personaliści” – gra operacyjna Służby Bezpieczeństwa wobec Jerzego Prokopiuka, „Inskrypcje. Półrocznik” R. 10, 2022, z. 2(19), s. 243–254
Mannheim K., Człowiek i społeczeństwo w dobie przebudowy, Warszawa 1974
Mannheim K., Diagnosis of our Time. Wartime Essays of a Sociologist, Londyn 1943
Manturzewski S., Intelektualista na luzie (wspomnienia o moim Przyjacielu), w: Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, zebr. i oprac. W. Kaczyńska, Warszawa 2003, s. 73–76
Matejko A., Człowiek dobrego czynu, w: Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, zebr. i oprac. W. Kaczyńska, Warszawa 2003, s. 57–60
Mikołajczyk M., Rewizjoniści. Obecność w dyskursach okresu PRL, Kraków 2013
Mounier E., Co to jest personalizm oraz wybór innych prac, oprac. A. Krasiński, Kraków 1960
Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku – stan badań i nowe perspektywy. Dyskusja, w: Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku, t. 1, red. T. Kozłowski, J. Olaszek, Warszawa 2011, s. 11–23
Pach M., Niemiecka koncepcja demokracji zdolnej do obrony (zarys problematyki), „Przegląd Konstytucyjny” 2017, nr 2, s. 55–86
Podgórecki A., Społeczeństwo polskie, Rzeszów 1995
Prokopiuk J., Rozdroża, czyli zwierzenia gnostyka, Katowice 2004
Puchalska M., Wczesny Lipski, w: Jan Józef. Spotkania i spojrzenia. Książka o Janie Józefie Lipskim, red. A. Brodzka-Wald, Warszawa 1996, s. 200–201
Pytka L., Czesław Czapów – człowiek, pedagog, mistrz…, w: Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, zebr. i oprac. W. Kaczyńska, Warszawa 2003, s. 209–230
Rudnicki S., „Zagubiony” – Bohdan Piasecki. Najdłuższe śledztwo PRL, Warszawa 2023
Sadowski M., Personalizm chrześcijański Jacques’a Maritain’a jako fundament koncepcji godności człowieka, w: Pozytywizm prawniczy i szkoła prawa natury. Tradycje sporu i jego współczesne implikacje, red. P. Kaczmarek, Ł. Machaj, Wrocław 2010, s. 36–43
Sasanka P., Polacy ’57 – krajobraz po Październiku w świetle 120 tysięcy listów do Polskiego Radia, „Pamięć i Sprawiedliwość” t. 28, 2016, nr 2, s. 530–573
Skowroński B., Typologie wadliwej integracji postaw w świetle teorii wykolejenia społecznego Czesława Czapówa. Studium teoretyczno-empiryczne, Warszawa 2019
Skórzyński Z., O klubach opozycyjnej młodzieży i o popaździernikowych inicjatywach badawczych Czesława Czapówa, w: Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, zebr. i oprac. W. Kaczyńska, Warszawa 2003, s. 64–69
Skuza A., Czesław Czapów – „w drodze” ku mistrzostwu, „Polska Myśl Pedagogiczna” 2020, nr 6, s. 167–182
Skuza A., Działalność Czesława Czapówa w oddziałach partyzanckich na Kielecczyźnie w czasie drugiej wojny światowej (1939–1945), „Biografistyka Pedagogiczna” t. 6, 2021, nr 2, s. 451–474
Strzembosz T., Polacy w PRL. Sprzeciw, opozycja, opór (zachowania opozycyjne w systemie totalitarnym), „Arcana” 2000, nr 35, 121–141
Stys H., Milovan Djilas i Polska – wzajemne inspiracje, w: Poznać Bałkany. Historia – polityka – kultura – języki, t. 5, red. K. Taczyńska, A. Twardowska, Toruń 2013, s. 79–105
Wicenty D., Wokół projektu biografii Adama Podgóreckiego. Wyzwania koncepcyjne, metodologiczne i społeczne, „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 9, 2013, nr 4, s. 82–102
Wierzbicki M., Ostatni bunt. Młodzieżowa opozycja polityczna u schyłku PRL 1980–1990. Fakty, konteksty, interpretacje, Lublin–Warszawa 2013
Zacharias M.J., Idee, utopie, rzeczywistość. Myśl polityczna Milovana Đilasa (1911–1995), Bydgoszcz 2015
Zacharias M.J., Między marzeniami a rzeczywistością. Myśl polityczna Milovana Djilasa na przełomie 1953 i 1954 r., „Dzieje Najnowsze” R. 42, 2010, nr 3, s. 23–54
Stahování
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Licence
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
Stats
Number of views and downloads: 134
Number of citations: 0
