Uwarunkowania prawne funkcjonowania podatków i systemów podatkowych w krajach Unii Europejskiej – zarys zagadnienia

Abstrakt

Podatki stanowią główne źródło dochodów budżetowych, a zatem istotnie wpływają na funkcjonowanie i kondycję finansów publicznych państwa. Stąd dążenie do stworzenia możliwie najbardziej przejrzystego i efektywnego systemu poboru podatków wydaje się celem nadrzędnym polityki fiskalnej, w tym polityki podatkowej. Celem artykułu jest omówienie uwarunkowań prawnych podatków i systemu podatkowego, w tym kwestii harmonizacji podatków w Unii Europejskiej. Celem artykułu jest również zwrócenie uwagi na rodzaje podatków funkcjonujących w tych krajach, w tym w krajach strefy euro, ze wskazaniem na istniejące rozbieżności w ich zakresie, pomimo zaawansowanych procesów dostosowawczych. W związku z tym, że prawodawstwo unijne stale ewoluuje, co wynika między innymi z rozszerzania granic Unii Europejskiej, rozwoju technologii czy naleciałości geopolitycznych państw członkowskich, istnieje również konieczność dostosowywania prawodawstwa krajowego. Jako że dyrektywy unijne stanowią wyznacznik zmian w prawach krajowych poszczególnych państw Unii Europejskiej, należy dokonywać stałego ich modyfikowania i konkretyzowania. Ponadto pomimo tego, iż UE dąży do ujednolicenia systemów podatkowych w krajach do niej należących, nadal widoczne są różnice w skalach i stawkach podatkowych. Jednocześnie kategoryzacja podatków funkcjonujących w krajach Unii Europejskiej i krajach strefy euro ukazała pewne rozbieżności występujące pomiędzy nimi, szczególnie w udziale grupy podatków dotyczących ubezpieczenia społecznego w dochodach sektora instytucji rządowych i samorządowych. Średnia dla państw strefy euro była o 4 punkty procentowe wyższa niż dla krajów EU-28 i wynosiła 37,1%. Z kolei podatki od kapitału miały marginalne znaczenie w stosunku do innych kategorii podatków, odpowiednio 0,7% w krajach EU-28 i 0,8% w strefie euro.